Pius Langa

Pius Nkonzo Langa is op 25 Maart 1939 op Bosbokrand in die Transvaal gebore[1] as die tweede van sewe kinders. Hy moes skool op 14-jarige ouderdom verlaat om ’n inkomste te verdien om sy gesin te help onderhou, maar het later matriek geslaag en sy regsgrade (in 1973 en sy LLB in 1976) aan Unisa behaal.[3] Sy loopbaan het in 1957 by ’n klerefabriek begin. Tussen 1960 en 1977 het hy in verskeie poste in die Departement van Justisie gedien, van boodskapper tot magistraat. Hy is in 1977 as advokaat van die Hooggeregshof van Suid-Afrika toegelaat, het op die Natalse balie gedien, en is in 1994 tot die rang van senioradvokaat bevorder.

Nadat hy ’n lid van die Durbanse balie geword het, het politieke sake hom aangetrek en het hy intens by die stryd om demokrasie betrokke geraak. Hy het die National Association of Democratic Lawyers help stig (en in 1988 die president geword) en het in die UDF gedien. In die Kodesaonderhandelingsproses was hy ’n regsadviseur van die ANC. Volgens oudregter Johan Kriegler kon Langa bykans elke taal en dialek in Suid-Afrika praat.

Langa se werk as advokaat het die stryd teen die apartheidstelsel weerspieël en sy kliënte het minderbevoorregtes, burgerlike organisasies, handelsunies en politieke gevangenes ingesluit.

Toe die Konstitusionele Hof van Suid-Afrika gevestig is aan die vooraand van ’n post-apartheid konstitusionele en demokratiese era in 1994, is regter Langa saam met tien ander as die eerste regters van die nuwe hof aangstel. Hy het in Augustus 1997 adjunkpresident van die hof geword en die posisie van adjunkhoofregter van Suid-Afrika in November 2001 aanvaar. In Junie 2005 het hy die land se hoofregter en hoof van die Konstitusionele Hof geword en het hierdie pos tot en met sy aftrede in Oktober 2009 beklee.

Hy het ’n belangrike rol gespeel om die grondslag van Suid-Afrika se jong grondwetlike demokrasie daar te stel. Gedurende sy termyn in die Konstitusionele Hof, maar ook ná sy aftrede, het hy daarna gestreef om ’n nie-rassige, nie-seksistiese en regverdige samelewing te bou wat op die waardes van menswaardigheid, gelykheid, die oppergesag van die Grondwet en die reg geskoei is.

Oor die jare heen het regter Langa talle konferensies, werkwinkels en seminaars gereël of aan deelgeneem oor onderwerpe soos menseregte, geregtigheid en ander konstitusionele kwessies. Hy het ook toesprake gelewer in talle oorsese lande oor verskeie onderwerpe wat op Suid-Afrika betrekking het.

Langa sal onthou word vir sy toespraak in 2006 oor die aard van “transformatiewe konstitusionalisme”. Daarin bevestig hy dat Suid-Afrika wel ’n “transformerende Grondwet” het en verduidelik hy wat dit beteken: “Dit is ’n manjifieke doelwit vir ’n grondwet: om die wonde van die verlede te genees en ons na ’n beter toekoms te lei. Myns insiens is dít die kern van transformerende konstitusionalisme: dat ons moet verander.”

Regter Langa is in 1988 as ereprofessor in die Departement Proses- en Kliniese Reg aan die Universiteit van KwaZulu-Natal aangestel en het vir verskeie jare as besoekende professor aan die Southern Methodist Universiteit in Dallas, Texas gedien. Hy was kanselier van die Universiteit van KwaZulu-Natal (1998–2004) en die eerste kanselier van die Nelson Mandela Metropolitaanse Universiteit (2006–2010).

Hy het vanuit verskeie oorde toekennings ontvang vir die bevordering van geregtigheid en menseregte. President Thabo Mbeki het in 2008 die Orde van die Kremetart: Goud aan hom toegeken.

In Suid-Afrika het die universiteite van Zoeloeland, Wes-Kaap, Kaapstad, Unisa en Rhodes eredoktorsgrade aan hom toegeken, en oorsee het Yale Universiteit, die Nasionale Universiteit van Ierland en die Noord-Oostelike Universiteit in Boston dieselfde gedoen.

Langa is in 1966 met Thandekile Mncwabe getroud en daar is ses kinders en talle kleinkinders uit die huwelik gebore. Hy is op 24 Julie 2013 by die Milpark Hospitaal in Johannesburg, na 'n lang siekbed oorlede.[2]