Sentraal-Suid-Afrikaanse Spoorweë

Toe die Tweede Vryheidsoorlog uitbreek, was daar drie spoorwegsisteme in die Boererepublieke: die Oranje Vrijstaatsche Gouvernementsspoorwegen (OVGS) in die Oranje-Vrystaat en Nederlands-Zuid-Afrikaanse Spoorweë Maatskappy (NZASM) en die Pretoria-Pietersburg Spoorweg Maatschappij (PPS) in die Suid-Afrikaanse Republiek.

Die OVGS is oorspronklik gebou as 'n uitbreiding van die Kaapse Regeringspoorweë, gefinansier deur die Regering van die Kaapkolonie wat 'n vyfjaarkonsessie gehad het om die spoorlyn te bedryf. Die ekonomiese regverdiging vir hierdie spoorlyn was om die Witwatersrand met die Kaapkoloniehawens te verbind en daardeur ook aan die Oranje-Vrystaat 'n aandeel in die rykdom van die Witwatersrand te gee.

Die NZASM is gefinansier en gebou deur Nederlandse en Duitse finansiers en is bewerk onder 'n handves van die Suid-Afrikaanse Republiekregering wie 'n deel van die wins geneem het. Die belangrikste ekonomiese regverdiging van hierdie stelsel was om 'n verbinding tussen die Witwatersrand en die see te voorsien wat onafhanklik was van Britse beheer. Die hawefasiliteite by Delagoabaai was egter beperk en 'n ander tak van die NZASM-netwerk het by die Natalse Regeringspoorweë aangesluit om dus 'n skakel met Durban te verskaf.

Die PPS-lyn is deur Britse spekulante gefinansier en gebou. Sodra die oorlog uitgebreek het, is hierdie lyn deur die Kruger-regering onteien en aan NZASM oorhandig.

Met die vordering van die oorlog kom die spoorweë onder Britse beheer en is hul operasionele verantwoordelikheid aan die Imperiale Militêre Spoorweë (IMR) oorgedra.

Percy Girouard (1867-1932)

Nadat die oorlog geëindig is, is dit nodig om die voormalige Boererepublieke wat nou Britse Kroonkolonies geword het - onderskeidelik die Transvaalkolonie en die Oranjerivierkolonie - te herbou. Sir Alfred Milner word goewerneur van albei kolonies[1] Hy het hom met verskeie bekwame administrateurs omring, van wie die meeste gegradueerdes van die Universiteit van Oxford is. Hierdie groep is informeel bekend as "Milners se kweekskool". Hulle missie was om Britse imperialisme te bevorder. Een van hul aktiwiteite was dom die infrastruktuur binne die kolonies te herstel en uit te brei. Een van die instellings is die "Interkoloniale Raad van Transvaal en Oranje-Vrystaat" (ICCR).

Wat dit die spoorweë betref, is die IMR ontbind en die verantwoordelikheid vir die spoorweë is oorgeneem duer die oor aan die ICCR namens die regerings van die Oranjerivierkolonie Transvaalkolonie. DIe ICCR stig 'n enkele onderneming on die spoorweë te bewerk - die Sentraal-Suid-Afrikaanse Spoorweë (CSAR). Die CSAR erf 'n mengsel van spoorwegvoorraad van die twee spoorweë van die voormalige Boererepublieke, sommige van Britse oorsprong (oorspronklik verkry deur deur die OVGS en die PPS) en sommige van Duitse oorsprong (oorspronklik verkry deur deur die NZASM). [2]

Binnekant van 'n CSAR Spoorweë-eetwa (1904).

Percy Girouard, die voormalige direkteur van die IMR is aangewys as die kommisaris van die CSAR. In sammewerking met lede van "Milner se kweekskool", het hy 'n ambisieuse program herstel en uitbreiding aangepak. Nuwe spoorlyne is gebou, luukse treine is ingestel en uitgediende toerusting is uit diens gestel.[3]

Konstruksie van die "vermiste skakel" tussen Johannesburg en Kaapstad is in 1903 gemagtig. Hierdie verbinding, 'n 228 km spoorlyn tussen Klerksdorp in die Transvaal en Fourteen Streams in die Kaapkolonie verskaf 'n vinniger roete tussen skepe vanaf Europa en die Witwatersrand.[4]

In 1902 is reis tussen Durban en Kaapstad per spoor slegs moontlik deur middel van 'n kringroete via Joannesburg en Colesberg. Harrismith is alreeds met die NGR-spoornetwerk verbind. Tydens die oorlog is Thaba Nchu bereik deur die bou van 'n 52 km lyn ooswaarts vanaf Bloemfontein in die rigting van Basoetoland (tans Lesotho). Op 8 Julie 1903 is voltooiing van die Harrismith-Bloemfontein spoorlyn deur die ICCR gemagtig. Vroeg in 1905 is 104 km van Harrismith na Bethlehem en 101 km van Bloemfontein na Modderpoort voltooi. Later in dieselfde jaar is die taklyn na Maseru ook voltooi. Die laaste 167 km tussen Modderpoort en Bethlehem is teen die einde van 1907 voltooi. Die spoorlyn tussen Bloemfontein en Kimberley is in 1908 geopen.[4]

Op streeksvlak is 'n aantal dorpe deur direkte verbindings verbind - Waterval Boven na Springs, Middelburg na Springs en Bethlehem met Kroonstad. Boonop is taklyne vanaf verskeie hooflynstasies na Fauresmith, Winburg, Parys, Heilbron, Ermelo, Lydenburg, Zeerust en Rustenburg gebou.[4]