Oscar Niemeyer

Oscar Niemeyer (omstreeks 1917)

Oscar Niemeyer is in 1907 in Laranjeiras, 'n woonbuurt van Rio de Janeiro, gebore. Die Duitse familienaam Niemeyer in Portugal en Brasilië dateer terug na die 18de eeu toe Konrad Heinrich von Niemeyer (1761–1806) vanuit Hannover na Portugal geëmigreer het.[6][7]

Niemeyer het sy jeug soos 'n tipiese jong Carioca van dié tyd deurgebring en glad nie oor die toekoms bekommer nie. Hy het sy sekondêre opleiding op die ouderdom van 21 voltooi en in dieselfde jaar met Annita Baldo getrou, 'n dogter van Italiaanse immigrante uit Padua. Die huwelik het aan hom 'n sin vir verantwoordelikheid gegee: hy het besluit om te werk en by 'n universiteit ingeskryf.

Aanvanklik het hy in sy vader se tipografiese onderneming gewerk en by die Escola de Belas Artes ("Skool van Skone Kunste") ingeskryf. In 1934 het hy 'n graad as ingenieur-argitek behaal. Alhoewel hy op daardie tydstip finansiële moeilikhede ondervind het, het Niemeyer nogtans sonder vergoeding in die ateljee van die argitekte Lucio Costa en Carlos Leão gewerk. Hy was ontevrede met die argitektuur wat hy in die strate gesien het - en die besluit geneem om self 'n loopbaan as argitek te volg om iets daaraan te verander.

Nadat hy reeds bekendheid as argitek verwerf het, het hy in 1945 by die Kommunistiese Party van Brasilië aangesluit. Gedurende die Russiese Rewolusie van 1917 was Niemeyer nog 'n seun van tien jaar, maar in die tyd van die Tweede Wêreldoorlog het hy 'n jong idealis geword – maar ook 'n entoesiastiese kommunis. Later in sy lewe sou hy vir sy politieke oortuiging 'n hoë prys betaal.

Tydens die militêre diktatuur in Brasilië is sy kantoor deursoek en Niemeyer het as balling na Europa gegaan. Volgens berigte het die destydse Brasiliaanse minister van lugvaart gesê dat Moskou die mees geskikte plek vir 'n kommunistiese argitek sou wees. Niemeyer het 'n besoek aan die Sowjetunie afgelê, met 'n aantal Sowjet-leiers gesels en met sommige van hulle vriendskappe gesluit. Fidel Castro het eens opgemerk: "Niemeyer en ek is die laaste kommuniste van hierdie planeet".[8]

Die Edifício Gustavo Capanema in Rio de Janeiro huisves die Departement van Onderwys en Openbare Gesondheid

In 1936 is Lucio Costa deur die minister van onderwys Gustavo Capanema as die argitek vir die nuwe hoofkwartier van die Departement van Onderwys en Openbare Gesondheid in Rio de Janeiro benoem. Die departement was destyds verantwoordelik vir die skepping van die novo homem, Brasileiro e moderno (die "nuwe mens", wat Brasiliaans en modern sou wees). Oscar Niemeyer het in 1939 die leiding van die span argitekte oorgeneem, wat naas Costa en Niemeyer ook Carlos Leão, Affonso Eduardo Reidy, Jorge Moreira en Ernani Vasconcellos ingesluit het, terwyl die Switsers-Franse argitek Le Corbusier in 1936 as raadgewer gefungeer het.

Volgens Niemeyer se versoek is die gebou se naam in 1985 gewysig tot Palácio Gustavo Capanema. Dit was die eerste wolkekrabber in die modernistiese boustyl ter wêreld wat in opdrag van 'n staatsinstelling opgerig is en die grootste projek wat Le Corbusier ooit aangepak het. Die wolkekrabber met veertien verdiepings, wat in 1943 voltooi is en die hoof-bestuursbeampte van Brasilië se kultuur en kultuurerfenis gehuisves het, het alle elemente vertoon wat later as die boustyl van die Brasiliaanse modernistiese beweging erken sou word: Vir die projek is net inheemse materiale en tegnieke ingespan, soos byvoorbeeld azulejos, die tradisionele blou teëls wat hulle oorsprong in Portugal het; brises-soleil, wat deur Le Corbusier op 'n rewolusionêre manier herskep en by die Moorse sonskerms van die koloniale styl aangepas is; opvallende kleure; die tropiese tuine van die landskapsargitek Roberto Burle Marx; die "Keiserlike Palm" (Roystonea oleraceae); verdere sinspelings op tipiese kenmerke van die Brasiliaanse landskap en die integrasie van kunswerke wat deur Brasiliaanse kunstenaars vir die projek geskep is.

In 1939 het Niemeyer en Costa die Brasiliaanse pawiljoen by New York se wêreldtentoonstelling ontwerp en saam met Paul Lester Wiener uitgevoer. New York se burgemeester Fiorello La Guardia was baie beïndruk deur die pawiljoen en het die sleutels van die stad New York as 'n toekenning aan Niemeyer oorhandig. Costa het verduidelik dat die Brasiliaanse pawiljoen die argitektoniese taal van "bekoorlikheid en swier", ligtheid en ruimtelike vloeiendheid, oop plan, boë en vry mure versinnebeeld het en dit as "Ionies" beskryf – in kontras met die destydse strenge modernistiese argitektuur, waarna hy met die term "Dories" verwys het.

Teen die middel van die 20ste eeu het die Brasiliaanse argitektuur se modernisme erkenning geniet as die "eerste nasionale styl in die moderne argitektuur" (Reyner Bahnam). Die internasionale argitektuur-tydskrifte van die 1940's en 1950's het oorgeloop van lofredes en honderde bladsye aan die "uitverkore land van die mees oorspronklike en moedigste eietydse argitektuur" gewy. Monografieë het individuele argitekte soos Oscar Niemeyer en Affonso Eduardo Reidy behandel.

Oscar Niemeyer se Igreja da Pampulha (São Francisco de Assis)

In 1940 het Niemeyer Juscelino Kubitschek, die destydse burgemeester van Belo Horizonte, die hoofstad van die deelstaat Minas Gerais, ontmoet. Kubitschek was saam met die goewerneur van Minas Gerais, Benedito Valadares, van plan om 'n nuwe voorstad noord van Belo Horizonte te ontwikkel – Pampulha. Niemeyer het die opdrag gekry om 'n reeks geboue, die sogenaamde "Pampulha-kompleks", vir hierdie projek te ontwerp. Die kompleks het 'n kasino, 'n danssaal en restourant, 'n jagklub, 'n gholfklub en 'n hotel met 100 kamers (wat uiteindelik nie gebou is nie) behels wat rondom 'n kunsmatige meer opgerig is. Die kerkgebou van São Francisco de Assis is in 1942 voltooi en reeds een jaar later as die eerste moderne gebou in Brasilië by die nasionale kanon van hoë kuns gelys.

Die bouprojek is in 1943 voltooi en alhoewel die kompleks tydens die Brazil Builds-tentoonstelling van dieselfde jaar in New York Stad se Museum of Modern Art (MOMA) groot internasionale byval gevind het, was die meer konserwatiewe kerklike outoriteite in Belo Horizonte ontsteld oor die ontwerp vir die São Francisco de Assis-kerkgebou. Vir hulle was die argitektuur te gewaagd vir 'n sakrale gebou en ook die muurskildery agter die altaar, wat deur die kunstenaar Candido Portinari geskep is en Christus as die Heiland van die siekes, die armes en veral die sondaars uitgebeeld het, is deur die kerk afgekeur. Die Rooms-Katolieke Kerk was eers in 1959 bereid om die kerkgebou amptelik te wy.

Niemeyer was by die ontwerp van die Verenigde Nasies se hoofkwartier in New York betrokke. Die foto wys die VN-seketariaat se kantoorgebou

In 1947 is sy internasionale aansien bevestig toe Niemeyer na die Verenigde State gereis het om as 'n lid van die internasionale ontwerpspan (Board of Design) die Verenigde Nasies se nuwe hoofkwartier in New York te beplan. Niemeyer se "plan 32" is deur die Board of Design goedgekeur, maar uiteindelik het hy ingegee onder die druk van Le Corbusier en hulle het hul gemeenskaplike projek 23/32 ingedien wat saam met Bodiansky en Weissmann ontwerp is en elemente van Niemeyer en Le Corbusier se bouplanne verenig het, waarby Niemeyer met sy oorspronklike ontwerp die grootste bydrae gelewer het.

Alhoewel Le Corbusier daarop aangedring het dat hulle steeds by die projek betrokke sou bly nadat hulle plan 23/32 goedgekeur is, is die konsepsuele ontwerp vir die VN-hoofkwartier deur die direkteur van beplanning, Wallace Harrison, en Max Abramovitz, sy destydse vennoot, uitgevoer.

In die vorige jaar had Niemeyer 'n uitnodiging ontvang om aan die Yale-universiteit te doseer, tog is hy 'n visum geweier. In 1950 is die eerste boek oor Niemeyer se werk deur Stamo Papadaki in die VSA gepubliseer en drie jaar later is Niemeyer tot dekaan van die Harvard Graduate School of Design benoem. Sy lidmaatskap in die Kommunistiese Party het egter beteken dat vir die tweede keer 'n Amerikaanse visum aan hom geweier is.

'n Meer in die Parque do Ibirapuera

In sy tuisland Brasilië het hy in 1951 ter geleentheid van die stad São Paulo se 400-jaarfees die Ibirapuera-park (Parque do Ibirapuera) ontwerp. In dieselfde jaar het die JK-gebou in Belo Horizonte ontstaan, terwyl die Copan-woonstelprojek in hierdie stad tussen 1953 en 1966 opgerig is. In die jare 1952 en 1953 het ook sy privaat huis in Rio de Janeiro, die Casa das Canoas, ontstaan, wat as sy Brasiliaanse meesterwerk beskou word. Die Niemeyer-luukse woonstel in Belo Horizonte het in die periode tussen 1954 en 1960 verrys.

In die jare 1954 en 1955 het Niemeyer die Museum vir Moderne Kuns in Caracas (MAM Caracas) ontwerp. Volgens hom het hierdie projek 'n nuwe rigting vir sy werk aangedui wat later veral in die regeringsgeboue in Brasília gestalte gekry het. 'n Euforiese Juscelino Kubitschek het op 'n September-oggend in 1956, kort ná sy inhuldiging as Brasiliaanse president, 'n besoek aan Niemeyer in sy private Canoas-huis afgelê. Terwyl hulle na die stad teruggery het, het die politikus met Niemeyer passievol oor sy mees gewaagde plan gesels: "Ek gaan 'n nuwe hoofstad vir hierdie land bou en ek wil hê dat jy my behulpsaam sal wees […] Oscar, hierdie keer gaan ons die hoofstad van Brasilië bou".[9]

Die katedraal van Brasília

Die Palácio do Planalto

Die Palácio da Alvorada in Brasília

Palácio Itamaraty, Brasília

Niemeyer het 'n kompetisie vir die uitleg van Brasília georganiseer en dit was sy ou leermeester en groot vriend Lucio Costa wat as wenner aangewys is. Niemeyer sou die geboue ontwerp, terwyl Lucio die uitleg van die nuwe hoofstad beplan het. Binne die kort tydbestek van enkele maande het Niemeyer 'n groot aantal woon-, sake- en regeringsgeboue ontwerp, waaronder die setel van die president (Palácio da Alvorada), die huis van die visepresident, die gebou van Brasilië se Nasionale Kongres, die katedraal van Brasília ('n hiperboloïed-vormige gebou), die geboue van verskeie ministeries en ook talle woonstelprojekte. Wanneer 'n mens die stad vanuit die lug beskou, word duidelik dat bepaalde elemente in elke gebou voorkom en sodoende aan Brasília 'n vorm van argitektoniese eenheid gee. Baie beskou die katedraal van Brasília, met sy verskeie moderne simbolisme, as een van die pragtigste geboue in die stad. Sy ingang, 'n swak beligte wandelgang, kontrasteer met die natuurlike lig en helderheid van die kerksaal.

Die bou van Brasília is deur 'n grootskaalse promosieveldtog gesteun wat die idee om 'n hele stad in die kaal landskap van Sentraal-Brasilië op te rig, honderde kilometer van enige groot stad af, gepropageer het. Die idee van 'n sentraal geleë hoofstad is deur Kubitschek geskets, met die oog op 'n bevordering van die nasionale nywerheidsektor, die integrasie van die land se afgeleë gebiede, die bevolking van ongasvrye landskappe en die vooruitgang van 'n streek wat tot dusver beperk was tot veeteelt op 'n aantal plase – baie geskiedkundiges vergelyk die bou van Brasília met die Amerikaanse kolonisasie van die wilde weste. Die argitekte Niemeyer en Lucio Costa het met hierdie projek die kans gekry om nuwe konsepte van stadsbeplanning te toets: strate sonder kruisings (Niemeyer het die feit dat 'n rit van een gebied na 'n ander meer as twintig minute neem as 'n oneerbiedigheid teenoor die mens beskryf), geboue wat op pilare rus en sodoende oor die grond sweef en die plek onder hulle vry gelaat het sodat dit met die natuur kan versmelt.

Die projek het daarnaas ook 'n sosialistiese ideologie verwesenlik: alle woonstelle in Brasília sou in besit van die regering wees en aan sy personeel verhuur word. Die stad het nie oor gegoede woonbuurte beskik nie sodat leidende ministers en gewone arbeiders in dieselfde woonstelblokke sou gehuisves word. Dit was onvermydelik dat baie van hierdie konsepte deur ander presidente, wat later hul eie visies vir Brasília gehad het, geïgnoreer of gewysig is.

Brasília is binne 'n tydbestek van vier jaar ontwerp, gebou en ingewy. Niemeyer is vervolgens tot hoof van die Universiteit van Brasília se argitektuur-kollege benoem. In 1963 het hy 'n erelid van die American Institute of Architects geword. In dieselfde jaar is hy ook met 'n Sowjet-toekenning, die Lenin-vredesprys, vereer. Sy bydraes tot die bou van Brasília is in die Frans-Italiaanse komedie- en avontuurrolprent L'homme de Rio van die regisseur Philippe de Broca, waarin Jean-Paul Belmondo die hoofrol vertolk het, beskryf en ook 'n bietjie geparodieer.

Nadat hy in 1964 deur Abba Hushi, die burgemeester van Haïfa (Israel), uitgenooi is om die kampus van die plaaslike universiteit te beplan, het hy na 'n volledig veranderde Brasilië teruggekeer. João Goulart, wat president Jânio Quadros in 1961 opgevolg het, is ná 'n militêre greep afgesit. Generaal Humberto de Alencar Castello Branco het die bewind oorgeneem en Brasilië het tot en met 1985 onder 'n diktatuur geleef.

Gedurende die militêre diktatuur het Niemeyer 'n hoë prys vir sy linkse politieke oortuigings betaal. Sy kantoor is geplunder, die hoofkwartier van 'n tydskrif wat hy gekoördineer het is verwoes, sy projekte is op 'n geheimsinnige manier nie meer goedgekeur nie en klante het verdwyn.

In 1965 was Niemeyer een van tweehonderd professore wat uit protes teen die regering se behandeling van universiteite aansoeke om vrywillige bedanking by die Universiteit van Brasília ingedien het. In dieselfde jaar het hy na Frankryk gereis om aan 'n uitstalling in die Paryse Louvre-museum deel te neem.

Hoofkwartier van die Franse Kommunistiese Party in Parys, grondverdieping

Chaise longue Rio, ontwerp deur Oscar en Anna Maria Niemeyer in 1978

Vanweë die struikelblokke vir sy werk in Brasilië het Niemeyer in die volgende jaar na Parys verhuis waar hy 'n nuwe fase van sy lewe en loopbaan as argitek begin het. In 1966 het hy ook na Tripoli in Libanon gereis om die plaaslike Internasionale Permanente Uitstallingsentrum te ontwerp.[10] Alhoewel hy die projek voltooi het, kon dit as gevolg van die burgeroorlog wat destyds in die land uitgebreek het, nie ten volle in gebruik geneem word nie.

In Parys het Niemeyer 'n kantoor langs die Champs-Élysées geopen en projekte vir klante in verskillende lande uitgevoer, veral in Algerië, waar hy onder meer die Universiteit van Constantine ontwerp het. Sy Paryse projekte sluit die hoofkwartier van die Franse Kommunistiese Party op die plein Place du Colonel Fabien in, terwyl hy in Italië die hoofkwartier van die uitgewersmaatskappy Mondadori ontwerp het. In Funchal, op die Portugese eiland Madeira, is 'n 19de eeuse hotel gesloop om plek te maak vir 'n kasino wat deur Niemeyer geskep is. 'n Ander bekende projek wat deur hom in die sewentigerjare ontwerp is, is die Staatsmoskee van Penang in George Town, die administratiewe hoofstad van Pulau Pinang (Penang) in Maleisië.

Gedurende sy tyd in Parys het Niemeyer daarnaas begin meubels ontwerp wat deur Mobilier International vervaardig is, onder meer sy gemakstoel en ottoman wat van geboë staal en leer gemaak en in 'n beperkte oplaag aan privaat klante verkoop is. Hierdie stoel en ander ontwerpe soos die Rio-leuningsofa is in 1978 deur die Brasiliaanse filiaal van die Japannese maatskappy Tendo, Tendo Brasileira, vervaardig. Die gemakstoele en ottoman is van geboë hout gemaak en in die hoofkwartier van verskillende Kommunistiese partye dwarsoor die wêreld gebruik. Net soos Niemeyer se boukuns was ook sy meubelontwerpe daarop gemik om die skoonheid van Brasilië te versinnebeeld. Hul kurwes het vroulike rondings en die heuwels van Rio de Janeiro nageboots.

Museu de Arte Contemporânea in Niterói

Die militêre bewind in Brasilië het eers in 1985, ná 21 jaar se diktatuur, tot 'n einde gekom. Die diktatuur is reeds tydens die bewind van João Figueiredo verslap en het geleidelik na 'n proses van demokratisering oorgeskakel. Op hierdie tydstip het Niemeyer besluit om na sy geboorteland terug te keer. Hy beskryf hierdie periode as die begin van die laaste fase van sy lewe. Sy beduidendste werke in die 1980's sluit die Juscelino Kubitschek-monument (1980), die Pantheon (1985) en die Latyns-Amerika-monument (1987) in. Die monument, wat ter ere van folterslagoffers in Latyns-Amerika opgerig is, versinnebeeld die gewonde hand van Jesus, waarby die wond se bloeding die omtrekke van Sentraal- en Suid-Amerika het.

In 1988 is Oscar Niemeyer saam met die Amerikaanse argitek Gordon Bunshaft met die Pritzker-argitektuurprys bekroon.

As 'n ou militant en invloedryke prominente persoon was Niemeyer in 1992 'n uiters geskikte kandidaat vir die amp van leier van die Kommunistiese Party van Brasilië (PCB), wat hy tot en met 1996 beklee het. Alhoewel hy nie baie aktief as 'n politieke leier was nie, het die party danksy Niemeyer se aansien die krisis oorkom wat ná 'n afstigting in 1992 ontstaan het en sodoende sy rol as politieke akteur in die openbare lewe van Brasilië bewaar. Ná die proses van heropbou is Niemeyer in 1996 as partyleier opgevolg deur Zuleide Faria de Mello, maar is nog steeds by die party betrokke.

Niemeyer het vervolgens nog twee verdere, kleiner geboue in Brasília ontwerp – die "Monument vir die Inheemse Volke" (Memorial dos Povos Indigenas) en die militêre katedraal Igreja de Nossa Senhora da Paz.

In 1996 het hy op die ouderdom van 89 jaar 'n projek ontwerp wat baie mense as sy beduidendste werk beskou – die Museum vir Kontemporêre Kuns (Museu de Arte Contemporânea) in Niterói naby Rio de Janeiro. Die gebou sweef byna oor 'n rots en bied 'n uitsig oor die Guanabara-baai en die stad Rio de Janeiro. Nogtans beweer kritici dat die gebou só eksoties en anderwêrelds is dat dit die aandag van die kunswerke wat hier gehuisves word, moontlik kan aflei.

Oscar Niemeyer Museum in Curitiba

Museu Nacional Honestino Guimarães (Nasionale Museum) in Brasília

In 2002 is die Oscar Niemeyer Museum-kompleks in die Suid-Brasiliaanse stad Curitiba (deelstaat Paraná) ingewy wat plaaslik as "Niemeyer se Oog" bekend staan.

Niemeyer het ook in die 21ste eeu voortgegaan om openbare geboue te ontwerp. Hy is in 2003 uitgenooi om die somerpawiljoen van die Serpentine Gallery in die Londense Hyde-park te skep. Elke jaar word 'n bekende argitek wat voorheen nog by geen projek in die Verenigde Koninkryk betrokke was nie, uitgenooi om hierdie tydelike gebou te ontwerp.

Ter geleentheid van die 35-jarige herdenking van die afsterwe van die kommunis Carlos Marighella het Niemeyer 'n grafsteen vir hierdie politikus in Salvador da Bahia (Noordoos-Brasilië) ontwerp wat op 10 Desember 2004 ingewy is. In 2005 het sy projek "Estação Ciência, Cultura e Artes" in João Pessoa, die mees oostelike punt van die Amerikas, goedkeuring gekry.

In 2006 het Niemeyer op die ouderdom van 98 jaar met sy jare lange assistent Vera Lucia Cabreira (wat in die 1940's gebore is) getrou. Die huwelik het in sy woonstel in die Ipanema-distrik van Rio de Janeiro plaasgevind, een maand nadat hy geval en sy heup gebreek het.

Op 15 Desember van dieselfde jaar – sy 99ste verjaardag – is twee belangrike openbare geboue wat deur Niemeyer geskep is, in Brasília ingewy – die Nasionale Museum en die Nasionale Biblioteek. Albei geboue is naby Niemeyer se katedraal en langs die Esplanada dos Ministérios geleë en maak sodoende deel uit van die Republiek se Kulturele Kompleks.

Op sy honderdste verjaardag het Niemeyer die Russiese Orde van Vriendskap uit die hand van president Wladimir Poetin ontvang. Ook as honderdjarige is Niemeyer nog steeds by verskillende projekte betrokke, veral beeldhouwerke en aanpassings van sy vroeëre projekte. Die laasgenoemdes word as nasionale (en in sommige gevalle ook internasionale) monumente deur spesifieke regulasies beskerm en mag slegs deur hom gewysig word. Een van sy jongste werke is 'n standbeeld van 'n tier (wat sy mond wyd oop het) en 'n man, wat die dier (met 'n Kubaanse vlag uit protes teen die Amerikaanse blokkade van Kuba in sy hand) afweer.

Die boubedrywighede vir een van Niemeyer se beduidendste Europese projekte het op 12 April 2008 in die Vorstedom Asturië in Noord-Spanje begin. As danksegging vir die Prins van Asturië-toekenning wat hy in 1989 ontvang het, het Niemeyer sy ontwerp van 'n groot kulturele sentrum aan Asturië geskenk. Die Internasionale Kulturele Óscar Niemeyer Sentrum (wat ook as Centro Niemeyer bekend staan) word in Avilés opgerig. Die moderne gebouekompleks is deur Niemeyer as "una gran plaza abierta a todos los hombres y mujeres del mundo, un gran palco de teatro sobre la ría y la ciudad vieja" beskryf ("'n groot plein wat oop staan vir alle mans en vroue in die wêreld, 'n groot losie tussen die rivier en die historiese stadskern").

Oscar Niemeyer het kort voor sy 105ste verjaardag op 5 Desember 2012 in 'n hospitaal in sy geboortestad Rio de Janeiro aan nierversaking gesterf.[11]