Richard Strauss

Richard Georg Strauss (11 Junie 1864 – 8 September 1949) was 'n vooraanstaande Duitse komponis van die laat-Romantiese en vroeë moderne eras. Hy is veral bekend om sy operas soos Der Rosenkavalier en Salome, sy lieder waaronder veral sy Vier Laaste Lieder en sy toongedigte en orkeswerke. Strauss was ook 'n gesiene komponis in die hele Duitsland en Oostenryk.

Richard Strauss
1918-skildery van Strauss deur Max Liebermann.
Agtergrondinligting
Geboortenaam	Richard Georg Strauss
Gebore	11 Junie 1864 München, Beiere
Sterf	8 September 1949 Garmisch-Partenkirchen (Wes-Duitsland)
Genres	Romantiek, moderne
Beroep(e)	Komponis

Richard Georg Strauss, die seun van 'n briljante horingblaser, is op 11 Junie 1864 in München gebore. Op 4-jarige leeftyd het Strauss klavierlesse begin neem en toe hy 6 was, het hy ook vioollesse begin neem en selfs sy eerste lied gekomponeer. Tussen 1875 en 1880 het Strauss onderrig in die musiekteorie ontvang. Sy eerste orkeswerk, Feesmars in E-mol, is reeds in 1876 voltooi, hoewel dit eers in 1881 vir die eerste maal uitgevoer is.

Van 1882 af het Strauss aan die Universiteit van München in die filosofie, estetika, kunsgeskiedenis en letterkunde gestudeer. Sy Suite vir Blasers, opus 4 (1881), het die aandag van die gevierde dirigent Hans von Bülow (1830-1894) getrek en in 1885 is Strauss as Von Bülow se assistent-dirigent van die hoforkes te Meinigen aangestel. Hier het hy 6 maande lank vertoef en vir 'n groot deel van die tyd was hy in Von Bülow se afwesigheid in volle beheer van die orkes.

Na Meinigen was Strauss om die beurt dirigent te München (1886), Weimar (1889), München (1894), Berlyn (1898; van 1908 af Koninklike Pruisiese Algemene Musiekdirekteur) en Wenen (1919). Hy het ook dikwels as gasdirigent opgetree en vanaf 1924, toe hy finansieel onafhanklik geword het, het hy slegs as gasdirigent opgetree.

Gedurende die laaste kwart van die 19e eeu was Wagner en Brahms Strauss se musikale modelle. In 1887 het hy in München sy simfoniese gedig Aus ltalien ("Uit ltalie"), opus 16, gedirigeer. Die werk is nie entoesiasties ontvang nie, maar in 1889 het hy in Weimar sy briljante toondig Don Juan gedirigeer, en daarmee het sy loopbaan as komponis eintlik begin.

In 1894 is Strauss met die sopraan Pauline de Ahna (oorl. 1950) getroud en hulle het hulle in München gevestig, waar Pauline haar man se sake so behartig het dat hy meer tyd vir komposisie gehad het. Intussen het Strauss sy simfoniese gedigte Macbeth (1890), Tod und Verklärung ("Dood en verheerliking"; 1890) en Till Eulenspiegels lustige Streiche ("Tyl Uilspieël se vrolike streke"; 1895) voltooi.

Die eerste open baring van sy begaafdheid as operakomponis is merkbaar in Salome (1905), waarvan die libretto op 'n teks van Oscar Wilde gebaseer is. In Salome word die verderflike omstandighede rondom die onthoofding van Johannes die Doper, sowel as die onthoofding self, behandel, en hoewel gehore tot vandag toe geskok word deur die grusame realisme van Strauss se uitbeelding, het sy musikale oorspronklikheid dadelik aandag getrek.

Met Elektra (1909) het Strauss se assosiasie met die digter Hugo von Hofmannsthal (1874-1929) begin. Von Hofmannsthal het ook die libretto's van Der Rosenkavalier (1911), Ariadne auf Naxos (1912), Die Frau ohne Schatten ("Die vrou sonder skaduwee"; 1919) en Arabella (1933) geskryf. Strauss se suksesvolste opera, Der Rosenkavalier, het aan sowel hom as Von Hofmannsthal 'n fortuin besorg, maar die ander operas het minder byval gevind.

Na Von Hofmannsthal se dood in 1929 is die teks van Die schweigsame Frau ("Die swygsame vrou"; 1935) deur Stefen Zweig (1881-1942) geskryf en die van Daphne (1838) deur Joseph Gregor (1888-1960). Strauss het self die libretto vir sy opera Capriccio (1942) geskryf. Belangrike werke uit sy laaste jare is die Tweede Horingkonsert (1943), die Hobokonsert (1946) en die Vier Letzte Lieder ("Vier laaste liedere"; 1848).

Afgesien van laasgenoemde het Strauss ook nagenoeg 200 ander kunsliedere gekomponeer, waarvan 'n groot aantal as hoogtepunte van die liederkuns beskou word. Ook die Burlesk vir klavier en orkes (1885), die Sinfonia domestica (1905) en Eine Alpensinfonie (1915) is belangrik. Strauss was die laaste van die groot Romantiese komponiste.

Hy het die vermoë besit om eenvoudige melodieë op onvergeetlike en dikwels verhewe wyse uit te spin tot 'n oorweldigende klimaks. Hierdie kenmerk van sy musiek word opvallend geïllustreer aan die begin van Also sprach Zarathustra en in die trio naby die slot van Der Rosenkavalier. Hy was 'n briljante orkestreerder en 'n voortreflike dirigent. Albei die wêreldoorloë het ʼn verwoestende uitwerking op Strauss se lewe gehad en hy het nooit werklik herstel na die verwoesting van sy vier mees geliefde operageboue (in Wenen, Berlyn, München en Dresden) tydens die Tweede Wêreldoorlog (1939-1945) nie. Strauss is op 8 September 1949 in Beiere oorlede.