Tobie Muller

Tobie Muller het in 1902 vir die Victoria-kollege se eerste rugbyspan gespeel. Hy sit voor regs. In die middel, tweede van links, sit Paul Roos. Muller was minstens in 1902 en '03 lid van dié span.

Die kerkgebou van die NG gemeente George waar Tobie Muller se pa predikant was tot hy sowat drie jaar oud was.

Dr. Muller se vader, prof. C.F.J. Muller, hoogleraar aan die Kweekskool op Stellenbosch van 1900 tot sy dood op 13 Augustus 1915, op sy seun se 31ste verjaardag.

Tobie Muller en Bennie Keet (links), afgeneem in Utrecht in 1911.

De Nieuwe Kerk se hoeksteen is op 18 April 1832 gelê ten aanskoue van 'n skare van 12 000. Dit is eers einde 1847 voltooi. Tobie Muller se vader was leraar van die Groote Kerk met opdrag Nieuwe Kerk tot hy in 1891 die eerste leraar van die dogtergemeente geword het. In dié gemeente het die Mullers gebly tot Tobie sowat 16 jaar oud was en sy vader 'n hoogleraarskap aan die Kweekskool op Stellenbosch aanvaar het.

Tobie Muller het in 1903 in die Vctoria-kollege se heel eerste verteenwoordigende studenteraad gedien. Voor: Hendrik Daneel, W.J. van Zijl (voorsitter), Muller (sekr.) en Leo Fouché. Agter: C.F. Miijnhardt, H. Botes, T.C. Lochner, G.B.A. Gerdener en J. van Schalkwijk.

Prof. C.F.J. Muller en sy gesin. Tobie staan links.

Tobie Muller is deels genoem na ds. Tobias Johannes Herold, George se eerste NG leraar en sy oorgrootvader aan moederskant.

Tobie Muller as 15-jarige in Skotland, 1899.

Tobie Muller is in 1884 op George gebore as die jongste seun van ds. (later prof.) C.F.J. Muller, wat van 1877 tot 1887 leraar van die NG gemeente George was. Hy was voorheen leraar van Swellendam vanaf 1872. Sy moeder was Johanna Louw, een van die sewe dogters van Adriaan Jacobus Louw van die Paarl wat elkeen met 'n predikant getrou het. Prof. Muller trou op 15 November 1871 met Johanna Louw. Adriaan Louw se sewe dogters was: 1. Maria Magdalena (Miemie) met prof. Nicolaas Hofmeyr; 2. Louisa Adriana (Wiesie) met ds. Arend Hermanus Hofmeyr van Hanover; 3. Margaretha Johanna (Maggie) met ds. Johannes Rudolph Albertyn; 4. Catharina Johanna (Kitty) met ds. George Murray; 5. Johanna Hendrina met prof. C.F.J. Muller; 6. Charlotte met ds. J.C. Truter; 7. Susanna Maria met ds. P.G.J. Meiring.

Tobie is genoem na die eerste twee NG predikante van NG gemeente George, Tobias Johannes Herold, sy oorgrootvader van moederskant, en Johan Stephen Simeon Ballot. Die gesin het in 1887 na Kaapstad verhuis toe Tobie se vader die beroep aanneem na die Groote Kerk met werkkring Nieuwe Kerk. Dié deel van die ou moedergemeente, wat later sou bekendstaan as die NG gemeente Tamboerskloof, het in 1891 afgestig en so word ds. Muller die dogtergemeente se eerste leraar. Hier in Kaapstad het die jong Tobie 'n reeks waar siektes deurgemaak, ten spyte van sy sterk liggaamsbou en goeie gesondheid. Volgens J.A. Bosch was dit reeds "in hierdie tye van siektes dat hy die eerste tekens van sy besondere verstandelike vermoëns begin openbaar het".[3] Op agtjarige ouderdom het hy byvoorbeeld sy ouers verras met 'n geskrewe verhaal van 'n skip wat op see vergaan het.[4]

Op negejarige leeftyd het hy sy eerste skool besoek en van toe af het hy vinnig gevorder. Hy het besonder goed in al sy eksamens presteer sodat hy aan die einde van 1900 (of in 1901)[5] die matrikulasie-eksamen afgelê en derde (of tweede[6]) in die Kaapkolonie geplaas is.[7]

Aan die Victoria-kollege het Muller hom op elke gebied onderskei en sy medestudente het hom dan ook in die hoogste posisies geplaas.[8] Drie jaar nadat hy matriek geslaag het, het hy die B.A.-graad met onderskeiding behaal en hierdeur 'n beurs van £400 verwerf. Terselfdertyd is 'n Rhodes-beurs van £300[9] aan hom toegeken vir driejarige studie aan die Universiteit van Oxford. Volgens dr. Nienaber het hy toe getoon dat hy "deur en deur 'n Afrikaner was – nie alleen in teorie nie", want hy het die Rhodes-beurs van die hand gewys "omdat hy nie geld kon aanneem van 'n man wie se politiek hy verfoei het nie" en "omdat hy hom nie met die Britse imperialisme kon vereenselwig waarvan C.J. Rhodes vir hom die sinnebeeld was nie". Met hierdie besluit, "waardeur hy ook aansienlike stoflike voordeel prysgegee het, tree die nasietrots en vaderlandsliefde wat steeds sy optrede sou kenmerk, reeds sterk te voorskyn en verwerf hy die agting van tydgenote en selfs van andersdenkendes".[10]

Die redaksie van Ons Moedertaal, Stellenbosch (van links): prof. J.J. Smith, dr. Tobie Muller en Gordon Tomlinson.

Dit was omstreeks dié tyd dat hy vir die eerste keer aan sy moeder sy besluit bekendgemaak het om sy lewe aan die evangeliebediening te wy.[11] Hy het hom na die Kweekskool gewend waar hy aan die einde van 1905 die admissie-eksamen met die hoogste lof afgelê het. Aan die einde van die volgende jaar het hy ook nog die M.A.-graad in wysbegeerte verwerf aan die Universiteit van die Kaap die Goeie Hoop en in 1909 die B.D.-graad van die Londense universiteit.[12]

Intussen het hy ook in 1908 die kandidaatseksamen aan die teologiese kweekskool met lof afgelê. Hy het aan die begin van 1910 na Europa vertrek waar hy meer as drie jaar sou studeer. Eers het hy in 1909 die B.D.-graad aan die Universiteit van Londen verwerf. Aan die Universiteit van Utrecht het hy net 18 maande studeer tot hy in 1912 onder prof. H. Visscher met lof gepromoveer het tot doktor in die teologie met 'n proefskrif oor die pragmatisme. Omdat die onderwerp van sy dissertasie veral vir die Britse filosofie van belang was, het hy reeds 'n paar maande tevore as student aan die Universiteit van Edinburg ingeskryf, die proefskrif in Engels verwerk, en ook daar in Maart 1913 onder prof. H.S. Pringle-Pattison met lof in die wysbegeerte gepromoveer.

Sy lywige doktorale proefskrif in godgeleerdheid is deur sy vakgenote ontvang as "'n belangrike bydrae tot die wysbegeerte".[13] Albei promotors het die kandidaat lof toegeswaai, en Visscher het hom beskou as verreweg die bekwaamste Afrikaner-student wat hy geken het.[14] J.A. Bosch skryf sy doelwit was nie die verwerwing van grade nie; daarvoor was hy te nederig en beskeie, maar "elke eksamen was vir hom 'n doelwit en 'n prikkel tot gereelde en sistematiese studie. Sy verstandelike gawes en onvermoeide vlyt het altyd na 'n probleem gesoek waarop hy kon konsentreer, en in die verwerwing van 'n graad het hy die nodige gekry wat eenheid en kontinuïteit aan sy studie verleen het".[15] Nietemin het hy hom nooit uitsluitlik by sy eksamenwerk bepaal nie, maar hy het ook wyer gelees. Hy het selfs 'n studie van Duits en Frans gemaak om die letterkunde in dié twee stamtale te kon geniet en waardeer.

Terwyl hy nog 'n student was, het Muller op sportgebied, veral in rugby, uitgeblink en aktief aan die verenigingslewe deelgeneem. Hy was een van die ywerigste stryders van die Tweede Afrikaanse Taalbeweging. Hy was een van die stigters en eerste voorsitter van die Stellenbosse tak van die Afrikaanse Taalvereniging wat in Oktober 1907 gestig is en spoedig een van die belangrikste takke van die ATV geword het. Ná sy terugkeer uit Europa het hy dadelik weer die leiding in die beweging geneem waarin hy met groot bekwaamheid, diepe oortuiging en geesdrif vir die erkenning van Afrikaans op elke gebied geywer het. J.A. Bosch skryf: "Hy was die inspirasie, die siel, die vurige kampvegter vir Afrikaans en sou trag om Afrikaans 'op elke gebied in ons maatskaplike en politieke lewe, in alle kringe van die laer en hoër onderwys, ja, ook in die eerbiedwaardigste heiligdomme tot sy reg te laat kom'[16] ".[17]

Dr. Muller was drie jaar lank studenteleraar in die moederkerk op Stellenbosch.

As gevolg van sy oortuigende pleidooi het die ATV in 1914 die maandblad Ons Moedertaal opgerig met dr. Muleler, prof. J.J. Smith en Gordon Tomlinson (1889–1956) as die redaksie. Nadat dit van November 1914 tot Augustus 1915 weens binnelandse politieke omstandighede tydelik gestaak is, is hierdie tydskrif wat die saak van Afrikaans geesdriftig bepleit het, in Mei 1916 verenig met die nuwe maandblad Die Huisgenoot onder redaksie van prof. Smith.

In 1914 het dr. Muller baanbrekerswerk vir Afrikaans as kanseltaal verrig toe hy die eerste preek in Afrikaans op Stellenbosch lewer. Die verontwaardigde kerkraad het geëis dat hy voortaan in sy preke net Nederlands sou gebruik. Hierop het dr. Muller as predikant bedank. Die vrede is egter herstel met 'n vergelyk waardeur hy slegs by sekere geleenthede vir studente in Afrikaans sou preek. Daarmee is egter die eerste oorwinning teen vooroordeel en konserwatisme behaal.

Dr. Muller was in hierdie tyd op openbare vergaderings 'n gewilde spreker as kampvegter vir Afrikaans. Met sy buitengewone verstandelike gawes, sy geesdrif en sy bekoorlike persoonlikheid, het hy meer as iemand anders op Stellenbosch die voortou geneem om die beweging aan die gang te sit wat later op die triomf van Afrikaans as erkende taal van skool, kerk en staat sou uitloop.[18]

Dr. Tobie Muller as predikant van die NG gemeente Philippolis.

Die NG kerk op Philippolis, hier afgeneem tydens dr. Muller se dienstyd (1916 tot 1918).

Ná sy terugkoms uit Europa het Tobie Muller in Desember 1913 die proponentseksamen afgelê en het hy op Stellenbosch as hulpprediker met spesiale arbeidsveld onder die studente opgetree. In Junie 1915 is hy georden. Hy was 'n besonder gelukkige keuse as studenteprediker, want die studente kon na hom opsien as erkende geleerde, wat nietemin in alles een van hulle was. Hoe groot die invloed was wat van hom uitgegaan het in die byna drie jaar dat hy op Stellenbosch gearbei het, kan haas nie bereken word nie.[19] In sy preke, wat van nougesette studie getuig het, het hy die diepste waarhede op die eenvoudigste manier sonder opskik voorgedra. Hy het onder meer 'n reeks preke gelewer oor godsdiens en nasionalisme, want ware nasionalisme was vir hom een van die uitinge sowel as een van die middele tot versterking van die godsdiens.

Ná byna drie jaar diens as hulpprediker is aan hom in Julie 1916 die leerstoel in die wysbegeerte aan die Victoria-kollege aangebied as opvolger van prof. Thomas Walker in wie se plek hy tevore reeds waargeneem het. Terselfdertyd is hy as predikant na die gemeente Philippolis beroep. Onder invloed van professore en studente kies hy aanvanklik die professoraat, maar ná 'n feile innerlike stryd neem hy die beroep na Philippolis aan. Dr. Muller, sy vrou, hul seuntjie, Christof, en dr. Muller se moeder (sy vader is op dr. Muller se verjaardag in 1915 oorlede), het in Oktober 1916 na Philippolis vertrek waar hy op 14 Oktober 1916 deur ds. J.D. Kestell as leraar bevestig is. Op kerklike en politieke gebied was dit 'n moeilike tyd in die Vrystaat se geskiedenis. Dit was die gevolg van die Rebellie, wat in talle gemeentes aanleiding gegee het tot 'n dreigende skeuring. Philippolis was geen uitsondering nie.

Toe dr. Muller daar aankom, was die gemeente reeds verdeeld en die spanning tussen die twee partye was hoog. Dit was dus by uitstek 'n geleentheid waarop 'n kerklike leier op die proef gestel sou word. Baie gemeentelede het gedink dat sy oortuigings te sterk was om versoenend op te tree en dat hy dus nie in staat sou wees om die eenheid in die gemeente te herstel nie. J.A. Bosch skryf egter: "Hierdie menings het hy gou die nek ingeslaan deur te bewys dat kragtige oortuigings op enige gebied nie 'n hindernis nie, maar juis 'n hulpmiddel is vir die beoefening van die liefde wat bind."[20]

Al sy boodskappe, soos sy intreepreek wat gelewer is na aanleiding van 1 Korintiërs 13:13 ("En nou bly geloof, hoop, liefde — hierdie drie; maar die grootste hiervan is die liefde"[21]) het van hierdie verdraagsaamheid en kalmerende liefde getuig. Hy het daarin geslaag om broederlike liefde en samewerking tot stand te bring en sy gemeentelede die kostelike les geleer dat die Christelike liefde nogtans beoefen kan word, ook daar waar mense op politieke gebied ver van mekaar staan. Aanvanklik het sommige lidmate gedink hulle sou moeite hê om hierdie geleerde man, 'n professor in die filosofie te verstaan, maar hy het hulle aangenaam verras. J.A. Bosch skryf: "Sy nederigheid, ongekunstelde natuurlikheid en warme menseliefde het almal na hom gelok. Al sy preke het diep en dringend tot elke siel gespreek en as 'n hoofdoel het hy die opbouing van die geestelike lewe van sy gemeente voorop gestel".[22]

In kerkraadsvergaderings het hy deur beskeidenheid en lewenswysheid die korrekte leiding gegee. Met die ingebore adel van sy siel het hy nie vanweë sy posisie as voorsitter en leraar oorheers nie, maar altyd die nodige respek aan die oordeel van diakens en ouderlinge betoon wat ouer as hy was. Dit was hier dat die gees van broederliefde in dié moeilike tyd op Philippolis ontstaan en gegroei en mettertyd deur die gemeente gewerk het. By die katkisasie, huisbesoek en in al sy werksaamhede as predikant, was hy altyd die deeglike, vriendelike en vertroostende herder en leraar wat niemand weens sy jeugdigheid kon verag nie.[23]

Ook in sy nuwe werkkring was hy nog altyd die kampvegter by uitnemendheid in die taalstryd en het hy byvoorbeeld dadelik Afrikaans by die kerkdienste ingevoer. Volgens dr. P.J. Nienaber was dit vir dr. Muller 'n groot vreugde om sy eie taal van die kansel te kon gebruik in plaas van "amper-Nederlands". Afrikaans is waarskynlik die eerste deur hom gebruik by 'n huweliksplegtigheid in die NG Kerk by geleentheid van die huweliksbevestiging van Gordon Tomlinson toe die predikant en bruidegom gou voor die huweliksbevestiging die huweliksformulier in Afrikaans vertaal het.[24][25]

Hoewel hy tydens sy bediening nie veel tyd gehad het om aan letterkundige werk te wy nie, het hy tog as lid van die kollege van vertalers van die Bybel in Afrikaans die proefvertaling van Hosea 3 tot 8 voltooi nadat hy benoem is as lid van die eerste kommissie wat aangestel is vir dié taak. Daarbenewens het hy hom aan 'n studie van die sektebewegings in Suid-Afrika gewy. Slegs twee jaar het dr. Muller in die gemeente Philippolis gearbei.

Tot kort voor sy dood was dr. Muller en sy vrou intensief besig om krankes te besoek en orals in die dorp en distrik aan wit en swart hulp te verleen tydens die Groot Griep totdat hy op 13 Oktober 1918, nadat hy sy laaste erediens gelei het, die eerste simptome van die griep begin toon het. Hoewel hy reeds daardie Sondagmiddag koorsig en uitgeput gevoel het, het hy nogtans die landdros van Philippolis na 'n plaas, waar 'n hele gesin aan die griep siek gelê het, vergesel. Maandag het hy gaan lê om nie weer op te staan nie. J.A. Bosch skryf: "Op 25 Oktober was sy worsteling oor en het sy gees teruggekeer tot God om daar die salige rus van ongestoorde en volmaakte aanbidding te geniet."

Die volgende dag het die eenvoudige begrafnisplegtigheid op Philippolis plaasgevind. Alles, selfs die eenvoudige plankkis deur gewillige hande aanmekaar getimmer, was so simbolies van sy lewe. 'n Klein groepie gemeentelede, slegs drie kerkraadslede en vier leraars kon die laaste eer aan hom bewys. Ds. A. Stockenström van die NG gemeente Bethulie het 'n diep roerende rede na aanleiding van Ps. 39:10 (Statebybel: "Ik ben verstomd, ik zal mijn mond niet opendoen, want Gij hebt het gedaan.") gelewer. En so is die silwerdraad van 'n veelbelowende lewe ná slegs 34 jaar afgesny. Ter nagedagtenis van die oorledene is 'n gedenksuil op 26 Oktober 1922 voor die kerkgebou op Philippolis onthul. Die geleentheid is onder andere bygewoon deur sy moeder, eggenote en twee kindertjies wat die toue van die doek om die suil ontknoop het en waardeur die monument, swyend in sy wit reinheid, 'n sinnebeeld van hul edel vader, onthul is. Die gemeente van Philippolis het mev. Muller en haar kinders nie vergeet nie, maar gereeld navraag gedoen of hul wat aardse middele betref, goed versorg is.

Dr. Muller se uiterste beskeidenheid het hom daarvan weerhou om wat hy geskryf het te publiseer, selfs sy proefskrif van groot verdienste.[26] In Die geloofsbelydenis van 'n Nasionalis het hy egter 'n treffende beeld nagelaat van sy dinamiese persoonlikheid toe hy skryf: "Ek self sou my erfenis as lid van die Afrikaanse nasie vir geen ander burgerreg in die wêre1d wil verruil nie. Die grote nasies van Europa is wel oud en sterk en ervaringsryk, … maar hul dra ook reeds die spore van hul ouderdom, en rypheid begin al op meer dan een plek in afgeleefdheid oor te slaan … By ons is dit so anders. As 'n jong nasie sien ons amper ons hele loopbaan tegemoet. 'n Jong volk leef vorentoe. Sy leuse is die hoop; geduld en moed sy wagwoorde; 'n jeugdige entoesiasme sy dryfveer; en sy ywer is nog ongekoel deur die ontnugterings van mislukking. Vir my altans is dit veel heerliker om my druppeltjie te probeer bydra by die selfbewuswording en karaktervorming van 'n jong nasie dan om te help dokter aan die chroniese kwale van 'n oue … Misluk ons pogings en moet ons ondergaan, neergedruk deur 'n vrag van onoorkomelike moeilikhede, dan is dit in elk geval beter om te sterf as eerlike stryders op die slagveld, dan om te versink in 'n bedwelmende luilekker eentonigheid van niksdoen … Laat Jong Suid-Afrika sy nasionale geloofsbelydenis onderteken, nie met sy naam, maar met sy lewe en dan het ons niks te vrese vir die toekoms nie!"

Dr. Tobie Muller.

'n Gedenksuil ter herinnering aan die ontslape jong leraar is in 1922 op Philippolis deur sy gemeente opgerig. Eerw. Andries Dreyer beskryf Muller as "een van Suid-Afrika se knapste seuns. Innige liefhebber van sy volk en Kerk … die beminlike en beminde dr. Tobie vir almal wat hom geken het." En sê: "Sy kort dog geseënde loopbaan het die kenmerke van deeglikheid en gewydheid getoon."[27] Dr. P.J. Nienader skryf dr. Muller se werkvermoë was "enorm". Vandat hy van 1907 af in die Afrikaanse volkslewe begin optree het, het hy baie tyd aan die taalstryd gewy. "Orals het hy hom laat geld – in die Studentekwartaalblad, in die openbare pers, en in die vereniginge."[28] J.A. Bosch skryf in die NG gemeente Philippolis se Eeufeesgedenkboek dr. Muller se skielike heengaan ná net twee bedieningsjare op Philippolis is as "'n gevoelige verlies vir Kerk en Volk … Soos 'n meteoor het hy aan die volkshemel verskyn, maar helaas! in die tyd toe sy leiding vir 'n verbrokkelende volk so nodig was, is hy plotseling vir Hoër diens opgeroep.[29]

Hoewel hy net vier-en-dertig jaar oud geword het, het hy in sy kort lewe "as begaafde en patriotiese Christenmens 'n nederigheid van karakter geopenbaar wat vir hom in die hart van sy jong volksgenote 'n plek verower het. Hulle het sy leiding met gretigheid gevolg en hy was juis vir die jongmense van sy volk 'n inspirasie in 'n tyd toe hulle daarna gesoek het."[30] Prof. P.C. Schoonees skryf: "Tobie Muller was gedurende sy studentejare al 'n merkwaardige figuur op Stellenbosch. Na 'n skitterende loopbaan aan die Victoriakollege en aan buitelandse universiteite het hy op 'n kritieke tydstip in die taalstryd die besielde woordvoerder van die jongere geword en deur sy veelsydige talente veel gedoen om die oorwinning vir Afrikaans te behaal."[31]

Dr. Muller is op 30 Maart 1915 met Elizabeth Jacoba (Bessie) Thom, dogter van ds. George Thom, NG predikant van Frankfort, getroud.[32] Uit die huwelik is 'n seun, Christof, in 1916 gebore, en kort voor Dr. Muller se dood in 1918 'n dogter wat ná haar vader se dood sy noemnaam as haar doopnaam ontvang het. Dié dogter, Tobie, het as Medikus kwalifiseer en was Professor in Anatomie by die Universiteit van Pretoria, `n pos wat sy vir dekades lank tot met haar aftrede beklee het. Uit haar huwelik met dr. Christiaan Chrysostomus Pretorius (noemnaam CP), ’n ginekoloog, is drie dogters gebore: Elizabeth, Annina en Tobie Henriëtte. Christof (Prof CFJ Muller), is na sy oupa vernoem en was 33 jaar as Geskiedenisprofessor aan die Universiteit van Suid Afrika verbonde. Na sy aftrede in Augustus 1979 het hy die fokus van sy navorsing van die Groot Trek na die geskiedenis van die Nasionale Pers verskuif en die resultaat was die verskyning van die boek Sonop in die Suide in 1990, slegs twee jaar voor sy skielike dood in 1992. Uit Christof se huwelik met Liebet née Geldenhuys, argitek en dogter van Dr. Frans Eduard Geldenhuys (Landbou-ekonoom, eerste redakteur van Landbou Weekblad en Suid-Afrikaanse Ambassadeur in Den Haag), is vyf dogters gebore: Euna, Elsabe, Marie, Monica en Tobie. Prof Marie Muller was Leraar in die Politieke Wetenskappe en Dekaan van Menswetenskappe by die Universiteit van Pretoria tot kort voor haar heengaan in 2013 .

Dr. Muller se portret in die NG konsistorie op Philippolis.

• (af) Böeseken, dr. A.J. 1966. Die Nuusbode. Kaapstad: Nasou.
• (af) Bosch, J.A. 1962. Eeufeesgedenkboek van die N.G. gemeente Philippolis, 1862–1962. Philippolis: Eeufeesreëlingskomitee.
• (af) De Kock, W.J. 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.
• (nl) Dreyer, eerw. A. 1924. Eeuwfeest-Album van de Nederduits Gereformeerde-Kerk in Zuid-Afrika 1824–1924. Kaapstad: Publikatie-kommissie van de Z.A. Bijbelvereniging.
• (af) Gaum, Frits (hoofred.) 2008. Christelike Kernensiklopedie. Wellington: Lux Verbi.Bm en Byblekor.
• (af) Hugo, dr. A.M. en Van der Bijl, J. 1963. Die kerk van Stellenbosch 1686–1963. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers.
• (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• (af) Nienaber, P.J. 1949. Hier Is Ons Skrywers! Biografiese Sketse van Afrikaanse Skrywers. Johannesburg: Afrikaanse Pers-Boekhandel.
• (en) Potgieter, D.J. (ed.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
• (af) Swart, prof. dr. M.J. (voors.). 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.

• (af) Inligting oor die NG gemeente Philippolis Geargiveer 29 Januarie 2014 op Wayback Machine. URL besoek op 26 Januarie 2014.
• (af) Kritiek deur P.C. Schoonees in Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging op die biografie oor Tobie Muller. URL besoek op 27 Januarie 2014.
• (af) Op die spoor van Tobie Muller… op Wim Fourie Blog Geargiveer 6 September 2016 op Wayback Machine. URL besoek op 27 Januarie 2014.
• (af) Op Tobie Muller se spoor. Straat se naam lei tot soektog na jong dominee se verhaal^{[dooie skakel]}, Volksblad, 20 Maart 2013.
• (af) 'Kinders' uit een straat^{[dooie skakel]}, Die Burger, 26 Julie 1990.