Parlement van Kanada

Die Kanadese Parlement (Engels: Parliament of Canada; Frans: Parlement du Canada) is die instelling wat wette skep vir die Kanadese nasie. Die parlement bestaan uit drie dele nl. die Kroon, die Senaat (of Hoërhuis) en die Laerhuis.[1] Die Parlement is geleë in Ottawa, Ontario, Kanada.

Die Kanadese parlementsgebou in Ottawa
Die Kanadese Parlement op die Parlementsheuwel
Die vlag van die Kanadese goewerneur-generaal.

Die Struktuur van die Parlement

Die Kanadese Parlement is ’n tweekamerparlement, en van die twee kamers is die Laerhuis normaalweg die belangrikste een. Die Laerhuis (Engels: House of Commons; Frans: Chambre des Communes) is demokraties verkose, en die regering stel gewoonlik hul wetsontwerpe eers daar voor. Die Laerhuis is die enigste instelling wat belasting kan oplê.[2]

Die Senaat (Engels: Senate; Frans: Sénat) is die hoërhuis van die Parlement, maar normaalweg speel hy nie ’n baie groot rol in die skepping van die wet nie omdat die senatore aangestel word deur die Kroon op die advies van die eerste minister. Dit is gewoonlik die gebruik dat die keuse van die Eerste Minister se keuse aangestel word.[3]

Die Kroon (Engels: Crown; Frans: Couronne) is die monarg van Kanada, wat ook die monarg van Groot-Brittanje is. Die huidige Koningin van Kanada (Engels: Queen of Canada; Frans: Reine du Canada) is Haar Majesteit Koningin Elizabeth II. Die koningin is die Kanadese staatshoof, en die verpersoonliking van die Kanadese Kroon.[4] Omdat die koningin normaalweg in Londen woon, word sy deur ’n goewerneur-generaal (Engels: Governor General; Frans: Gouverneur Général) verteenwoordig. Die goewerneur-generaal, soos die senatore, is aangestel deur die koningin op die advies van die Eerste Minister.

Van Wetsontwerp tot Wet
Koningin Elizabeth II is die grondwetlike staatshoof van Kanada

’n Wetsontwerp moet die goedkeuring van al drie dele van die Parlement kry voordat dit ’n wet kan word. Hier volg die normale proses waardeur ’n wetsontwerp gaan om ’n wet te word:[5]

  1. Die wetsontwerp is in die Laerhuis voorgestel, sonder ’n stemming. Dit is die eerste lesing, en is meestal seremonieel.
  2. Die lede van die Laerhuis debatteer die voorgestelde wetsontwerp, en besluit of hierdie wet nodig is, en stem daaroor. Dit is die tweede lesing.
  3. Die wetsontwerp word dan na ’n komitee verwys. Die komitee kry kundige uitsprake oor die ontwerp van o.a. spesialiste, en besluit dan wat om te verander.
  4. Die wetsontwerp gaan dan terug na die Laerhuis. Waar die lede vroeër besluit het oor die idee van die wet debatteer en stem hulle nou oor die wetsontwerp self. Dit is die derde (en laaste) lesing.
  5. Nou word die wetsontwerp na die Senaat gestuur, waar hy deur al dieselfde stappe gaan.
  6. Indien die Senaat die wetsontwerp verander moet dit weer na die Laerhuis gestuur word vir goedkeuring.
  7. Indien beide parlementskamers goedkeuring gee aan dieselfde weergawe van die wetsontwerp word dit na die goewerneur-generaal gestuur vir koninklike instemming. As die goewerneur (of die koningin, as sy in Kanada is) koninklike instemming vir ’n wetsontwerp gee, word dit ’n Kanadese wet.

Dit gebeur baie selde dat die goewerneur-generaal nie koninklike instemming gee nie. Trouens, in slegs een geval, in 1925, het ’n goewerneur teen die advies van sy eerste minister gegaan. As dit gebeur moet die eerste minister bedank.[6]

Die Regering en die Parlement
Justin Trudeau, die eerste minister van Kanada.

Die Kanadese regering word teoreties gelei deur die koningin (of die goewerneur-generaal). Die Geheime Raad (Engels: Privy Council; Frans: Conseil privé) is die groep wat die koningin help met die bestuur van die land. Die eerste minister (die ware leier van die regering), en al die ander ministers, is Geheime Raadslede, en is benoem deur die goewerneur-generaal namens die koningin.[7] Vroeër kon die goewerneur enigiemand kies vir ’n minister, maar vandag is dit nie meer so nie. Hy kies amper altyd die leier van die grootste party in die Laerhuis vir eerste minister. Die rede daarvoor is omdat die regering van die land die goedkeuring van die Laerhuis moet geniet. Die eerste minister kies al die ander ministers, wie ook gewoonlik lede van die Laerhuis is.[8] Omdat die regering die goedkeuring van die Laerhuis nodig het moet die eerste minister bedank as die regering ’n mosie van vertroue in die Laerhuis verloor.

As ’n regering ’n mosie van vertroue verloor moet die eerste minister bedank. As daar nie ’n ander party in die Laerhuis is wat ’n mosie van vertroue kan wen nie moet die goewerneur-generaal die Laerhuis ontbind en 'n nuwe federale verkiesing uitroep. Normaalweg kan die eerste minister op enige tyd die goewerneur-generaal vra om die Parlement te ontbind.

Die Huidige Parlement

Die Kroon

Die koningin van Kanada is Haar Majesteit Koningin Elizabeth II. Haar huidige goewerneur-generaal is Sy Eksellensie die Agbare David Johnston, die 28ste sedert die Kanadese Konfederasie.[9]

Die Senaat
Die Senaat van Kanada

Die 105 setels in die Senaat is op die oomblik gebalanseerd tussen die Konserwatiewe Party (55 setels) en die Liberale Party (45 setels). Vier van die oorblywende setels behoort aan twee Progressiewe Konserwatiewe senatore en twee onafhanklike senatore onderskeidelik. Die laaste setel is vakant.[10] Die Speaker van die Senaat is die Agbare Senator Noël A. Kinsella; hy is die 46de Speaker.[11]

Die Laerhuis
Die vergaderingkamer van die Kanadese Laerhuis

Na die 2011-verkiesings hou die Konserwatiewe Party ’n meerderheid in die Laerhuis met 166 van die 305 setels. Die ampteleke opposisie (amptelik bekend as ‘Haar Majesteit se Lojale Opposisie’[12]) is die Nuwe Demokratiese Party (NDP), wat 103 setels hou. Die derde party is die Liberale Party met 34 setels. Die twee klein partye, die Bloc Québecois en die Groen Party, het 4 en 1 setels gewen.[13]

Die eerste minister van Kanada is die konserwatiewe leier, die agbare Stephen Harper, en die leier van Haar Majesteit se Lojale Opposisie is meneer Jack Layton, die leier van die NDP. Die leier van die Liberale Party tydens die verkiesing, meneer Michael Ignatieff, het bedank omdat die party ’n verstommende 43 setels onder hom verloor het. Die leier van die Bloc Québecois, wat ook 43 setels in die verkiesing verloor het, Gilles Duceppe, het sy eie setel verloor en het ook bedank. Die leier van die Groen Party, Elizabeth May, is die eerste kandidaat van haar party om na die parlement verkies te word. Die Speaker van die Laerhuis is meneer Andrew Scheer; hy is die 35ste sedert die Kanadese Konfederasie.[14]

Die Laerhuis moet elke vyf jaar ’n verkiesing hou. Tensy die eerste minister die goewerneur-generaal vroeër vra vir ’verkiesing, moet Sy Eksellensie die Laerhuis ontbind in 2015.[15]

Verwysings
  1. http://www.gg.ca/document.aspx?id=13264
  2. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Januarie 2008. Besoek op 17 Oktober 2010.
  3. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Februarie 2010. Besoek op 17 Oktober 2010.
  4. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Mei 2010. Besoek op 17 Oktober 2010.
  5. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Februarie 2010. Besoek op 17 Oktober 2010.
  6. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Junie 2010. Besoek op 17 Oktober 2010.
  7. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Mei 2006. Besoek op 17 Oktober 2010.
  8. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Januarie 2008. Besoek op 17 Oktober 2010.
  9. http://www.gg.ca/document.aspx?id=13874
  10. http://www.sen.parl.gc.ca/home-e.htm
  11. http://sen.parl.gc.ca/nkinsella/English/home-e.asp
  12. http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0004587%5Bdooie+skakel%5D
  13. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 April 2010. Besoek op 17 Oktober 2010.
  14. http://www.parl.gc.ca/About/House/Speaker/index-e.html
  15. en:42nd Canadian federal election

Eksterne skakels

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.