Uitloper (biologie)

Uitlopers of stolonne in biologie is horisontale verbindings tussen organismes. Hulle kan deel van die organisme of van sy skelet wees. By diere is uitlopers gewoonlik eksoskelette.

Die biesie Ficinia spiralis versprei deur die vorming van uitlopers.
’n Silwerkruid (Argentina anserina) met sy rooi uitlopers.

In plantkunde

In plantkunde is uitlopers stingels wat op die grondoppervlak of net onder die grond groei en waaruit nuwe plante spruit.[1][2] Risome, daarenteen, is wortelagtige stingels wat óf bogronds horisontaal óf ondergronds in ander rigtings kan groei.[1] Alle horisontale stingels is dus nie uitlopers nie.

Plante met uitlopers word uitlopervormend genoem. Dit is ’n voortplantingstrategie en die kompleks van individue wat deur ’n moederplant en al sy klone gevorm word, word ’n geneet genoem.

Morfologie
Hierdie uitlopers van ’n Crocosmia-knol is stingels wat ontstaan uit die okselknoppe van die mantelblare.
Die Cnidaria-visparasiet Polypodium hydriforme het ’n uitloperstadium.

Uitlopers kan lang stingellitte hê of nie. Die blare aan die uitloper is gewoonlik baie klein, maar kan ook van normale grootte wees.[3]

Uitlopers ontstaan aan die basis van die plant.[4] In aarbeie is die basis bogronds, maar in baie knolplante met risome is die uitlopers ondergronds en vorm hulle lote wat op die punte of by die stingelknope uit die grond lig. Die knope van die uitlopers produseer wortels, en hormone wat deur die wortels vervaardig word, veroorsaak dat die uitloper lote met normale blare vorm.[5]

Ná die vorming van die nuwe plant gaan die uitloper gewoonlik ná ’n jaar of twee dood,[6] terwyl risome nog jare lank of solank as wat die plant lewe, kan voortbestaan.

’n Aantal plante het risome op grondvlak of bogronds, soos baie orgideespesies.

In dierkunde

Sommige mosdiertjies en sagte korale vorm kolonies deurdat individuele diertjies deur uitlopers verbind word.

Verwysings
  1. Hickey, M.; King, C. (2001). The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms. Cambridge University Press.
  2. "Stolon" (in Engels). Dictionary.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2016. Besoek op 7 Mei 2007.
  3. Goebel, K.E.v. (1969) [1905]. Organography of plants, especially of the Archegoniatae and Spermaphyta. New York: Hofner publishing company.
  4. Gleason, Henry A. (1963). The new Britton and Brown illustrated flora of the Northeastern United States and adjacent Canada, Volume 1. New York: Hafner Press. p. ixxiv. ISBN 0-02-845240-2.
  5. Woolley, D. J.; P. F. Wareing (Maart 1972). "The role of roots, cytokinins and apical dominance in the control of lateral shoot form in Solanum andigena". Planta. 105 (1): 33–42. doi:10.1007/BF00385161. PMID 24477700.
  6. Wijesinghe, Dushyantha K.; Dennis F. Whigham (Junie 2001). "Nutrient foraging in woodland herbs: a comparison of three species of Uvularia (Liliaceae) with contrasting belowground morphologies". American Journal of Botany. 88 (6): 1071–1079. doi:10.2307/2657090. PMID 11410472.

Eksterne skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.