Portugese nasionale rugbyspan

Aan die begin van die 20ste eeu het Britse handelaars rugby na Portugal gebring en verskeie spanne gestig. Op 11 Desember 1903 is in Cruz Quebrada, ’n voorstad van die hoofstad Lissabon, die eerste gedokumenteerde rugbywedstryd gespeel. Daar het twee spanne ontmoet, wie se spelers uitsluitlik bestaan het uit Britte wat om beroepsredes in die hoofstad was.[8] Dié sportsoort kon aanvanklik egter nie vestig nie. Redes was die ekonomiese en sosiale probleme ná die stigting van die Eerste Portugese Republiek, die Eerste Wêreldoorlog en veral die oorheersing van sokker.[9] Eers van 1922 af kon gereelde wedstryde met inheemse spelers gereël word. Naas Britte was dit nou veral Franse wat ’n leidende rol in die verspreiding van rugby gehad het. Sedertdien is die Portugese rugbykultuur sterk deur die Franse invloed gekenmerk, soos blyk uit rugbyterme soos ensaio vir ’n drie (afgelei van die Franse essai).[8]

Die rugbysport se elitêre karakter het sy gewildmaking bemoeilik, waarvolgens dit dikwels moeilik was om genoeg spelers, ondersteuners of selfs skeidsregters te kry. Daarbenewens is rugby in Portugal sedert die eerste jare ’n tipiese universiteitsport en die leidende klubs is in die universiteitstede Lissabon, Porto en Coimbra gesetel. Buitendien was die toegang tot die min universiteite vir ’n lang tyd beperk, waarvolgens rugby in die wye publiek min ondersteuning geniet het. Tydens die outoritêr-diktatoriese Estado Novo is rugby selfs deur die elite nie eenparig aanvaar nie, in teenstelling met die fascistiese Italië. Byvoorbeeld het die skrywer Henrique Galvão rugby as “onversoenbaar met die Portugese ras” bestempel, aangesien hulle “versuim om die kalmte en lojaliteit te handhaaf wat nodig is om te keer dat ’n rugbywedstryd in ’n reeks bokswedstryde ontaard”.[8]

Ondanks al die moeilikhede is in 1926 die rugbybeheerliggaam Portugese Rugbyfederasie (Federação Portuguesa de Rugby, FPR) gestig, wat een jaar later die eerste kampioenskap gereël het. In 1934 was die FRR een van die stigtingslede van die vastelandse beheerliggaam Fédération internationale de rugby amateur (FIRA) wat onder Franse leiding as mededinger tot die destydse eksklusiewe, Angel-Saksies oorheersde Internasionale Rugbyraad (IRR, nou Wêreldrugby) gestig is.[6][10] Nogtans was internasionale ontmoetings skaars. Op 13 April 1935 het die tot op hede aanhoudende mededinging met die buurland Spanje met ’n 5–6-tuisnederlaag in Lissabon afgeskop; vir Portugal was dit die eerste toetswedstryd nog.[11] Een jaar later het die eerste wegwedstryd in Madrid gevolg, wat ook verloor is. Weens ’n gebrek aan belangstelling is die volgende toetswedstryd eers in 1954 gespeel, gevolg deur ’n onderbreking van nog tien jaar.

Die Portugese nasionale span in 1966

Eers van die middel-1960’s af was daar gereelde internasionale wedstryde, toe Portugal aan die FIRA-nasiesbeker 1965/66 se tweede afdeling en sodoende vir die eerste keer aan die Europese Nasiesbeker deelgeneem het. Tydens dié toernooi het hulle op 27 Maart 1966 in Madrid vir die eerste keer Spanje verslaan. Vier weke later het die Portugese met ’n gelykop teen België hul bevordering na die eerste afdeling verseker.[12] Tydens die FIRA-nasiesbeker 1966/67 het die Portugese al hul drie wedstryde teen Italië, Roemenië en die Franse reserwespan verloor, waarmee hulle weer afgeskakel is.[13] Een jaar later, in die FIRA-nasiesbeker 1967/68 se tweede afdeling, het hulle ’n oorwinning oor België aangeteken en in ’n gelykop teen Marokko gespeel.[14] Ook in die volgende twee jaar het Portugal die gewenste bevordering gemis, met Nederland wat ook by die vorige opponente aangesluit het. Tydens die FIRA-nasiesbeker 1972/73 het hulle die bevordering naelskraap misgeloop, toe die Portugese in die eerste rondte Italië geklop en teen Joego-Slawië gelykop gespeel het, maar die eindstryd teen Pole verloor het.[15] Ná twee nederlae teen Italië en Duitsland aan die begin van die FIRA-beker 1973/74 het die Portugese nasionale span as gevolg van die Angelierrewolusie op 25 April 1974 homself uit die toernooi onttrek.[16]

Met uitsondering van ’n vriendskaplike wedstryd teen Switserland in Maart 1979 is die internasionale speelprogram tot in Februarie 1981 stopgesit. Tydens die FIRA-beker 1980/81 se derde afdeling het Portugal teen Switserland, België, Denemarke en Swede onoorwonne gebly.[17] Die volgende paar jaar is gekenmerk deur ’n geleidelike verbetering in die tweede afdeling. Van Mei 1983 tot Oktober 1985 het die Portugese in agt van nege wedstryde onoorwonne gebly. Tydens die FIRA-beker 1983/84 het hulle hul bevordering na die eerste afdeling slegs misgeloop weens ’n gelykop teen Spanje, wat aan die einde ’n beter punteverskil gehad het.[18] Hul bevordering het een jaar later gekom tydens die FIRA-beker 1984/85, toe hulle Tsjeggo-Slowakye, Pole en Marokko verslaan het.[19] Die FIRA-beker 1985–1987 se eerste afdeling was toe te uitdagend vir die Portugese, aangesien hulle al die tien wedstryde teen die Franse reserwespan, die Sowjetunie, Roemenië, Italië en Tunisië verloor het.[20] Soos verwag is die span in 1987 deur die IRR nie vir die eerste wêreldbekertoernooi genooi nie. Die Portugese beheerliggaam het egter een jaar later by die IRR aangesluit.[21]

Tydens die FIRA-beker 1987–1989 se tweede afdeling het Portugal in die tweede plek geëindig. Aansluitend het die span in Oktober 1989 deelgeneem aan die Rugbywêreldbeker 1991-kwalifisering, waartydens hulle Tsjeggo-Slowakye geklop het en deur Nederland uitgeskakel is. Tydens die FIRA-beker 1989/90 se tweede afdeling het die span in Groep A die eerste plek gehaal, in die eindstryd in Sevilla het hulle egter teen Spanje (die eerste-plek-span in Groep B) met 6–29 verloor en sodoende die bevordering misgeloop.[22] Weens ’n formaatverandering is die Portugese regstreeks na die FIRA-beker 1990–1992 se uitgebreide eerste afdeling bevorder, maar hulle het die eindrondte misgeloop.[23] Tydens die FIRA-beker 1992–1994 is hulle in die tweede rondte uitgeskakel. Enkele wedstryde het gelyktydig as tweede rondte van die Rugbywêreldbeker 1995-kwalifisering gedien. Saam met die eerste geplaaste Spanjaarde het die Portugese deurgedring na die derde rondte, waar hulle teen beide Wallis en Spanje verloor het.[21] Die volgende Europese Kampioenskap het oor ’n tydperk van twee en ’n half jaar gestrek. Hier het die Portugese in 1994/95 met hul tweede plek in die eerste rondte se Groep B gekwalifiseer vir die tweede rondte wat in 1995/96 beslis is. Daar het hulle met ’n gebalanseerde rekord van twee oorwinnings en nederlae elk in die derde plek geëindig.[24]

Die jare van 1997 tot 1999 was ’n tyd van veranderinge in Europese rugby, aangesien FIRA homself onder die IRB as vastelandse beheerliggaam geskik en gelyktydig die nie-Europese lede ontslaan het. Buitendien het met Frankryk en Italië die twee sterkste spanne nie meer aan die Europese kampioenskappe deelgeneem nie. Om dié redes is ander toernooie beslis, wat nie as vastelandse kampioenskappe geag is nie. In die FIRA-toernooi 1996/97 se eerste rondte het Portugal Nederland en Tunisië verslaan, in die tweede rondte ook Georgië. Die eindstryd om die toernooititel teen Spanje het in ’n 18–25-nederlaag geëindig. Met sy deelname aan die eindstryd kon Portugal die Rugbywêreldbeker 1999-kwalifisering se eerste rondte oorspring. Die tweede rondte het Portugal weer in die tweede plek agter Spanje afgesluit en daarmee die derde rondte gehaal, wat in November 1998 op Murrayfield-stadion in Edinburg beslis is. Daar het hulle teen Skotland met 11–85 en teen Spanje met 17–21 verloor. Beide Skotland en Spanje het vir die rugbywêreldbekertoernooi gekwalifiseer, terwyl die Portugese in die aansluitende uitspeelwedstryd teen Uruguay om een van die twee oorblywende plekke moes speel. Die wegwedstryd op 13 Maart 1999 in Montevideo is met 6–49 verloor en die tuiswedstryd op 3 April in Lissabon met 24–33, waarmee Uruguay met ’n algehele telling van 79–33 geseëvier het.[25] Ná afsluiting van die Europese rugby se herstrukturering het die Portugese in die Europese Nasiesbeker 1999/2000 se eerste afdeling gespeel, waar hulle in die laaste plek geëindig het. Hulle is net nie afgeskakel nie omdat die beter geplaaste Marokko na die Afrikabeker moes oorskakel.[26]

In September 2001 het Tomaz Morais as hoofafrigter oorgeneem. Tydens sy negejarige termyn het hy daarin geslaag om die nasionale span se speelkwaliteit aansienlik te verbeter en die Portugese rugby na ’n “goue tydperk” te neem. Aan die een kant het hy staat gemaak op besonder talentvolle sleutelspelers soos die broers Gonçalo en Vasco Uva of António Aguilar. Aan die ander kant is hulle ook dikwels ingespan in die nasionale sewesrugbyspan wat ook deur hom afgerig is en groot prestasies behaal het. Aangesien ’n redelik klein groep baie saamgespeel het, het oor die jare heen ’n takties baie goed ingeoefende span ontwikkel.[8] Tydens die Europese Nasiesbeker 2001/02 het Portugal die vierde plek beklee, wat egter genoeg was om die Rugbywêreldbeker 2003-kwalifisering se derde rondte te haal. Dit is vroeg in 2002 beslis en was baie gebalanseerd, aangesien al drie deelnemers een oorwinning en nederlaag elk aangeteken het: Terwyl Spanje met ’n algehele telling van 49–48 die vierde rondte gehaal het, is Portugal (met 60–60) en Pole (met 53–54) naelskraap uitgeskakel.[27]

Tydens die Europese Nasiesbeker 2002–2004 het die Portugese goed presteer en nege van die tien wedstryde gewen, die enigste nederlaag was in Februarie 2004 weg teen Roemenië. Die toernooi is een maand later beslis, toe hulle in Coimbra in hul laaste wedstryd met ’n naelskraapse 19–18-tuisoorwinning oor Rusland die eerste plek verdedig het. Daarmee het hulle voor die Roemene, wat voor die toernooi as groot gunstelinge geag is, verrassend met die Europese Nasiesbekertitel weggestap.[28] Dié prestasie is noemenswaardig, veral omdat Portugal destyds nog as ’n derde vlak-span geag is en oor beskeie finansiële middele beskik het. Die nasionale span is in Oktober 2004 deur die IRR in die kategorie “span van die jaar” genomineer, terwyl Morais ook as “afrigter van die jaar” genomineer is.[29]

Portugal speel teen Italië tydens die Rugbywêreldbeker 2007 in Frankryk

Die Nieu-Seelandse haka teen Portugal in Lyon, Frankryk, tydens die Rugbywêreldbeker 2007

In 2006 het die IRR ’n beursprogram van stapel gestuur om verskeie nasionale spanne te ondersteun om by die tweede vlak se kwaliteit aan te sluit. Byvoorbeeld het die Portugese beheerliggaam vir vier jaar finansiële toelaes ter waarde van 1,1 miljoen euro ontvang.[30] Die Nasiesbeker vorm deel van die beursprogram en is in dieselfde jaar vir die eerste keer aangebied. Aan dié toernooi het naas die gasheer ook Rusland, asook die reserwespanne van Argentinië en Italië deelgeneem. Ná slegs een gelykop teen die Italiaanse reserwespan het Portugal in die laaste plek geëindig.[31]

Met die Europese Nasiesbeker 2004–2006 het gelyktydig die Rugbywêreldbeker 2007-kwalifisering afgeskop. Ná ses oorwinnings, een gelykop en twee nederlae het die Portugese die toernooi agter Roemenië en Georgië in die derde plek afgesluit. Daarmee het hulle die volgende rondte gehaal, wat in Oktober 2006 tussen Italië, Rusland en Portugal beslis is. Sowel die Portugese as die Russe het swak nederlae gely teen die Italianers, wat regstreeks vir die hooftoernooi gekwalifiseer het. In die laaste wedstryd het Portugal met 26–23 teen Rusland gewen en die laaste Europese kwalifiseringsrondte gehaal. Dit het bestaan uit ’n tuis- en wegwedstryd teen Georgië, die tweede geplaaste in die ander kwalifiseringsgroep. Portugal is weg met 3–17 verslaan en het tuis met 17–17 gelykop gespeel, waardeur Georgië vir die hooftoernooi gekwalifiseer het. Die Portugese het in die interkontinentale uitspeelrondte ’n kans op een van die twee oorblywende plekke vir die rugbywêreldbekertoernooi gehad. In Januarie 2007 het hulle twee keer teen Marokko te staan gekom en tuis met 10–5, asook weg met 16–15 gewen. Die beslissende rondte het in Maart 2007 in die tweede uitspeelwedstryd teen Uruguay gekom. Terwyl die Portugese die tuiswedstryd in Lissabon met 12–5 gewen het, het hulle die wegwedstryd in Montevideo met 12–18 verloor. Met ’n algehele telling van 24–23 het hulle naelskraap gekwalifiseer vir die hooftoernooi, gelyk aan Portugal se eerste deelname aan ’n rugbywêreldbekertoernooi.[32]

Die blote feit, dat ’n amper net uit amateurs bestaande span vir die hooftoernooi in Frankryk gekwalifiseer het, is binne- en buitelands as ’n sensasie beskou. Dienooreenkomstig was die verwagtinge aan die Portugese nie groot nie. Nogtans het hulle daarin geslaag om soms goed by te hou. Op die 10–56-nederlaag in die eerste wedstryd teen Skotland het die ontmoeting met Nieu-Seeland gevolg. Hoewel die 13–108-nederlaag teen die heeltemal oorheersende All Blacks die ergste in die beheerliggaam se geskiedenis is, het die Portugese nietemin ’n drie gedruk. Tydens die 5–31-nederlaag teen Italië het hulle gekeer dat die opponent ’n bonuspuntoorwinning kon aanteken. In die laaste wedstryd teen Roemenië het die Portugese twee keer voorgeloop, maar hulle kon die wedstryd nie beklink nie en het naelskraap met 10–14 verloor, maar vir hul verdedigingsprestasie die verloorbonuspunt behaal. Oor die algemeen is die Portugese span vir hul toewyding en passie geprys.[33][34]

Spanje speel teen Portugal op 16 Maart 2013 in Santiago de Compostela, Spanje

Pole teen Portugal op 24 Maart 2018, Łódź, Pole

Ná die Rugbywêreldbeker het Portugal verskeie moeilikhede in die gesig gestaar, insluitende die afdanking van verskeie sleutelspelers; in die volgende Europese Nasiesbeker se terugrondte kon die Portugese net een oorwinning oor Tsjeggië aanteken. Hulle het slegs in die vyfde plek geëindig, hul swakste resultaat sedert 2002. In November 2008 het Portugal vir die eerste keer aan die eindjaarrugbytoetsreeks deelgeneem, waartydens hulle ’n tuiswedstryd teen Kanada met 13–21 verloor het.[35] Die Europese Nasiesbeker 2008–2010 het gelyktydig as deel van die Rugbywêreldbeker 2011-kwalifisering gedien. Ná ’n nederlaag teen Rusland en ’n gelykop teen Georgië het die Portugese voor die derde wedstryd ’n agterstand gehad wat hulle in dié toernooi se verdere verloop nie meer kon inhaal nie. Dit is deur drie verdere nederlae teen Rusland, Georgië en Roemenië vererger, waarvolgens hulle slegs die vierde plek beklee het. Hulle het die derde plek, wat vir die deelname aan die volgende kwalifiseringsrondte nodig was, om twee punte misgeloop.[36] Ná dié mislukking het Morais in Maart 2010 as hoofafrigter bedank, maar hy het aansluitend vir nog vyf jaar as die nasionale span se tegniese direkteur gedien.[37]

Sy gereeld wisselende opvolgers kon nie keer dat die prestasie van die nasionale span bly stagneer het nie, al het hulle hulleself in die tweede vlak gevestig. Sowel tydens die Europese Nasiesbeker 2010–2012 as tydens die Europese Nasiesbeker 2012–2014 het die Portugese in die hoogste afdeling die vyfde plek beklee, waardeur hulle die gewenste doelwit van nog ’n rugbywêreldbekerdeelname duidelik gemis het (vir die behaling van die volgende kwalifiseringsrondte moes hulle in 2014 minstens die derde plek beklee het).[38] Sowel in 2011 as in 2012 het hulle aan die Nasiesbeker deelgeneem; albei kere het hulle teleurgestel met die laaste plek onder ses deelnemers. Nog swakker het hulle gevaar tydens die Europese Nasiesbeker 2014–2016, toe hulle die sesde plek beklee het en afgeskakel is; hulle het nege nederlae gely en kon net een tuisoorwinning oor Duitsland aanteken.[39]

In die tweederangse Rugby Europa-trofee 2016/17 het die Portugese hulle opponente heeltemal oorheers. Onoorwonne boaan die tabel het hulle daarna gespeel om die regstreekse bevordering teen België, die laaste geplaaste in die Rugby Europa-kampioenskap, maar hulle het die promosie-relegasiewedstryd in Brussel met 18–29 verloor. Gevolglik kon hulle nie meer vir die Rugbywêreldbeker 2019 kwalifiseer nie.[40] Tydens die Rugby Europa-trofee 2017/18 het hulle op ’n soortgelyke manier gevaar. Onoorwonne boaan die tabel het die Portugese in die promosie-relegasiewedstryd teen Roemenië te staan gekom en in Boekarest met 6–36 verloor.[41] In die derde probeerslag het hulle daarin geslaag: Tydens die Rugby Europa-trofee 2018/19 was die Portugese weer onoorwonne en het in die promosie-relegasiewedstryd teen Duitsland te staan gekom en in Frankfurt am Main met 37–32 geseëvier.[42]

Onder die nuwe hoofafrigter Patrice Lagisquet, ’n voormalige Franse nasionale speler, kon die Portugese hulleself in die Europese Rugbykampioenskap se hoogste afdeling vestig en het gedurende die eerste drie toernooie elk gemiddelde prestasies behaal. Die uitslae van die Europese Rugbykampioenskappe in 2020/21 en 2021/22 het gesamentlik as Rugbywêreldbeker 2023-kwalifisering gedien. Aanvanklik het Spanje met sy tweede plek glo regstreeks die hooftoernooi behaal en die vierde geplaaste Portugal die rugbywêreldbekertoernooi misgeloop. Weens die inspanning van uitgeslote spelers in twee wedstryde is die Spaanse nasionale span deur die wêreldbeheerliggaam Wêreldrugby vyf punte elk afgetrek, waardeur hulle na die vierde plek geval het en die Rugbywêreldbeker 2023 misloop. Spanje is by dié toernooi deur Roemenië vervang, terwyl die nou derde geplaaste Portugal pleks van Roemenië aan die volgende kwalifiseringsrondte kon deelneem.[43][44] Dit is in November 2022 as ’n vierhoekige toernooi in Doebai beslis. In dié rondte het die Portugese Hongkong en Kenia verslaan en teen die Verenigde State met 16–16 gelykop gespeel. Sowel Portugal as die Verenigde State was gelyk op punte, maar Portugal het die toernooi met ’n beter punteverskil beklink en sodoende vir die hooftoernooi in Frankryk gekwalifiseer.[45] Hier het hulle nederlae teen Wallis (met 8–28) en Australië (met 14–34) gely, terwyl hulle teen Georgië gelykop (met 18–18) gespeel het en teen Fidji hul eerste rugbywêreldbekeroorwinning (met 24–23) kon aanteken.[46] Tydens beide die Europese Rugbykampioenskappe in 2022/23 en 2023/24 het die Portugese die tweede plek agter die Georgiërs behaal.

Portugal het tot dusver aan twee rugbywêreldbekertoernooie deelgeneem en tydens die Rugbywêreldbeker 2023 met een oorwinning en gelykop elk hul beste prestasie behaal.

Die Portugese nasionale span neem sedert 1935 aan die Europese Rugbykampioenskap deel, met uitsondering van 1974 tot 1980. Hulle het sedertdien een toernooi gewen.

• Titeloorwinning (1): 2002–2004

Portugal het van 2006 tot 2012 drie keer aan die jaarlikse Nasiesbeker deelgeneem. Hul beste prestasie was ’n vierde plek by die eerste deelname.

In teenstelling met die meeste ander rugbylande het die Portugese gedurende die amateurtydperk geen oorsese toere onderneem nie. Hul opponente was in dié tydperk op Europese en Noord-Afrikaanse spanne tydens die FIRA-toernooie beperk. Eers sedert die 1990’s vertrek die nasionale span gereeld na lande in ander streke. Deesdae is toetswedstryde teen die spanne van die Suidelike Halfrond tweekeer per jaar moontlik. Gedurende Juniemaand se midjaarrugbytoetsreeks reis Portugal na die Suidelike Halfrond en gedurende Novembermaand se eindjaarrugbytoetsreeks tree Portugal as gasheer op. In teenstelling met die meeste ander rugbylande speel Portugal nie vir enige trofee teen sy opponente nie.

Die volgende spelers het die Portugese span gevorm tydens die Europese Rugbykampioenskap 2024:[50]

Agterspelers (zagueros) Speler Posisie Klub Toetswedstryde Duarte Azevedo Skrumskakel CF Os Belenenses 08 João Bello Skrumskakel CDUP 27 Hugo Camacho Skrumskakel Bayonne 00 Pedro Lucas Skrumskakel Técnico 19 Hugo Aubry Losskakel Mont-de-Marsan 00 Jerónimo Portela Losskakel GD Direito 30 José Rodrigues Losskakel Benfica 05 Tomás Appleton Senter CDUL 67 Pedro Bettencourt Senter Oyonnax 34 José Lima Senter Agronomia 58 António Vidinha Senter Cascais 17 Rodrigo Marta Vleuel Colomiers 36 Pierre Sayerse Vleuel Mont-de-Marsan 00 Raffaele Storti Vleuel Béziers 26 Simão Bento Heelagter Mont-de-Marsan 11 Manuel Cardoso Pinto Heelagter Agronomia 33 Nuno Sousa Guedes Heelagter CDUP 42

Voorspelers (atacantes) Speler Posisie Klub Toetswedstryde Lucas da Silva Haker Brive 00 Pedro Santiago Lopes Haker Cascais 00 Pedro Vicente Haker Agronomia 00 André Arrojado Stut Técnico 02 Abel da Cunha Stut Albi 00 Diogo Ferreira Stut Dax 42 António Prim Stut GD Direito 06 Cody Thomas Stut Rouen 01 Antonio Machado Stut CF Os Belenenses 02 Martim Bello Slot Cascais 09 Steevy Cerqueira Slot Chambéry 16 José Madeira Slot Grenoble 36 José Rebelo de Andrade Slot Agronomia 22 Duarte Torgal Slot GD Direito 19 João Granate Losvoorspeler GD Direito 35 Nicolas Martins Losvoorspeler Soyaux Angoulême 13 Manuel Picão Losvoorspeler GD Direito 21 Rafael Simões Losvoorspeler CF Os Belenenses 32 David Wallis Losvoorspeler CF Os Belenenses 26

Samuel Marques (2016)

Pedro Leal (2016)

Gonçalo Uva (2018)

Vervolgens die belangrikste statistieke van Portugal se spelers. Die spelers wat met * gekenmerk is, is nog aktief en kan hul statistieke verbeter.

(Korrek teen Maart 2024)