Tanzanië

Klimaatsones in Tanzanië volgens die Köppen-klimaatklassifikasie

Tanzanië se ligging binne die keerkringe, die hoogteverskille en die uitgestrekte watervlakke van die mere het tot gevolg dat die klimaat wissel van tropiese reënstreke tot halfwoestyn, steppe- en savanneklimaat, en Alpiene klimaatstreke met 'n ewigdurende sneeukleed (byvoorbeeld op Kilimandjaro). Die groot klimaatsverskille gee aanleiding tot 'n groot verskeidenheid plantegroeistreke – van tropiese woude tot halfwoestyn en heidegebiede.

Meer as 75% van die land het ’n gemiddelde jaartemperatuur van meer as 20 °C, maar in die bergagtige gebiede kom nagryp gereeld voor. Die jaarlikse reënval oor Sentraal-Tanzanië, die suidelike hooglande en in die gebied van die oostelike skeurvallei is benede die minimumneerslag van 750 mm wat nodig is vir die verbouing van gewasse by die onderskeie temperature.

Die onreëlmatige verspreiding van die reënval in juis hierdie gebiede het tot gevolg dat slegs (half-) nomadiese veeteelt moontlik is. Tussen Mei/Junie en November/Desember is dit oral in die land droog. Slegs in die noorde en in die kusgebied by Dar-es-Salaam is daar twee reënseisoene: die eerste is in November/Desember en die tweede is in April/Mei.

In die gebiede, wat maar 10% van die landoppervlakte beslaan, is twee oeste soms jaarliks moontlik; in die oorblywende landbougebiede is selfs net een oes per jaar rede tot blydskap.

'n 1,8 miljoen jaar-oue klipkap-gereedskap, wat by die Olduval-vallei ontdek is

Die inheemse bevolking van Oos-Afrika stam skynbaar van die Khoisan-sprekende Hadza en Sandawe jagter-versamelaars van Tanzanië af.[25]

Die eerste golf van migrasie was die suidelike Koesjitiese-sprekendes, voorsate van die Iraqw, Gorowa en Burunge wat suidwaarts uit Ethiopië na Tanzanië gekom het.[25] Gegrond op taalkundige bewyse was daar ook omstreeks 4 000 en 2 000 jaar gelede twee migrasies van Oos-Koesjitiese-mense na Tanzanië, wat van noord van die Turkanameer af gekom het.[25]

Argeologiese bewyse steun die slotsom dat Suid-Nilote, insluitende die Datoog, tussen 2 000 en 2 400 jaar gelede, suid vanuit die hedendaagse Suid-Soedan/Ethiopiese grensgebied gekom het.[25]

Hierdie verskuiwings het omstreeks dieselfde tyd gebeur met die vestiging van die Masjariki Bantoe uit Wes-Afrika in die gebiede van Victoriameer en Tanganjikameer. Dit was gedurende die Ystertydperk. Hulle het met hulle Wes-Afrika se landboukundigheid en die primêre stapelvoedsel, patats, saamgebring. Hierna het hulle, tussen 1 700 en 2 300 jaar gelede, uit hierdie gebiede na die res van Tanzanië migreer.[25][26]

Oos-Nilote, insluitende die Masai, verteenwoordig 'n meer onlangse migrasie (500 tot 1 500 jaar gelede) vanaf die hedendaagse Suid-Soedan.[25][27]

Die mense van Tanzanië word met die vervaardiging van yster en staal vereenselwig. Die Pare-mense was die vernaamste vervaardigers van yster wat in groot aanvraag was by die volke wat in die berggebiede van noordoos-Tanzanië gebly het.[28] Die Haya-mense, aan die oewers van die Victoriameer, het 'n soort van hoogoond ontwerp wat hulle in staat gestel het om meer as 1 500 jaar gelede koolstofstaal teen temperature van hoër as 3 310 ºF yster te smee.[29]

Reisigers en handelaars uit die Persiese Golf en Indië het Oos-Afrika se kusgebied in die eerste millennium n.C. besoek.[30] Sommige bewoners langs die Swahili-kus het al die Islamgeloof reeds in die agtste- of negende eeu n.C. beoefen.[31]

'n Voorstelling van die antieke stad van Kilwa (1572) – 'n Unesco-Wêrelderfenisgebied

Die Portugese seevaarder Vasco da Gama het in 1498 die Tanzaniese kus besoek. Later, in 1506 het die Portugese daarin geslaag om die grootste dele van die suidoos-Afrikakus te beheer. Die Portugese is in 1699 deur die Omani Arabiere uit Zanzibar verdryf.

Die Sultan van Oman Seyyid Said het die kusstrook oorgeneem en sy hoofstad in 1840 na Zanzibarstad verskuif. Zanzibar het in hierdie tydvak die sentrum vir die Arabiese slawehandel geword.[32] Tussen 65–90% van die bevolking van die Arabies-Swahili Zanzibar is as slawe verkoop.[33] Een van die mees berugte slawehandelaars aan die Oos-Afrikakus was Tippu Tip, wat self die kleinseun van 'n Afrika-slaaf was. Die Nyamwezi-slawehandelaars het onder die leierskap van Msiri en Mirambo gewerk.[34] Volgens Timothy Insoll is daar in die 19de eeu 718 000 van die Swahili-kus af as slawe uitgevoer en 'n verdere 769 000 is as slawe aan die kus aangehou.[35]

Laat in die 19de eeu verower die Duitse Keiserryk die gebiede wat vandag bekend staan as Tanzanië (sonder Zanzibar) en inkorporeer dit by Duits-Oos-Afrika. Na die Eerste Wêreldoorlog bepaal ooreenkomste en die Volkebond dat die gebied 'n Britse mandaatgebied word, behalwe die Kionga-driehoek, 'n klein gebied in die suidooste wat by Portugees-Oos-Afrika (later Mosambiek) ingesluit is.

Sowat 100 000 mense van Tanganjika sluit gedurende Tweede Wêreldoorlog by die Geallieerdes aan[36] en was deel van die 375 000 Afrikatroepe wat daar geveg het.[37] Tanganjika was gedurende die oorlog 'n waardevolle bron van voedsel en sy inkomste met uitvoere het aansienlik gestyg in vergelyking met die vooroorlogse jare van die Groot Depressie. Die oorlogstydse aanvraag na produkte het die pryse opgejaag en reuse inflasie in die kolonie veroorsaak.[36][38]

Julius Nyerere transformeer in 1954 sy organisasie na die polities- georiënteerde Tanganyika African National Union (TANU) met die doel om nasionale soewereiniteit vir Tanganjika te kry. 'n Veldtog om nuwe lede te registreer word geloods en binne 'n jaar word TANU die leidende politieke organisasie in die land. Nyerere word in 1960 aangestel as die minister van die Brits-geadministreerde Tanganjika en word die eerste minister toe die land in 1961 onafhanklikheid verkry.

Arusha se Deklarasiemonument

Die Britse bewind kom op 9 Desember 1961 tot 'n einde, maar vir die eerste jaar van onafhanklikheid, het Tanganjika 'n Britse goewerneur gehad wat die Britse monarg moes verteenwoordig.[39] Op 9 Desember 1962 word Tanganjika 'n demokratiese republiek onder 'n uitvoerende president.[39]

Die Arabiese dinastie word met die Zanzibar-rewolusie in die aangrensende Zanzibar omver gewerp,[40] die land word in 1963 onafhanklik en op 26 April 1964 word dit by die vasteland van Tanganjika ingelyf.[41] Op 29 Oktober van dieselfde jaar word die land se naam na die Verenigde Republiek Tanzanië verander ("Tan" is afgelei van Tanzanië en "Zan" van Zanzibar).[12]

Nyerere se presidentskap slaan in 1967, na sy Arusha Deklarasie, 'n linksgesinde rigting in, en hy verbind die land tot sosialisme en Pan-Afrikanisme. Banke en baie van die groot nywerhede is hierna genasionaliseer.

In 1992 word die land se grondwet aangepas om veelparty-politiek toe te laat.[42] In die eerste veelparty-verkiesings van 1995 wen die regerende party, Chama Cha Mapinduzi, 186 van die 232 setels in die nasionale vergadering en Benjamin Mkapa word president.[43]

Die semi-outonome Zanzibareiland

'n Deur met Arabiese kalligrafie in Zanzibar uitgekerf

Tanzanië is 'n eenparty dominante-staat met die Chama Cha Mapinduzi-party aan bewind.

Sedert 31 Oktober 2014 voorsien Tanzanië 2 253 soldate en ander personeel vir verskeie van die Verenigde Nasies se vredesoperasies.[44] Die Tanzaniese weermag neem saam met die Suid-Afrikaanse en Malawiese magte deel aan die Verenigde Nasies se intervensiebrigade in die Demokratiese Republiek die Kongo (DRK). Die Verenigde Nasies se Veiligheidsraad het hierdie spesiale eenheid op 28 Maart 2013 gemagtig om geteikende operasies uit te voer teen groepe wat die vrede in die DRK bedreig.[45][46]

Daar is groot armoede in Tanzanië. Die land het min vooruitgang gemaak met die bekamping van ernstige ondervoeding en hongersnood in die land.[47][48]

Daar word meer as 100 verskillende tale in Tanzanië gepraat, wat die land die mees diverse taalkundige land in Oos-Afrika maak.[49] Onder die tale wat daar gebesig word is al vier van Afrika se taalfamilie: Bantoe, Koesjities, Nilo-Saharies en Khoisan.[49] Swahili en Engels is Tanzanië se twee ampstale.[49]