Pion (deeltjie)

Die drie pione word onderskei deur hul elektriese lading. Daar is ook ’n klein verskil in massa, maar in alle ander opsigte is hulle gelyk. Die neutrale pion π⁰ het die laagste massa, 134,9766 ± 0,0006 MeV/c², terwyl die positief gelaaide pion π⁺ en die negatiewe pion π^– swaarder is: 139,57018 ± 0,00035 MeV/c². Die massa lê dus tussen dié van ’n lepton (soos die elektron van 0,5 MeV/c²) en dié van ’n barion (soos die neutron van 940 MeV/c²). Dit is waar die naam "meson" vandaan kom vir hierdie soort deeltjies: van die Grieks vir "middel". Die pione is die ligste mesone.

Die pion is ’n saamgestelde deeltjie wat bestaan uit ’n kwark en ’n antikwark. Slegs die ligste twee soorte kwarke, die op-kwark (u) en die af-kwark (d), kom in pione voor: π⁺ is die gebonde toestand van u en anti-d, π^– van anti-u en d, en π⁰ van u+anti-u en d+anti-d. Die neutrale pion is sy eie antideeltjie, terwyl die gelaaide pione mekaar se antideeltjie is.

Die pion het ’n spin van 0 en is dus ’n boson. Dit bestaan nie lank nie: die vervaltyd van π⁺ en π^– is (2,6033 ± 0,0005) × 10^–8 sekonde, terwyl π⁰ al ná gemiddeld (8,4 ± 0,6) × 10^–17 sekonde verval. Die gelaaide pione val in 99,99% van gevalle uiteen in ’n (anti-)muon en ’n (anti-)muon-neutrino. Die neutrale pione val in 98,8% van gevalle uiteen in twee fotone en in byna alle ander gevalle as ’n elektron, ’n positron en ’n foton.

Die pion is in 1935 voorspel deur Hideki Yukawa as die oordraer van die sterk wisselwerking. Die gelaaide pione is in 1947 in eksperimente aangetoon deur Cecil Powell. Drie jaar later is ook die neutrale pion waargeneem.

• Standaardmodel
• Lys van deeltjies

• Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia