Sjangaans

Die groepering wat vandag as die Sjangaan bekend staan, is eintlik 'n samesmelting van Tsongas en Zoeloes wat hulle vernoem het na SoShangane, 'n leier van die militêre Zoeloe-regimente van Shaka Zoeloe, wat in 1820 uit KwaZulu gestuur is om die vredeliewende Tsongas aan te val en te onderwerp. Toe die Zoeloe-impi's daar aankom, het hulle 'n vreedsame landbougemeenskap met vrugbare grond en groot getalle beeste aangetref. In plaas daarvan om die beeste te steel en terug te neem Natal toe, het die vlugtelinge saam met SoShangane hulle vir 'n kort tydjie op die oewers van die Thembe-rivier suidoos van Swaziland gevestig. In ooreenstemming met Zoeloe-tradisie het hulle die naburige Tsonga-stamme begin assimileer en onderwerp. SoShangane en sy volgelinge het later – nadat hulle 'n Tsonga-element geassimileer het – die Thembe-rivier verlaat en verder noordwaarts begin trek, waar hulle hulle uiteindelik in die vrugbare Limpopo-vallei gevestig het. Die gebied waar hulle gewoon het, het as Kashangana begin bekend staan en daar is mettertyd na hulle verwys as die Mashangana. Steeds bevrees omdat hy Shaka se heerskappy verraai het, het SoShangane die Limpopo in 1835 verlaat en verder noordwaarts tot so ver as die Zambezirivier getrek. Ná etlike botsings met buurstamme het hulle hulle by Musapa in Zimbabwe gevestig. Vanaf hierdie basis het SoShangane die Ndzawu- (Mashona-)stamme begin onderwerp. Mettertyd het hy die gebied tussen die Zambezirivier en Maputo onder sy heerskappy gekonsolideer en 'n koninkryk opgebou wat bekend gestaan het as die Gaza-koninkryk, vernoem na sy grootvader Gaza. Gevolglik praat die Sjangaan-Tsongas vandag 'n verskeidenheid dialekte wat oral oor Mosambiek, suidelike Zimbabwe en Mpumalanga gevind word.

Baie Sjangaans is steeds bekwame landboukundiges en boer met mielies, pampoene, bone en grondbone. 'n Houtstamper en -vysel word gebruik om mieliepitte in 'n poeier te vermaal – die hoofbestanddeel van 'n taaierige pap. Terwyl vrouens hul landerye beplant en onderhou, word van die mans vereis om die lande voor te berei en die hele gesin help met die oes. Die gevolg van so 'n Sjangaan-Tsonga-mengsel is hierdie mense se insluiting van baie Zoeloe-tradisies en -gebruike, wat uitdrukking vind in groot artistieke kreatiwiteit in hul houtgraverings, vlegwerk, erdewerk en musiek.

	Etniese groepe in Suid-Afrika
Afrikaners • Anglo-Afrikane • Asiate • Griekwas • Kaapse Maleiers • Khoisan • Kleurlinge • Ndebeles • Noord-Sotho's • Suid-Sotho's • Swazi's • Tsongas • Tswanas • Vendas • Xhosas • Zoeloes