Plaas

'n Plaas is 'n stuk land wat hoofsaaklik gewy is aan landbou met primêre doel die verbouing van voedsel- en ander gewasse; dit is die basiese fasiliteit vir voedselproduksie. Die naam word gebruik vir gespesialiseerde eenhede soos bewerkbare plase, groenteplase, vrugteplase, suiwel-, vark- en pluimveeplase, en land wat gebruik word vir die produksie van natuurlike vesels, biobrandstof en ander kommoditeite soos huide of smeerolie. Dit sluit plase, voerkrale, boorde, plantasies, landgoedere, kleinhoewes en stokperdjie-plase, asook die plaashuis en geboue vir landbou ,en die land self, in. Deesdae is die term uitgebrei om ook industriële bedrywighede soos windplase en visplase, wat beide op land of see kan wees, in te sluit.

Landbougrond in die VSA. Die sirkels is as gevolg van die gebruik van spilpuntbesproeiing
Tipiese plan van 'n middeleeuse Engelse herehuis, wat die gebruik van die veldstroke aandui.

Moderne plase in ontwikkelde lande is hoogs gemeganiseerd. In die Verenigde State van Amerika kan vee grootgemaak word op weiding en afgerond word in voerkrale. Die meganisasie van die produksie van gewasse het gelei tot 'n groot afname in die aantal landbou-werkers wat benodig word. In Europa word die tradisionele familieplase vervang met groter produksie-eenhede. In Australië is sommige plase baie groot want die land is as gevolg van klimaatstoestande nie in staat om 'n hoë veedigtheid te dra nie. In minder ontwikkelde lande is klein plase die norm en die meerderheid van die landelike inwoners is bestaansboere, vir voeding van hul gesinne en die verkoop van enige surplus produkte in die plaaslike mark.

'n Melkmasjien in gebruik

Etimologie

In die sin van landbou is die woord plaas afgelei van die werkwoord "om te boer" met 'n inkomstebron, ongeag daarvan of dit belastings, doeane, huur van 'n groep herehuise is of eenvoudig om 'n individuele herehuis te hê deur feodale grondbesit. Die woord is afgelei van die middeleeuse latynse naamwoord firma;  ook vanaf die Franse woord ferme, wat 'n vaste ooreenkoms of kontrak beteken, en van die klassieke latynse byvoeglike naamwoord firmus wat beteken sterk, stewig, ferm. In die middeleeuse era was feitlik al die herehuise betrokke in landbou en dit was hul hoofinkomstebron, dus om 'n herehuis vir 'n termyn te hê as 'n "fooiplaas" het sinoniem geword met landbou self.

Gespesialiseerde plase

Suiwelboerdery

Suiwelboerdery is 'n landbouaktiwiteit waar vroulike beeste, bokke, of ander soogdiere geteel word vir hul melk, wat óf verwerk kan word op die perseel, of vervoer kan word na 'n melkery vir die verwerking en die uiteindelike verkoop daarvan in die kleinhandel. Daar is beesrasse wat uiters nuttig gebruik kan word as melkbeeste. 'n Paar van die besproduserende rasse sluit in Holstein, Jersey, Noorweegse Rooi, Kostroma, Bruin Switsers, en ander.

Varkplaas

Plaasbeheer en -eienaarskap was tradisioneel 'n belangrike aanduiding van status en mag, veral in Middeleeuse Europese landelike samelewings. Die verspreiding van plaaseienaarskap is histories nou gekoppel aan die vorm van regering. Middeleeuse feodalisme was in wese 'n stelsel van gesentraliseerde beheer van landbougrond, beheer van plaasarbeid en politieke mag, terwyl die vroeë Amerikaanse demokrasie, waar grondeienaarskap 'n voorvereiste was vir stemreg, gebou is op 'n relatief maklike roete na individuele plaasbesit. Geleidelike modernisering en meganisasie van landbou, wat grootliks die doeltreffendheid en kapitaalvereistes van boerdery verhoog, het egter gelei tot steeds groter plase.

Kaart van die wêreld wat beraamde sentrums van oorsprong van landbou en die verspreiding daarvan in die voorgeskiedenis wys: van die Vrugbare Halfmaan (11,000 BP), die Yangtze en Yellow River opvangsgebiede (9,000 BP), en die Nieu-Guinee Hoogland (9,000–6,000 BP), Sentraal Mexiko (5,000–4,000 BP), die Noorde van Suid-Amerika (5,000–4,000 BP), sub-Sahara Afrika (5,000–4,000 BP, presiese ligging onbekend), oostelike Noord-Amerika (4,000–3,000 BP).

Eksterne skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.