Populier
Populier (Populus) is 'n genus van tussen 25 en 35 spesies bladwisselende bedeksadiges (blomdraendes) in die familie Salicaceae (wilgers). Populiere is inheems aan die meeste dele van die Noordelike Halfrond. Populus trichocarpa is die eerste boom wie se DNS-kode ten volle deur middel van DNS-sekwensiëring bepaal is.
| Populier | |
|---|---|
 | |
| P. nigra | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Divisie: | Tracheophyta |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genus: | Populus |
| Spesies | |
|
| |
| Sinonieme | |
| |
Met uitsondering van een spesie is die populiere almal inheems in die Noordelike Halfrond, maar hulle word wêreldwyd aangeplant ter wille van hul hout, wat vir verskeie doeleindes gebruik kan word. In Suid-Afrika is hulle feitlik die enigste bron van hout vir vuurhoutjies.
Die bome is tweehuisig, en manlike en vroulike blomme word dus op afsonderlike bome gedra. Die genus Populus vorm saam met die wilgerbome (genus Salix) die wilgerfamilie (familie Salicaceae), en net soos by die wilgerbome is die populiere se bloeiwyses in die vorm van katjies wat vroeg in die lente verskyn voordat die blare uitkom. Die jong takkies is rond, maar wanneer hulle deurgesny word, blyk dat die murg vyfhoekig is.
Die blare is afwisselend en gewoonlik rond, driehoekig, hart- of eiervormig en veervormig beaar. Die klassifikasie van populiere is baie moeilik omdat verbastering baie maklik plaasvind en daar gevolglik in die natuur ook baie bastervorms is. Die maklikste manier om populiere te kweek, is deur middel van steggies (vegetatief) en groot getalle bome word op die manier vir die bosbou gekweek.
Verteenwoordigers
Die totale aantal Populus-spesies word vandag op tussen 30 en 40 geskat, maar daarbenewens is daar nog 'n groot aantal hibriede en variëteite, Ongeveer vyf spesies en twee hibriede word gereeld in Suid-Afrika gekweek. Die belangrikste en seker bekendste hiervan is die vuurhoutjiepopulier (Populus deltoides), wat oorspronklik van Noord-Amerika af kom.
Die spesie word op groot skaal in die vogtige dele van Mpumalanga en Natal aangeplant. Die vaalpopulier (Populus canescens) is 'n natuurlike hibried van die Mediterreense gebied en word op kleiner skaal in die Kaap aangeplant met die oog op vuurhoutjievervaardiging. Oral in die land word dit egter vir die herwinning van grond in spoelslote aangeplant. Ander spesies wat hoofsaaklik vanweë hul estetiese waarde in tuine aangeplant word, is die Italiaanse populier (Populus nigra var. italica) en Populus wislizenii.
Ekonomiese waarde
Die vuurhoutjiepopulier (Populus deltoides) is in Suider-Afrika feitlik die enigste bron van hout vir vuurhoutjies en om die rede baie belangrik. Hierdie boom het 'n wit, sagte, goeie hout en bereik volwassenheid na ongeveer 16 jaar, in teenstelling met die ongeveer 30 jaar wat dennebome nodig het. In ideale omstandighede kan hulle 'n hoogte van tot 30 m bereik.
Soos die meeste ander populiere verkies vuurhoutjiepopuliere diep, vrugbare grond aan riviere en is die oppervlakte wat daarmee beplant kan word, dus relatief beperk. In Suid-Afrika is daar tans ongeveer 4 500 ha onder populiere. Ongeveer 50 ton hout per dag is nodig vir die vuurhoutjiebedryf. Heelwat navorsing word veral deur die vuurhoutjiebedryf gedoen ten einde beter populierkultivars te kan teel en 'n beter genetiese weerstand teen siektes soos swartroes op te bou.
Die vaalpopulier bevat tussen 40 en 52 % sellulose en word in verskeie wêrelddele aangeplant as grondstof vir papier. In Suid-Afrika word hoofsaaklik dennebome egter vir papierproduksie gebruik omdat daar so min geskikte habitat vir populiere is. Veral die hout van die vaalpopulier is van sodanige gehalte dat dit ook vir die vervaardiging van meubels, ensovoorts, gebruik kan word; in die Noordelike Halfrond word dit trouens dikwels wel vir daardie doel gebruik.
Populiere versprei baie maklik en op baie dele van die Hoëveld kom hulle reeds geruime tyd oral langs stroompies en riviere voor. Hierdie bome gebruik geweldig bale water en waar daar groot getalle van hulle voorkom, kan hulle 'n ernstige uitwerking op die stroompies se watervoorraad hê.
Bronnelys
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409648, volume 23, bl. 54
Eksterne skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Populier.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Populier
