Paulus van Tarsus

Die naam van Saulus word vir die eerste keer in Hand. 7:58 genoem, waar vertel word dat 'n sekere Saulus sy goedkeuring aan die steniging van Stefanus geheg het. Hierdie teregstelling was terselfdertyd die begin van die swaar vervolging van die Christengemeentes in Jerusalem. Saulus het selfs 'n magtigingsbrief vir die voortsetting van die vervolging tot in Damaskus van die hoë priester aangevra.

Op pad na Damaskus het hy 'n visioen van Jesus Christus gekry wat 'n totale ommekeer in sy lewe teweeggebring het. Na hierdie verskyning was hy drie dae lank blind, maar nadat 'n sekere Ananias hom in Damaskus die hande opgelê het, kon hy weer sien. Hy het onmiddellik daarna in die sinagoge verkondig dat Jesus die Seun van God is (Hand. 9:19).

Na sy bekering het Paulus drie jaar lank in Arabië vertoef, waarna hy Petrus in Jerusalem opgesoek (GaI.1:18-19) en van hom 'n uitvoerige verslag oor die prediking en werke van Jesus gekry het. Om hierdie rede is daar heelwat ooreenkomste tussen sommige van die groot redevoerings van Paulus en die van Petrus.

Die volgelinge van Jesus het Paulus aanvanklik vermy, omdat hulle nie kon glo dat die vervolger van Christene nou self ʼn Christen was nie. Dit was net Barnabas wat met Paulus gekommunikeer het. Paulus se sendingwerk het begin toe Barnabas hom in Tarsus gaan haal het vir prediking onder die heidene in Antiochië. Tydens ‘n byeenkoms van die gemeente in Antiochië het hy 'n Goddelike bevel gekry om die Evangelie ook in ander lande te gaan verkondig.

By die uitvoering van die opdrag het Barnabas aanvanklik die inisiatief geneem, terwyl Johannes Markus as helper saamgegaan het. Ciprus, die eiland waar Barnabas gebore is, was die eerste sendingveld. Hierna het die predikers na Klein-Asië gegaan, waar Paulus die leiding oorgeneem het. Johannes Markus het hulle in Perge verlaat, en nadat hulle tot by Derbe gevorder het, het hulle die terugreis begin langs 'n roete wat hulle vroeër gekies het.

Na 'n kort verblyf in Antiochië het Paulus besluit om 'n nuwe sendingreis aan te pak, en hy het Silas gekies om hom te vergesel (Hand. 15:27- 28). Hy het eers die gemeentes wat reeds gestig was, besoek en het daarna lank in Griekeland gewerk, waarna hy weer na Antiochië teruggekeer het. Die derde sendingreis het ook in 'n westelike rigting plaasgevind. Paulus het eers langer as twee jaar in Efese gewerk en het daarna weer na Griekeland gereis. Na 'n besoek aan die gemeentes wat hy tydens die tweede sendingreis gestig het, het hy na Korinthe vertrek, waar hy drie maande vertoef het. Van Troas het Paulus en sy medewerkers al met die kus van Klein-Asië langs gereis en ten spyte van berigte dat gevangenskap by sy aankoms in Jerusalem op hom wag, het hy met sy werk voortgegaan.

Terwyl Paulus in die tempel in Jerusalem was, het 'n groep Jode van Efese groot oproer veroorsaak. Hulle het die Efesiër Trofimus voorheen reeds by Paulus in die stad gesien en vermoed dat Paulus hom in die tempel gebring en so 'n heilige plek ontwy het. Soldate wat tussenbeide getree het, het gemeen dat Paulus ʼn Egiptenaar was wat vroeër 4 000 rowers na die woestyn uitgelei het, en hulle het hom gevange geneem (Hand. 21:27-39).

Paulus het hom as Romeinse burger op die keiser beroep, en die beroep kon nie geweier word nie. Na 'n stormagtige reis en 'n oorwintering op die eiland Malta het Paulus in ongeveer 62 n.C. Rome bereik. Gedurende sy gevangenskap van twee jaar het Paulus met sy werksaamhede - skriftelik en mondeling - voortgegaan. Hoewel volledige getuienis ontbreek, word aangeneem dat Paulus vrygelaat is en nog 'n paar jaar lank met sy werk voortgegaan het. onder meer moontlik ook in Spanje: Hy is later weer gevange geneem en in Rome ter dood veroordeel. Volgens oorlewering het sy teregstelling (waarskynlik deur onthoofding) op 'n plek net buite die stadsmure van Rome, suid van die Via Ostiense, plaasgevind.

Paulus het veral in die groot stede gewerk waar hy waarskynlik vanweë sy herkoms die meeste tuisgevoel het. Die meeste diaspora-Jode (Jode wat buite Israel gewoon het), het ook in die stede gewoon, en Paulus wou veral hulle bereik. Omdat hulle Paulus egter verwerp het, het hy hom na die heidene gewend: vandaar sy benaming "apostel van die heidene". Waar sy prediking aanvaar en ʼn nuwe gemeente gestig is, het Paulus alles in sy vermoë gedoen om sy gemeentelede by te staan. Hy het die gemeentes herhaaldelik besoek om te sien watter probleme ná sy vertrek ontstaan het. As hy nie self kon gaan nie, het hy van sy helpers gestuur, en ook briewe aan die gemeentes geskryf.

Van die veertien briewe van Paulus wat in die Nuwe Testament opgeneem is (die sogenaamde sendbriewe), word in dertien vermeld dat Paulus die afsender is. Die Brief aan die Hebreërs is die enigste waar sy naam ontbreek. Bybelkenners meen dat sewe van die briewe van Paulus self afkomstig was, te wete Romeine, I en II Korinthiërs, Galasiërs, Filippense, I Thessalonicense en Filémon.

Daar bestaan egter twyfel of Paulus wel die briewe aan die Kolossense, Efesiërs, II Thessalonicense, I en II Timotheus en Titus geskryf het. Sommige vermoed dat iemand anders sy naam gebruik het om groter gewig en aansien aan die briewe te verleen. Die onderwerpe wat in die briewe ter sprake kom, wissel van uiters praktiese uitsprake tot hoë teologiese bespiegelinge. Belangrike temas in Paulus se briewe sluit onder meer in die verhouding van die Kerk tot Israel, die vraagstuk van die Goddelike uitverkiesing en menslike vryheid, die opstanding van Christus, die Kerk as die liggaam van Christus, die werking van die Heilige Gees en die toekomsverwagting.

Paulus, wat as die eerste Christelike teoloog beskou kan word, het deur die eeue heen 'n groot invloed op die gang van die kerkgeskiedenis uitgeoefen. Veral sy brief aan die Romeine het in verskillende tye 'n diep indruk op bekende teoloë gemaak, Augustinus (354-430) het sy bekering aan ʼn gedeelte uit die Brief toegeskryf, Luther het ook die sleutel tot die uitleg van die Evangelie in die eerste hoofstuk van die brief gevind, terwyl Karl Barth in 1919 'n nuwe teologie ontwerp het in sy Römerbrief, ʼn kommentaar op die brief van Paulus aan die Romeine.

'n Liberale teologie het omstreeks 1900 in Duitsland ontstaan wat die sogenaamde vraagstuk van "Jesus en Paulus" geskep het. Daar bestaan volgens dié skool 'n groot verskil tussen die Jesus wat in die Evangelies beskryf word as 'n rondtrekkende leraar wat die armes en sondaars help en Christus, die Seun van God, oor wie Paulus gepreek het.

Die mening bestaan dat Paulus sy leer oor Christus aan sy opleiding by Gamaliël en aan die Hellenisme ontleen het, terwyl ander dit aan sy kontak met die eerste Christengemeentes toeskryf. Ander is van mening dat die idee van die hemelse Christus al voor die tydperk van die Nuwe Testament moes bestaan het. 'n Ander onderskeid is van die moderne Joodse denker Martin Buber (1878-1965) afkomstig. Hy sien in die Nuwe Testament twee geloofsbeskouinge.

In sy boek Zwei Glaubensweisen (1950) beskryf Buber hoe die Joodse geloofsopvatting nog in die sinoptiese Evangelies te sien is, terwyl die Griekse geloofsopvatting in die geskrifte van Johannes en Paulus oorheers. Van die belangrikste verskille tussen die twee beskouings is die vertroue-aspek in die Joodse geloof tesame met die gelowige gemeenskap, terwyl die aanvaarding van waarhede en die optrede van individuele gelowige in Griekse verband meer beklemtoon word.

Buber meen dat daar veral deur middel van die sinoptiese Evangelies tot die "werklike Jesus" gekom kan word. Die Christendom het begin toe Jesus tot God en tot Verlosser verhef is. Volgens Buber het daar ʼn skeiding tussen die Jodedom en die Christendom gekom toe Paulus die lydende mens Jesus die lydende Seun van God gemaak het.

• Areopagosrede

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 090840963X, volume 22, bl. 117

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Paulus van Tarsus.