Tenk
'n Tenk is 'n gepantserde militêre voertuig. In Duits word dit panzer genoem en in Engels 'n tank. Die eerste sketse of planne van 'n tenk is deur Leonardo da Vinci geteken, en het soos 'n skilpaddop gelyk.
Ontstaansgeskiedenis
Reeds voor die Eerste Wêreldoorlog het verskeie soldate die ontwikkeling van gepantserde voertuie bepleit as 'n logiese gevolg van die vervanging van spierkrag deur masjienkrag. Hulle was in staat om te vertrou op 'n aantal tegnologiese ontwikkelings wat voorheen plaasgevind het, naamlik die uitvinding van die voorlopers van rusperbande deur Richard Edgeworth in 1770 en die gebruik van trekkers met rusperbande met 'n motor wat stoom gebruik het tydens die Krimoorlog (1853-1856).
As gevolg van die hoë koste het geen weermag self 'n prototipe gemaak nie. In 1903 het die Franse kaptein, Levasseur, 'n plan vir 'n beweegende kanon op rusperbande voorgestel. In 1907 het majoor Donoghue Roberts, die Hornsby-trekkervervaardiger, probeer oortuig om 'n strydvoertuig op hul trekker onderstel te ontwikkel, maar hulle het geweier. Die planne vir 'n Motorgeschütz wat in 1911 deur die Oostenrykse luitenant Günther Burstyn opgestel is, is met groot belang deur beide die Oostenryk-Hongaarse en die Duitse weermag ontvang, maar geen fondse is beskikbaar gestel nie. In 1912 het die Australiese Lancelot A. de Mole planne vir 'n tenk aan die Britse Oorlogskantoor gestuur, wat egter verwerp is. Vanaf Maart 1913 in Duitsland is 'n Landpanzerkreuzer ontwikkel deur 'n sekere Goebel. Hierdie 550-ton-monster was egter nie 'n kruiper nie, maar was veronderstel om op reuse-balle voort te beweeg.
Geleidelik het kommersiële weermagvragmotors in gepantserde voertuie ontwikkel toe die troepe om hulself te beskerm, hul voertuie voorsien het van tydelike metaalplate. Vragmotorfabrieke het toe begin om spesiale gepantserde karre te vervaardig (vanaf 1902). Hierdie gepantserde motors kan slegs in beperkte mate op die slagveld gebruik word weens hul beperkte terreinvaardighede.
Geskiedenis ná die Eerste Wêreldoorlog
Met die aanvang van die Eerste Wêreldoorlog het die tenk dus nog nie bestaan nie. Hoewel, reeds van die begin van die oorlog af, het alle partye bogenoemde gepantserde voertuie gebruik, net soos die Britte. Toe die gevegsfronte nog in beweging was, het hulle hul waarde bewys. Maar gou het die stryd in 'n loopgraafoorlog verval.
In die herfs van 1914 het 'n Britse amptenaar, Majoor Ernest Dunlop Swinton (1868-1951), die idee gekry om gepantserde rusperaangedrewevoertuig toe te laat om 'n gepantserde slee vol soldate oor die vyandse loopgrawe te trek. Onafhanklik van hom, in 1915 het die Franse kolonel Jean-Baptiste Eugène Estienne presies dieselfde idee gehad. Swinton het 'n brief aan sy funksionele toesighouer, die sekretaris van verdediging luitenant-kolonel Maurice Hankey gestuur. Hy het einde Desember 'n memorandum aan die Komitee van Imperiale Verdediging gestuur, met die Eerste Heer van die Admiraliteit Winston Churchill as lid. Churchill het op sy beurt 'n brief geskryf aan eerste minister Herbert Henry Asquith, waarin hy die vaste verwagting uitgespreek het dat die Duitsers binnekort 'n soortgelyke wapen sou ontwikkel (iets waarvoor daar nie die geringste bewys was nie). Asquith het die minister van oorlog, Lord Kitchener, beveel om 'n "landskip-komitee" te skep om die ontwikkeling van gepantserde voertuie te bestudeer. Dit was die begin van die ontwikkeling van die Merk I.
In Desember 1915 het Swinton en sy personeel, Albert Stern en Murray Sueter, 'n eerste prototipe gebou: Little Willie. Dit het koëlvaste pantser gehad en was gewapen met twee masjiengewere. In Januarie 1916 is 'n groter, artillerie-bewapende weergawe, Mother, ontwikkel, wat in serieproduksie gebou is, wat 'n "tenk" vir misleiding genoem word: die Merk I.
Die Britse weermag was dus die eerste om 'n werkende voertuig gereed te hê vir ontplooiing. Van die totaal van 49 tenks wat op die eerste dag, 15 September 1916 ontplooi is, het deelgeneem het aan die Slag van die Somme. Slegs 32 het tot die voorste linies gevorder en die meeste van hulle is spoedig deur die Duitsers uitgeskakel. Die potensiaal van die tenk was nie werklik besef nie en die tenk is nie tot sy volle potensiaal gebruik tydens die Eerste Wêreldoorlog nie.
Tussen die twee wêreldoorloë is die tenk verder ontwikkel. Daar was op 'n stadium twee sienings oor die gebruik van die tenk: die een siening was dat die tenk slegs in 'n ondersteuningsrol gebruik moes word. Tenks moes die infanteriste ondersteun om doelwitte te bereik; soos tydens die Eerste Wêreldoorlog. Die tweede siening was dat massas tenks gebruik moes word om deur vyandelike linies te breek. Die Duitsers het hierdie strategie goed gebruik tydens hulle inval in Frankryk tydens die Tweede Wêreldoorlog. Dit het aanleiding gegee tot die term Blitzkrieg.
Die oorlog in Noord-Afrika is deur tenks beslis tydens die Tweede Wêreldoorlog, deur die gebruik van die tenk se beweegbaarheid tesame met skoktaktiek en die verrassingselement. Die Duitse veldmaarskalk Erwin Rommel het homself onderskei as 'n meester in die gebruik van tenks tydens die Noord-Afrikaanse oorlog. Die Koreaanse oorlog het bewys dat tenks net met tenks beveg kan word.
Duitse Leopard
Die Leopard I en Leopard II tenks is nog in gebruik in die Duitse weermag. Dit is spesiaal ontwikkel om met 'n groot verskeidenheid brandstof gebruik te kan word. Enige mengsel van diesel tot sonneblomolie of gebruikte kookolie sal doen. Die reuse silinders en suiers van die tenk is so groot soos kookpotte.
Suid-Afrika
Suid-Afrika het sy eie tenk, die Olifanttenk ontwikkel vanaf die Britse Centurion tenk.
Bron
- Collier's Encyclopedia. Volume 22. Bladsy 54. 1971
Eksterne skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Tenk.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir tenk.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal. |
