Pieter Dykstra

Pieter Simon Dykstra (of Dijkstra) (Nederland, 8 Maart 1884 – Suid-Afrika, 26 Februarie 1968) was ’n Suid-Afrikaanse argitek van Nederlandse herkoms wat veral Gereformeerde kerkgeboue ontwerp het.

Die argitek Pieter Dykstra.

Lewe in Europa
Die Gereformeerde kerk Heidelberg, ontwerp deur Dykstra.
Die boukommissie van die nuwe Gereformeerde kerk Sannieshof, Wes-Transvaal. Pieter Dykstra staan waarskynlik links op die foto.
Die Gereformeerde kerk Germiston se kerkgebou was in gebruik van 1933 tot 1977, toe die gemeente 'n nuwe kerkgebou betrek het nadat die staat die kerkperseel onteien het om die Willem Cruywagen-hospitaal uit te brei.

Dykstra is gebore in Nederland en het ook sy opleiding as argitek daar ontvang. Nadat hy die skool verlaat het, het hy vier jaar deurgebring aan ’n spesiale skool vir argitektuur en boukuns in Assen waarvan J. Krans die hoof was. Vakansietye het hy in ’n skrynwerkery gewerk. Van 1903 tot 1904 was hy ’n leerlingtekenaar in die boufirma J.H. Koekkoek in Baar en daarna die leerling- toesighoudende tekenaar by die argitek Y. van der Veen in Groningen. Hierna het hy ’n jaar lank (1906) by die argitek Otto Wasserman en E. Haakhorst in Essen in Duitsland se Ruhrgebied gewerk. In 1907 het hy sy werk in Duitsland voortgesit by die Wes-Duitse Marmer-en-granietwerke in Dortmund.

Ná sy verblyf in Duitsland het Dykstra van 1908 tot 1927 op sy eie as argitek in Vlissingen in Nederland gepraktiseer. In dié tyd het hy ook doseer in bouwetenskappe aan die aandskool vir ambagslui in Vlissingen.

Na Suid-Afrika

Dykstra het in 1927 na Suid-Afrika geëmigreer waar sy werk daarop dui dat die modernistiese Hollandse argitek Willem Marinus Dudok (6 Julie 1884 – 6 April 1974) sy benadering tot ontwerp beïnvloed het. Ten einde in Suid-Afrika as argitek te praktiseer, moes Dykstra ’n spesiale kwalifiserende eksamen aflê, wat hy in Kaapstad voltooi het, waarna hy in 1933 lid van die Instituut van Suid-Afrikaanse Argitekte geword het.

Hy het egter nie intussen stilgesit nie en reeds in 1927 ’n kerk vir die Gereformeerde gemeente op Klerksdorp ontwerp. Die Gereformeerde kerk Swartruggens van 1933 is tekenend van sy destydse styl met elegante, sobere gewels, kompakte plan en onderbeklemtoonde toring.

Dit is nie bekend wanneer hy hom in Pretoria gevestig het nie. Hier het hy sy eerste Gereformeerde kerk vir die Jakarandastad in 1930 ontwerp, naamlik Pretoria-Oos. Daarna het die Gereformeerde kerk Heidelberg (1950-’52), Vanderbijlpark (1951), Welkom (1954) en Pretoria-Noord (1956) ook nog aan die beurt gekom. Sy kerksaaltjie vir Van Tilburg, Pretoria, van 1950 is in 1964 gesloop. Pretoria-Noord se Gereformeerde kerk was een van sy laaste ontwerpe.

Waardering

Dykstra het hom in sy kerkontwerp deurentyd toegespits op eenvoud en so daarin geslaag om modern te vertoon. Hy het elemente van tradisionele style, soos Kaaps-Hollands en Italiaans, maar dié verwysings gereduseer tot abstrakte elemente, terwyl die planne in hul kompaktheid aan hul doel beantwoord het. Saam met die firma Geers & Geers (Leendert en Geurt Geers) het dié meer stroombelynde ontwerpe die weg gebaan vir ’n vars rigting in die Afrikaanse kerkargitektuur.

Volgens die Afrikaanse kerkargitek Gerard Moerdijk, ook van Nederlandse herkoms, het Dykstra ’n belangrike rol gespeel in die ontwikkeling van Afrikaanse kerkbou. Blykbaar het Dykstra se Europese opleiding sy kerkontwerp in pas gebring met die jongste tendense in moderne argitektuur.

Ná sy dood het sy naasbestaandes Dykstra se dokumente, sketse en foto’s aan die Gereformeerde Kerkmuseum in Potchefstroom geskenk.

Gereformeerde kerke

Galery van kerke

Bronne

Sien ook

Eksterne skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.