Pierre Bourdieu

Bourdieu was een van die min groot sosioloë wat teorie en empirisme verbind het. Hy het grootskaalse navorsing gedoen deur beide opnames, in-diepte onderhoude en bronnavorsing en kon die versamelde data gebruik vir nuwe, diepgaande teorieë.

Daarbenewens het hy altyd refleksiwiteit in sosiologie gepropageer. Sosioloë moet altyd bewus wees van hul eie posisie in die navorsingsveld, in die wetenskap en in die samelewing. Hulle moet hulself en sosiale wetenskap op dieselfde manier bestudeer as wat ander doen.

Vir baie was Bourdieu nie 'n maklike skrywer nie. Sy voortdurende drang om alles so akkuraat as moontlik te beskryf deur bysinne en tersydes asook om ook tussen nuanses te onderskei, het soms tot ontoeganklike prosa gelei.

Bourdieu het tydens sy studies in aanraking gekom met die eksistensialisme van Sartre. In eksistensialisme het die akteurs 'n groot invloed om hul wêreld te skep. Volgens Bourdieu het Sartre nie voldoende rekening gehou met die beperkings wat die sosiale struktuur op akteurs opgelê het nie. Aanvanklik het hy 'n oplossing gevind in die strukturalisme van Claude Lévi-Strauss, maar uiteindelik was dit net so beperkend vir hom, maar aan die ander kant van die struktuur-agentskapsdebat. Hy het die eksistensialisme van Sartre by subjektivisme ingedeel, wat ook die fenomenologie van Alfred Schütz, die simboliese interaksionisme van Herbert Blumer en die etnometodologie van Harold Garfinkel ingesluit het. Lévi-Strauss het in die kamp van objektivisme geval, met ook die strukturalisme van Ferdinand de Saussure en die strukturele Marxisme.

Om mag en invloed in 'n veld te verkry, het mense kapitaal nodig. Dit behels nie alleen ekonomiese kapitaal soos geld en vaste eiendom nie, maar ook kulturele kapitaal (kennis, vaardighede, opleiding) en sosiale kapitaal (verhoudings, netwerke). Hierdie driedeling is geïnspireer deur Max Weber se teorie. Bourdieu het later ander vorme van kapitaal bygevoeg, soos simboliese kapitaal (grootliks sosiale erkenning) en taalkapitaal (beheer van die taal van die dominante kultuur).

In elke veld ontwikkel mense onbewustelik 'n sekere habitus, 'n volhoubare manier van waarneming, denke en optrede, waarmee mense hulself in die veld kan handhaaf en voortgaan. Mense wat reeds lank in 'n veld was, byvoorbeeld sedert die geboorte, het so 'n voordeel bo nuwelinge, want die habitus is ten volle geïntegreer met hulle. Die habitus word dus gevorm deur die wisselwerking tussen individue, om dan strukturele vorms aan te pak wat hul optrede verder beïnvloed: hier is die sleutel tussen individu en samelewing, tussen mikro en makro.

Bourdieu se idees oor veld en habitus is soortgelyk aan die figuurlike sosiologie van Norbert Elias, wat veral in Amsterdam se sosiologie gevind is. Bourdieu het dit nie net van toepassing gemaak op die samelewing as geheel en die klasstruktuur nie, maar ook op 'n verskeidenheid spesifieke velde, soos die akademiese (Homo academicus, 1984) en die artistieke veld (Les règles de l'art, 1992).

Uit bogenoemde het Bourdieu afgelei dat die klasstruktuur ditself voortdurend reproduseer. Alhoewel ons in 'n meritokratiese samelewing woon, waar intelligensie en opleiding dus 'n individu se plek in die samelewing moet bepaal, bly dit in werklikheid moeilik om uit die klasstrutuur te beweeg. Aangesien werkers se kinders wat hoër onderwys ontvang, min verstaan van die subtiele gebruike van die hoër kringe en deur hul gebare, hul taalgebruik en so voort vertoon dat hulle nie uit die hoër kringe van kindsbeen kom nie. Dus sal hulle ook nie regtig in hierdie kringe tuishoort nie en sal hulle nooit heeltemal deel sal wees van die boonste laag van die samelewing nie.

Hulle het nie die habitus van die huis af geërf nie. Bourdieu, homself is van die laer middelklas in die provinsie afkomstig, lyk in die eerste opsig die uitsondering van die reël te wees, maar hy het ook nooit deel gevoel van die Paryse akademiese wêreld nie.

Bourdieu is sy grootste bekendheid te danke aan sy 1979-boek La distinction. Critique sociale du jugement, wat in 1984 in Engels vertaal is as Distinction. A social critique on the judgement of taste. Hierin het hy die manier waarop die sosiale klasse met mekaar verband hou, uitgewerk deur hul lewenstyl en kulturele voorkeure te bestudeer. 'n Persoon se kulturele voorkeur is nie net 'n persoonlike voorkeur nie, maar in baie gevalle 'n uitdrukking van die groep waaraan hy of sy behoort.

Op grond van 'n opname in die sestigerjare onder meer as 1200 mense, het hy tot die gevolgtrekking gekom dat mense hulself van ander onderskei met behulp van hul kulturele voorkeure. Dit gaan nie net om sake soos musiek, letterkunde en beeldende kunste nie, maar ook kosvoorkeure, klere, binnehuisversierings en dies meer. As gevolg van hul opvoeding en tot 'n mindere mate hul opleiding, het mense uit die hoër klasse 'n habitus ontwikkel waarin 'hoëkultuur' sentraal is. Hulle is in staat en ook geneig om kunswerke meer in terme van vorm, oorspronklikheid en die verhouding met ander kuns te beoordeel (hy noem dit 'n 'estetiese ingesteldheid') as op die inhoud, die uitlok van emosies en die direkte voordeel.

Dit onderskei hulle van mense van laer klasse, teen wie hulle bewustelik of andersins op neersien word. Mense van die middel- en werkersklas wat hoër op wil gaan, het dikwels nie genoeg opleiding om ten volle deur die hoër klasse aanvaar te word nie. Hulle het nie genoeg 'kulturele kapitaal' nie, hoë kultuur is nie in hul 'habitus' nie. As sekere groepe 'n kulturele voorkeur van hoër klasse oorneem, beskou hierdie hoër klasse dit nie meer as eksklusief nie en dit is dus tyd vir hulle om iets nuuts te aanvaar.

Die klasstruktuur word deur Bourdieu beskou as 'n "sosiale ruimte", waarin nie net die hoeveelheid kapitaal wat mense besit 'n rol speel nie (die tradisionele hiërargie), maar ook die samestelling van die kapitaal. Mense met hoofsaaklik ekonomiese kapitaal (bv. in besigheid) het dikwels 'n tradisionele kulturele voorkeur, mense met baie kulturele kapitaal (akademici, kunstenaars) het 'n meer progressiewe (avant-garde) voorkeur. Die pad wat mense gevolg het, speel ook 'n belangrike rol (is hulle bv. sosiale klimmers?), wat dit 'n dinamiese karakter gee.