Parallaks

Parallaks, ook bekend as verskilsig[1], is die verandering van die skynbare posisie van 'n voorwerp gesien vanuit twee verskillende gesigshoeke en word gemeet deur die hellingshoek tussen die twee gesigslyne te meet. Die term is afgelei van die Griekse woord παράλλαξις (parallaksis), wat "verandering" beteken. Nabygeleë voorwerpe het 'n groter parallaks as voorwerpe verder weg as dit uit twee verskillende gesigshoeke beskou word en parallaks kan dus gebruik word om afstand te bepaal.

'n Vereenvoudigde illustrasie van die parallaks van 'n voorwerp teen 'n verafgeleë agtergrond vanweë 'n verandering in perspektief. Gesien van gesigshoek A af, lyk dit of die voorwerp voor die blou blok is. Gesien van gesigshoek B af, lyk dit of die voorwerp na voor die rooi blok "geskuif" het.

'n Animasie wat parallaks illustreer. Terwyl die gesigshoek heen en weer beweeg, lyk dit of die agterste voorwerpe stadiger as die voorste voorwerpe beweeg.

Sterrekundiges gebruik die beginsel van parallaks om die afstand van hemelliggame soos die Son, maan en die sterre te meet (kyk ook Astrofisika). So het die Hipparcos-satelliet die parallaks van meer as 100 000 nabygeleë sterre gemeet. Dit verskaf 'n basis vir die meet van ander hemelliggame se afstand. Die term "parallaks" is hier die hellingshoek tussen twee verskillende gesigslyne na 'n ster. Die afstand van 'n ster is die omgekeerde van die parallaks. Die parallaks van Alpha Centauri is byvoorbeeld 0,76 en daarom is sy afstand 1 ÷ 0,76 = 1,316, of 1,32 parsek.

Parallaks beïnvloed ook optiese instrumente soos verkykers, mikroskope en tweelensreflekskameras wat uit effens verskillende gesigshoeke na 'n voorwerp kyk. 'n Eenvoudige voorbeeld van parallaks in die alledaagse lewe is die naald van 'n spoedmeter. As die bestuurder daarna kyk, kan die naald op byvoorbeeld presies 120 km/h lê, maar vir die voorste passasier, wat uit 'n ander hoek na die meter kyk, kan dit lyk of die naald 'n ander spoed aandui.

Baie diere, ook mense, het twee oë met oorvleuelende gesigsvelde wat parallaks gebruik om 'n persepsie van diepte te kry; die proses is bekend as stereopse. Sommige diere gebruik "bewegingsparallaks" deur te beweeg of die kop te beweeg om verskillende gesigshoeke te kry. 'n Duif (wat nie oorvleuelende sig het en dus nie van stereopse gebruik kan maak nie) beweeg hul koppe op en af om diepte te sien.