Sun Yat-sen

Sun Yat-sen (/ˈsʌn ˌjætˈsɛn/; gebore Sun Deming; 12 November 1866-12 Maart 1925)[1][2] was 'n Chinese staatsman, dokter en politieke filosoof, wat as voorlopige eerste president gedien het van die Republiek van China en die eerste leier van die Kuomintang (Nasionalistiese Party van China). Hy word die 'Vader van die Nasie' in die Republiek van China genoem, en die 'Voorloper van die Revolusie' in die Volksrepubliek China vir sy instrumentele rol in die omverwerping van die Qing-dinastie tydens die Xinhai-rewolusie. Sun is uniek onder die Chinese leiers in die 20ste eeu omdat dit wyd eerbiedig is in beide die vasteland van China en Taiwan.[3]

Sun Yat-sen

Sun word beskou as een van die grootste leiers van die moderne China, maar sy politieke lewe was een van 'n voortdurende stryd en gereelde ballingskap. Na die sukses van die revolusie in 1911, bedank hy vinnig as president van die nuutgestigte Republiek van China en gee dit oor aan Yuan Shikai. Hy het gou in ballingskap gegaan in Japan vir veiligheid, maar het teruggekeer om 'n revolusionêre regering in die Suide te stig as 'n uitdaging vir die krygshere wat 'n groot deel van die land beheer het. In 1923 het hy verteenwoordigers van die Kommunistiese Internasionaal na Kanton genooi om sy party te herorganiseer en 'n brose alliansie met die Kommunistiese Party van China aangegaan. Hy het nie geleef om te sien hoe sy party die land verenig onder sy opvolger, Chiang Kai-shek, in die Noordelike ekspedisie nie. Hy sterf in Beijing aan galblaaskanker op 12 Maart 1925.[4]

Sun se belangrikste nalatenskap is sy politieke filosofie, bekend as die Drie beginsels van die mense: Mínzú (民族 主義, Mínzú Zhǔyì) of nasionalisme (onafhanklikheid van buitelandse oorheersing), Mínquán (民權 主義, Mínquán Zhǔyì) of "regte van die mense" (soms vertaal as "demokrasie"), en Mínshēng (民生 主義, Mínshēng Zhǔyì) of lewensbestaan van mense (soms vertaal as "kommunitarisme" of "welsyn").[5][6][7]