Pandoer

‘n Pandoer was ‘n soldaat van ‘n regiment wat hoofsaaklik bestaan het uit Khoikhoi-lede en wat gestig is in 1793 ter verdediging van die Kaap die Goeie Hoop.

Oorloë in Europa tussen Engeland en Frankryk (en sy bondgenoot Nederland) het ‘n bedreiging vir die VOC-bewind aan die Kaap ingehou. ‘n Besetting deur die Engelse van die strategiese hawe aan die suidpunt van Afrika op hul roete na hul kolonies in die Ooste was ‘n sterk moontlikheid. As noodmaatreël het die besoekende kommissarisse S.C. Nederburgh en S.H. Frijkenius besluit om die Kaap se verdediging te versterk met ‘n regiment bekend as die Corps Pandouren. Dit het bestaan uit ontstamde lede van die Khoikhoi-gemeenskap en persone van gemengde bloed. ‘n Vereiste was dat hulle Nederlands kon verstaan en ervare was in die gebruik van “snaphaanen”, die destydse gewere. Rekrute was plaasarbeiders van oor die hele kolonie en selfs van Genadendal. Tydens die Slag van Muizenberg in Augustus 1795 het 150 pandoere opgetree en veral in die guerilla-oorlogvoering het hulle uitgeblink. Tydens die eerste Britse bewind is die korps omskep in die Cape Corps. Die daaropvolgende Bataafse bewind van 1803 tot 1806 het die korps behou. In die tyd van die Kaapkolonie (dus na 1806) het die Engelse ook regimente van pandoere gestig wat onder andere tydens die Kaapse grensoorloë op die Oosgrens van die kolonie diens verrig het. Pandoere het ook ‘n bydrae gelewer in die onderdrukking van die Van Jaarsveld-opstand onder leiding van Adriaan van Jaarsveld van 1799 en die Slagtersnek-rebellie van 1815.