Paarlshoop

Die oorspronklike Paarlshoop is gestig deur 'n groepie manne uit die Paarl, onder wie ds. S.J. du Toit, Totius se vader, wat wou munt slaan uit die goudstormloop vanaf Junie 1886.

Die kinderhuis te Langlaagte, omstreeks 1916. Sedert 1938 val dit in die voorstad Paarlshoop.

Paarlshoop die voorstad se naam is indirek ontleen aan die Bolandse dorp die Paarl, maar meer direk aan Paarlkamp, saam met Ferreiraskamp op die plaas Turffontein en Meyerskamp (later Natalkamp genoem) op die plaas Doornfontein, een van die drie vroegste delwerskampe aan die Witwatersrand. Paarlkamp het ook as Afrikanerkamp bekendgestaan vanweë die teenwoordigheid van so baie Afrikaners (in die GRA-sin van die woord) van die Paarl en omgewing. Die kamp is aangelê op die plaas Langlaagte, waarop die hoofgoudrif in Junie 1886 ontdek is.

Toe fortuinsoekers en avonturiers daarna uit alle rigtings op die goudveld toesak, het ’n aantal manne van die Paarl, onder wie ds. S.J. du Toit, die Paarl-Pretoriagoudmynmaatskappy gevorm. Op 23 Oktober 1886 het D.F. du Toit en H.J. Schoeman namens die Paarl-Pretoriamaatskappy by die regering toestemming gevra om 'n dorp uit te lê op die gedeelte van die plaas Langlaagte wat hulle op 26 September 1886 vir £5 000 by G.C. Oosthuizen gekoop het.

Omdat die standplase uitgemeet is op die gedeeltes van die plaas wat as werfregte vir landboudoeleindes uitgehou is – kragtens artikel 20 van Wet nr. 8, 1885 – sou dit nie inbreuk op die mynbouaktiwiteite maak nie. Uit die brief waarin hulle aansoek gedoen het, blyk dit duidelik dat die standplase reeds voor 23 Oktober deur W.H. Auret Pritchard opgemeet is. Die staatsekretaris het geantwoord dat die regering met die uitgee van standplase niks te maak het nie aangesien dit grond was wat privaat uitgehou is en dus nie onder die bepalings van die Goudwet geval het nie. Aangesien hierdie standplase op ongeproklameerde grond uitgemeet is, was hulle streng gesproke erwe en nie standplase nie.

Op 16 Januarie 1887 het die afslaersfirma H.J. Morkel en W.M. du Toit die standplase per openbare veiling verkoop. So het die dorpie bekend as Paarlshoop – afgelei van "die hoop van die Paarl" – tot stand gekom met 'n sterk Afrikaanse element. Paarsloohoop was die eerste dorp wat op die Rand aangelê is aangesien die standplase voor Randjeslaagte opgemeet is. So het dit gebeur dat dit eintlik Afrkaners was – en daarby lede van die GRA – wat die eerste dorp op die Witwatersrand uitgelê het.

Einde September 1886 het die kamp reeds 'n delwersbevolking van 100 mense gehad en in Oktober het dit 'n slaghuis, bakkery, smidswinkel en gewone winkel gehuisves. Die meeste inwoners het in tente en waens gewoon. Paarlkamp het 'n goeie reputasie gehad as 'n vreedsame en ordeliewende gemeenskap waar elke Sondag kerkdienste gehou is.

Ds. Abraham Kriel van die NG gemeente Langlaagte het die Langlaagte-weeshuis, wie se ruim kampus vandag oorkant die kerk in Paarlshoop is, net ná die Tweede Vryheidsoorlog begin vir die versorging van oorlogswese. Ter ere van hom is die naam later verander na die Abraham Kriel-kinderhuis.

Die hedendaagse Paarlshoop is eers op 5 Oktober 1938 as voorstad geproklameer nadat dit aangelê is op die plaas Langlaagte No. 13 deur Crown Mines en die Langlaagte Estate and Gold Mining Company.

In die dae toe Paarlshoop nog 'n blanke groepsgebied was, was dit oorwegend Afrikaanssprekend, soos blyk uit die getalle munisipale kiesers vir sekere jare. In 1934 het die Afrikaanse kiesers 307 getel en die Engelse 161; in 1949 was dit 614 en 75; en in 1961 461, maar net 29.

Volgens die sensus van 2011 het Paarlshoop 1 890 inwoners gehad van wie 1 333 (70,5%) swart was, 289 (15,2%) bruin, 146 (7,7%) Indies of Asies en 105 (5,6%) wit. Die grootste huistaal was Engels (20,75%), gevolg deur Zoeloe (16,1%) en Afrikaans (15,1%).[2] In 2001, toe Paarlshoop vir sensus doeleindes 'n kleiner, ietwat ander gebied beslaan het, het die inwoners 2 086 getel, van wie swart 1 112 (53,31%), wit 524 (25,1%), bruin 340 (16,3%) en Indies of Asies 111 (5,3%). Toe was Afrikaans (30%) nog die grootste taal, gevolg deur Engels (19,6%) en Zoeloe (10,6%).[3]

• (en) Raper, Peter Edmund. 2004. New Dictionary of South African Place Names. Johannesburg & Cape Town: Jonathan Ball Publishers.
• (en) Potgieter, D.J. (ed.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
• (af) Stals, prof. dr. E.L.P (red.). 1978. Afrikaners in die Goudstad. Deel 1. 1886 - 1924. Kaapstad en Pretoria: HAUM.

• Laerskool Langlaagte