Speekselklier
Speekselklier is 'n tipe klier (orgaan in soogdierliggaam). Eksokriene kliere, waaronder speekselkliere tel, skei hulle produkte af deur ’n buis op ’n buite-oppervlak van die liggaam, soos die vel (huid) of in 'n holte, soos die mond van die menslike spysverteringstelsel.
Ligging
Speekselkliere by soogdiere soos die mens, is talryk en kom paarsgewys voor. Die grootstes en belangrikstes is die oorspeekselkliere (parotis). Die ondertongspeekselkliere (sublingualis) en die onderkaakspeekselkliere (submaxillaris). Die mens besit ses speekselkliere in pare van twee. Die drie paar groot speekselkliere word in die mondholte aangetref.
| Parotis | Sublingualis | Submaxillaris |
|---|---|---|
| Onder die ore | Onder die tong | Onder die onderkaak |
| Open in buise van Stensen | Open in buise van Wharton en buis van Bartholin | Open in buise van Wharton |
| Sereuse (slymarm, fermentryk) speeksel | Waterige, slymerige speeksel | Hoofsaaklik waterig, met slymerige deel |
Speeksel
Die afskeiding van die speekselkliere word speeksel genoem. Die speekselkliere werk gedurig en skei speeksel af selfs wanneer mens slaap. Oor 'n tydperk van 24 uur word gemiddeld sowat 2 liter speeksel afgeskei.
Speeksel bevat 'n ensiem wat ptialien genoem word. Dit werk in op die stysel in die kos en breek dit af tot glukose. Omdat die kos nie baie lank in die mond vertoef nie, speel die ensiem nie so 'n groot rol in die spysverteringsproses nie.
Bou
Die speekselkliere is soliede strukture wat uit miljoene selletjies bestaan. Tussen die selle loop klein buisies wat die speeksel versamel en dit na 'n enkele, groter buis voer. Die speeksel loop deur die groot buis na die mond.
Sien ook
Bronnelys
- KENNIS, vol 10, 1980, bl. 1993, ISBN 0 7981 0832 0