Phalaborwa

Die dorp is bo-op 'n groot vulkaniese pyp wat ongeveer 2 000 miljoen jaar gelede tydens 'n vulkaniese uitbarsting gevorm is. Die Mmakao-stam het hierdie pyp ontdek en dit ook vroeër ontgin. Hulle het later suidwaarts weggetrek, maar het toe weer teruggekeer. Die naam Phalaborwa beteken blykbaar "Dis beter hier as in die Suide" in Noord-Sotho, verwysend na die rustigheid wat inwoners hier gevind het ná hul skermutselinge met ander stamme (Zoeloes en Swazi's) verder suid.[2] Die Mmakao-stam staan van toe af ook bekend as die Ba-Phalaborwa.

Die eerste kommersiële myn, die Guide Kopermyn, is in 1904 in bedryf gestel maar vervoerprobleme het die myn tot stilstand gedwing. In 1938 is 'n vermikulietmyn begin maar die groot sprong is gemaak in 1951 toe Foskor (die Fosfaat-Ontwikkelingskorporasie) gestig is om fosfaat daar te ontgin vir die vervaardiging van kunsmis. Die plaas Laaste is gekoop as dorpsgebied vir die mynwerkers. Die dorp is in 1957 gestig, wat dit een van die jongste dorpe in Suid-Afrika maak.

Die myne van Phalaborwa ontgin minerale soos fosfaat, koper, vermikuliet en yster uit die erts wat in die vulkaniese pyp voorkom. Die oppervlakte van hierdie pyp beslaan 20 km². Daar is 'n reusagtige oopgroefmyn met 'n oppervlakte van 1.5 km by 2.5 km wat so diep is dat die hoogste kantoorgebou van Johannesburg nie bo sou uitsteek as dit onder in die oopgroefmyn gestaan het nie.

Toerisme en wildlewe speel 'n dominante rol in die lewe van dié dorp. Dit is die enigste dorp in Suid-Afrika wat grens aan die Nasionale Krugerwildtuin en die Mosambiekse grens is net twee ure se ry weg. Phalaborwa lê op die oomblik soos 'n eilandtjie omring deur talle wildreservate en natuurbewaringsgebiede. Die Wildtuin se Phalaborwahek is slegs 2 km oos van die dorp, en vele ander privaatreservate is noord, wes en suid hiervan geleë. Verskeie vulstasies, groot supermarkte en restaurante in die dorp maak dit moontlik vir 'n koel lafenis vir die keel asook puik etes voordat die pad na die Krugerwildtuin aangepak word.

Die Hans Merensky Gholflandgoed is op die rand van die dorp uitgelê. Nabygeleë natuurskoonaantreklikhede is Blyderivierspoort, die Drie Rondawels, God's Window en Bourke Luck se kolkgate; die Tzaneen vrugteplase en Hoedspruit se wildplase kan binne 'n dagreis besoek word.

Die dorp is bekend vir sy warm winters, slegs 5°C laer as die gemiddelde somertemperatuur van 31°C.

• Lys van dorpe in Suid-Afrika

• Erasmus, B.P.J. (1995). Op Pad in Suid-Afrika. Jonathan Ball Uitgewers. ISBN 1-86842-026-4.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Phalaborwa.