St. James-bloedbad

Vier APLA-lede, Sichumiso Nonxuba, Bassie Mkhumbuzi, Gcinikhaya Makoma en Tobela Mlambisa het die Anglikaanse kerk tydens die aanddiens in 'n voertuig genader, wat vroeër deur Mlambisa en Makoma gesteel is. Nonxuba, die leier van die eenheid, en Makoma het die kerk met M26-handgranate en R4-aanvalsgewere binnegegaan.[1] Hulle het die granate tussen die kerkgangers ingegooi en daarna op hulle losgebrand. In die proses het hulle 11 mense gedood en 58 gewond.[2]

'n Gemeentelid, Charl van Wyk, wat later 'n boek oor die gebeure geskryf het, het met 'n .38 Special-rewolwer teruggeskiet en een van die aanvallers gewond. Mkhumbuzi is beveel om vier petrolbomme in die kerk in te gooi, maar na aanleiding van die skietery slaan al vier boosdoeners op die vlug.[2]

Die gemeentelede wat dood is, is Guy Cooper Javens, Richard Oliver O'Kill, Gerhard Dennis Harker, Wesley Alfonso Harker, Denise Gordon, Mirtle Joan Smith, Marita Ackermann, Andrey Kayl, Karamjin Oleg, Varaksa Velentin en Pavel Valuet.[2] Die laaste vier name is die van Russiese matrose wat die diens as deel van 'n uitreikprogram bygewoon het. Nog 'n Russiese seeman, Dmitri Makogon, het albei sy bene en 'n arm in die aanval verloor.

Die aanval was 'n groot skok aangesien betreklik min terreuraanvalle in wit voorstede plaasgevind het, en die Kaapstad-gebied as taamlik vreedsaam beskou is. Die aanval is as 'n demper op toekomstige grondwetlike onderhandelinge beskou.[3]

APLA-kaders is vir talle soortgelyke aanvalle verantwoordelik gehou. Onder andere die aanval op King William’s Town se gholfklub op 28 November 1992 waarin vier mense dood is, en die aanval op die Heidelberg Taverne in Observatory, Kaapstad op 31 Desember 1993, waarin 'n verdere vier mense dood is. Ballistiese toetse het getoon dat dieselfde gewere in die St. James Kerk- en Heidelberg Taverne-aanval gebruik is.

Makoma is tien dae later in hegtenis geneem en aan 11 moorde skuldig bevind. Hy is tot 23 jaar gevangenisstraf gevonnis.

Nonxuba, Mlambisa en Mkhumbuzi is daarna in hegtenis geneem en in 1996 aangekla. Hulle het ondertussen by die Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag, as deel van die integrasie van APLA-agente in die nuwe nasionale weermag, aangesluit.

In 1997, terwyl hulle op verhoor was, het Nonxuba, Mlambisa en Mkhumbuzi 'n beroep op die Waarheid-en-versoeningskommissie om amnestie (saam met Makoma) gedoen. Hulle is borgtog hangende hul verskyning voor die WVK toegestaan. Nonxuba is egter 'n motorongeluk oorlede terwyl hy op borgtog was.

Makoma, Mkhumbuzi en Mlambisa het amnestie vir hulle aandeel in die slagting van die WVK ontvang.[2] As gevolg hiervan is Makoma ná slegs 5½ jaar uit die gevangenis vrygelaat en is Mkhumbuzi en Mlambisa se verhoor nooit afgehandel nie.

Tydens hierdie en ander APLA-amnestieverhore het APLA-lede beweer dat hulle bevele gevolg het en alle witmense as wettige teikens gesien het, omdat hulle aan die apartheidsbeleid van die destydse regering aandadig sou wees. Dawie Ackerman, eggenoot van een van die slagoffers, het opgemerk dat 35-40% van die gemeentelede mense van kleur was. Die APLA-lede het voorgehou dat hulle geglo het dat al die kerkgangers wittes sou wees, aangesien die kerk in 'n wit woongebied geleë was.[2]

Letlapa Mphahlele, APLA se nasionale direkteur van operasies, het tydens sy amnestie-aansoek erken dat hy opdrag vir die aanval gegee het. Hy beweer hy het dit in weerwraak vir die Transkeise Weermag se moord op vyf skoolkinders in Umtata gedoen.[4]

Hoewel amnestie aan hiérdie individuele toegestaan is, het die WVK bevind dat die daad op sigself, asook ander APLA/PAC-aanvalle wat teen burgerlikes gemik was "’n growwe skending van menseregte" en 'n "skending van interne (sic) humanitêre reg" was.[5]

Talle beseerde lidmate en lidmate wat familie in die aanval verloor het, asook Charl van Wyk wat teruggeskiet het, het later met die APLA-aanvallers ontmoet en is in die openbaar met hulle versoen.[6]

Gcinikhaya Makoma is weer op 27 Augustus 2002 in hegtenis geneem, nadat hy en ses medepligtiges vir 'n kontant-in-transito-rooftog op 'n Standard Bank-geldwa in Constantia vasgetrek is. R1,8 miljoen is tydens die rooftog gesteel. Die landdros bevind egter het dat die saak swak saamgestel is en dat dokumente deur 'n ondersoekbeampte vervals is. Makoma is uiteindelik op 16 Februarie 2012 vir 'n verdere geldwa-rooftog in Desember 2007 in Parow skuldig bevind.

In Oktober 2004 stig Charl van Wyk en ander die Wapeneienaars van Suid-Afrika-vereniging, 'n burgerlike beweging om teen die Wet op Vuurwapenbeheer te betoog.