Paul Roos

Roos het sy skooljare aan die plaasskooltjie op Scholtzenhof begin en daarna ’n jaar lank M.J. Stucki se skool by Blouvlei, Wellington besoek waar hy bevriend geraak het met Oubaas Markötter. Hier het hy die eerste keer met rugby kennis gemaak. Hy het hierna ’n leerling aan die Stellenbosse Gymnasium (later die Hoër Jongenskool) geword en einde 1902 die B.A.-graad aan die Victoria-kollege voltooi.

Rugby, sy eerste liefde, het vanaf sy skooljare ’n steeds groter plek in sy lewe ingeneem. Tiperend is die feit dat hy van Rustenburg af waar hy in 1903 sy onderwysloopbaan begin het, per fiets na Pretoria gery het om rugby te gaan speel. Ses maande later het hy onderwyser aan die Hoër Jongenskool, Stellenbosch geword.

In 1903 het Roos die eerste keer vir die Westelike Provinsie in ’n Curriebekertoernooi gespeel en is in dieselfde jaar ook gekies om Suid-Afrika in die derde toets teen die bezoekende span van die Britse Eilande op Nuweland te verteenwoordig. As voorspeler het hy veral met sy skrumwerk beïndruk.

Dit was op die toer in 1906 dat die naam Springbokke vir die eerste keer vir die Suid-Afrikaanse nasionale rugbyspan gebruik is. Die toerbestuurder, amptenare en Paul Roos het op die naam besluit om die Britse pers te verhoed om hulle eie bynaam vir die span uit te dink. Roos het koerante aangesê om die span 'De Springbokken' te noem. Die Daily Mail het daarna 'n artikel gedruk waarin na die Springboks verwys is. Die span het daarna baadjies gedra met 'n springbok-embleem op die linker borssak. Die besoek het gehelp om die wonde van die Tweede Vryheidsoorlog te heel en het 'n sin van nasionale trots onder die blanke bevolking van Suid-Afrika begin kweek.

In 1910 het hy die Rektor van die Stellenbosch Boys' High School geword waar hy te vore 'n leerling en onderwyser was. Hy het die pos vir dertig jaar beklee en het in 1940 afgetree. In 1941 is die naam van die skool tot sy eer verander na die Paul Roos Gimnasium.

Roos wen in die algemene verkiesing op 26 Mei 1948 die kiesafdeling Stellenbosch met 'n meerderheid van 2 014 stemme bo die Verenigde Party se H. Scholtz, maar dien skaars vier maand as Volksraadslid tot aan sy dood in September daardie jaar. Sy seun Gideon Roos (1909–1999) was direkteur-generaal van die SAUK van 1948 tot 1961.

Die Springbokke van 1906.

Die Victoria-kollege se eerste span van 1902. Paul Roos sit tweede van links in die middelste ry. Regs in die voorste ry sit (die latere dr.) Tobie Muller.

• Paul Roos by www.genslin.us/bokke