Restaurant
'n Restaurant (of restourant) is 'n besigheid waar etes voorberei en aan kliënte (teen betaling) bedien word. Restaurante het gewoonlik gedekte tafels en sitplek waar kliënte kan sit en eet en moontlik iets drink. Sommige restaurante bedien wegneemetes en ander het 'n afleweringsdiens wat etes aflewer. Saam met hotelle, B&B's en kafees vorm restaurante deel van die gasvryheidsbedryf.
Geskiedenis
Die restaurant het in Parys ontstaan aan die einde van die 18de eeu. Uiteraard was daar toe reeds heelwat eetplekke, wat voedsel en slaapplek aan sporadiese reisigers verskaf het. Die huidige herberg (soos wat steeds in Frankryk, Duitsland, Ierland en die Verenigde Koninkryk bestaan) is 'n afstammeling hiervan. Kenmerkend van 'n herberg se besigheid is, dat die reisiger 'n behoefte het aan skuiling en voeding, en genoeë neem met wat in voorraad is.
Die naam restaurant is afkomstig van die Franse "restaurer", wat "hersteller" beteken. 'n Versterkmiddel in die vorm van 'n kragtige sop het reeds in die 16de-eeuse Frankryk bestaan. In 1765 het 'n Franse kok, A. Boulanger, 'n eethuis in Parys geopen waar diverse soppe voorberei is waaruit die kliënte kon kies. Hierdie sop het toe die benaming "soup restaurante" gekry: 'n verfrissende sop. Boulanger se motto was immers: "Come to me, you whose stomachs are crying misery, and I will restore you". Ná etlike dekades het die woord "restaurant" hieruit ontwikkel en die betekenis wat nou daaraan gegee word. Tydens en na die Franse Rewolusie het hierdie soort eetplekke 'n oplewing getoon, nadat baie kokke ontslaan is deur hul onttroonde adelhere en toe in die nuwe bedryf werk gekry het.
Vandag
Met die vernuwing wat in die restaurantbedryf gevolg het, kan gaste nou uit 'n verskeidenheid moontlike geregte (à la carte-spyskaart) kies. Die Franse buitebandfirma Michelin reik selfs 'n gids uit met 'n oorsig van restaurante waarvan die kwaliteit so goed is, dat mens dit graag wil besoek. Die firma ken ook sterre toe aan restaurante as teken van hul kwaliteit.
In die ou dae, toe tyd moontlik nie so kosbaar was nie, was dit goeie maniere of goeie tafeletiket om aan te sit by 'n gedekte tafel en deur kelners bedien te word. Deesdae is die norm: bestel by die kasregister, betaal vooruit en gaan sit en eet. In die 21ste eeu doen die kitskos- en wegneemrestaurante waarskynlik beter besigheid as die tradisionele "stywe" restaurante. Daar is 'n gebruik onder Duitse sakemanne en professionele lui om sommer te staan en eet by 'n kleiner tafel, aangesien baie tyd bespaar word daarmee.
Soorte restaurante
Etlike soorte restaurante bestaan oor die wêreld heen.
Braairestaurant (Steak House)
Hierdie sogenaamde "gesinsrestaurante" spesialiseer in vlamgebraaide biefstuk (steak), ribbes, hamburgers en hoenderporsies. Welkomgeskenke is beskikbaar vir jonger verbruikers. Spur en Dros is die bekendste voorbeelde in hierdie sektor in Suid-Afrika.
Gourmet-restaurant
'n Gourmet-restaurant is 'n restaurant wat poog om heilsame gastronomie in die kollig te hou: kwaliteit kos, 'n wynkelder, aangename atmosfeer, netjiese tafels en toegewyde diens. Dit bied oor die algemeen 'n wisselende spyskaart, afhangende van die kompleksiteit en/of waarde van die voedsel aangebied. Hierdie soort restaurant sit gewoonlik vleis en vis op sy spyskaart voor.
Herberg op die plaas
'n "Herberg op die plaas" stel kliënte in staat om plaaslike produkte en plaaslike spesialiteite van die plaas of naburige plase te proe; in Frankryk word hulle Ferme-Auberge (plaasherberg) of boerehostel genoem.
Kitskosrestaurant
'n Sneldiensrestaurant waar mens skyfies, hamburgers, roomys en koeldrank kan bekom. Bestellings word by die toonbank geplaas vanwaar mens self jou maaltyd op 'n skinkbord dra "om by die tafel te sit". Welkomgeskenke is gewoonlik beskikbaar vir jonger verbruikers. KFC, McDonald's, Nando's, Steers en Wimpy is die bekendste handelsmerke in hierdie sektor in Suid-Afrika.
Kitskosrestaurante floreer omdat hulle 'n standaardspyskaart bied, en hul kombuise is geskeduleer om dieselfde bestellings voor te berei as wat vooraf beplan, beproef en beoefen is. Dus kan die kliënt gouer weer vertrek ná 'n maaltyd genuttig is wat aan hom/haar bekend is.
Padkafee
'n "Langs-die-pad-restaurant" wat in die oop veld of by die ingang na 'n stedelike gebied geleë is, maar selde op 'n snelweg.
In Europa is dit in 1934 spesiaal geskep vir professionele bestuurders (vragmotorbestuurders en sakeverteenwoordigers) na aanleiding van 'n praktiese gids vir hierdie groep gebruikers. In die Verenigde Koninkryk staan dit bekend as 'n "Truck Stop".
Pizzeria
'n Pizzeria is 'n restaurant wat spesialiseer in die maak en verkoop van pizzas en ander Italiaanse spesialiteite. Die pizza bly hul belangrikste produk, en Italiaanse restaurante wat pasta bedien word eerder deur die naam "Osteria" aangedui.
Die sjef wat pizzas maak en pizzabak as 'n ambag beoefen, staan bekend as 'n "pizzaïolo".
Smulrestaurant
Hierdie inrigtings bedien die grootste keuse van warm en koue geregte en drankies dwarsdeur die dag. 'n Mens kan ook 'n keuse van beperkte tot redelik eenvoudige maaltye of wegneemetes hier vind. Hierdie tipe restaurant is gewoonlik in die middel van 'n stad geleë, ongeag sy grootte. Sy gereelde kliënte is dikwels die werkers in die stad se kantoorgeboue, veral gedurende middagetes.
Chinese restaurant
Bedien roerbraai, rys en bykomende geregte in die Chinese styl.
Soesjierestaurant
Bedien vis, seekos en bykomende geregte in die Japannese styl.
Eksterne skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Restaurant.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal. |
