Reptiel

Die taksonomie van hierdie groep lyk taamlik duidelik, indien mens die huidige verteenwoordigers bekyk. Die skilpaaie, krokodille, slange en akkedisse het sekere gemeenskaplike eienskappe wat hulle onderskei van die ander gewerweldes. Hulle het skubbe pleks van hare (soos soogdiere) of vere (soos voëls), hulle is koudbloedig pleks van warmbloedig soos soogdiere en voëls. In teenstelling tot die (meeste)[1] amfibieë het hulle 'n geskubde huid en lê hulle eiers met 'n skaal en 'n vlies wat amnion genoem word, hoewel daar van die slange is wat lewendbarend is. Die huidige reptiele is dus Amniota: diere met 'n amnion en deur hierdie vlies is hulle aangepas om heeltemal op die land te leef.

Maar indien die fossielgeskiedenis bekyk word, stam ook die soogdiere (en hul voorsate die sinapsides en terapsides) en die voëls (Aves) van die eerste Amniota af. Die tradisionele klasse Reptilia is dus parafileties. Dit word dalk steeds deur soöloë gebruik, maar nie deur paleontoloë nie.

Die huidige reptiele kan in ses groepe verdeel word:

• Die Testudines – die skilpaaie, ongeveer 340 verskillende spesies, wat in 14 families ingedeel word
• Die Squamata – die skubreptiele wat bestaan uit:
  • Die Lacertilia – die akkedisse, met meer as 5000 spesies
  • Die Amphisbaenia – die wurmakkedisse, met 16 families en ongeveer 180 spesies
  • Die Serpentes – die slange met ongeveer 3140 spesies
• Die Rhynchocephalia – wat net een verteenwoordiger het in Nieu-Seeland, die brugakkedis
• Die Crocodilia – die krokodilagtiges met 25 spesies

Die meeste reptiele het 'n dun, rekbare vel, met keratienskubbe daarop wat langs mekaar kan lê of dakpansgewys gerangskik kan wees. Die rug- en buikskilde van skilpaaie bestaan uit dermale beenskubbe met keratienskubbe daaroor. Namate die skilpaaie groei, word nuwe been voortdurend aan die onderkant van die skubbe gevorm.

By slange vorm 'n nuwe vel periodiek onder die oue en die ou vel word dan afgewerp (hulle vervel). By akkedisse skilfer die vel al namate nuwe vel gevorm word en by krokodille verweer die keratienskubbe geleidelik en word hulle deur nuwes vervang. Die kleur van die vel word deur pigmentselle (chromatofore) daarin bepaal en deur die grootte van die pigmentkorrels te reguleer, kan sommige reptiele van kleur verander.

Die huidige skilpaaie het geen tande nie, maar byt met behulp van skerp rande van keratien om die kake. Daar is egter aanduidings dat van die fossiele skilpaaie wel tande gehad het. Alle ander reptiele het tande wat vervang kan word wanneer hulle uitval.

Hierdie tande kan in holtes in die been le soos by die krokodille (tekodont), bo-op die been vasgeheg wees soos by die meeste akkedisse (akrodont), of op 'n riffie aan die binnekant van die kakebeen vasgeheg wees soos by die meeste slange (pleurodont). By sekere slange is sommige tande tot giftande omvorm.

Baie reptiele het goed ontwikkelde oë waarmee hulle meestal egter slegs beweging kan waarneem. Benewens die gewone ooglede het baie reptiele 'n derde, deursigtige vlies, bekend as 'n knipvlies, onder die ooglede wat die oog van voor na agter toemaak. Slange het geen beweeglike ooglede nie.

Die sogenaamde derde oog in die middel van die skedel van sommige akkedisse en die brugakkedis is ʼn uitgroeisel van die epifise ('n uitgroeisel van die brein), waarvan die funksie nog onbekend is, Alle reptiele, behalwe die slange, het eenvoudige ore. Slange kan nie hoor nie, maar is gevoelig vir trillings in die grond. Die beentjies wat vir die opneem van die trillings verantwoordelik is, is in werklikheid gewysigde oorbeentjies.

Die reuksintuie van slange en akkedisse is in die vorm van die Jacobson-orgaan, wat in die verhemelte geleë is. Wanneer die diere hul tong uitsteek, vang hulle klein reukdeeltjies op wat teen die Jacobson-orgaan gedruk word om te "ruik". Ratelslange en 'n paar ander slange het spesiale sensoriese orgaantjies wat in klein holtes voor aan die kop geleë is. Dit is geweldig sensitief vir hitte en die slange kan hulle (warmbloedige) prooi daarmee opspoor.

Die embrio's van alle reptiele ondergaan hul ontwikkeling in eiers, wat of dadelik na bevrugting gelê word, 61 'n tyd lank in die liggaam van die wyfie gehou word. Wanneer die eiers in die liggaam gehou word tot die kleintjies uitbroei, staan die toestand bekend as ovoviviparie. Die normale toestand waarby eiers gelê word, staan bekend as oviparie.

'n Belangrike eienskap wat reptieleiers van die eiers van amfibieë onderskei, is die aanwesigheid van die amnionmembraan, ʼn vlies rondom die embrio. Bevrugting by reptiele is inwendig en die manlike reptiele het meestal spesiale organe waarmee die sperms na die wyfies oorgedra word.

Die oudste groep reptiele is die subklas Anapsida, waarvan die lede geen temporale vensters (slaapvensters) in die skedel het nie. Die uitgestorwe ordes Cotylosauria en Mesosauria en die skilpaaie (orde Chelonia of Testudines) word onder hierdie subklas geklassifiseer. Die subklas Lepidosauria word gekenmerk deur 2 temporale vensters in die skedel en 'n paar ander kenmerke van die skelet.

Onder hierdie subklas word die uitgestorwe orde Eosuchia, die tuatara (orde Rhynchocephalia) en die slange en akkedisse (subordes Serpentes en Sauria van die orde Squamata) geklassifiseer. Die krokodille (orde Crocodilia) is die enigste oorlewende orde wat onder die subklas (Archosauria) (ook 2 temporale vensters) geklassifiseer word; van die subklas Synapsida (1 temporale venster) is daar geen lewende verteenwoordigers nie.

• Lys van reptiele

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409656, volume 24, bl. 13

Sien reptiel in Wiktionary, die vrye woordeboek.

• Reptile Atlas of Southern Africa