Operasie Gomorrha
Operasie Gomorrha was die militêre kodenaam vir 'n reeks lugaanvalle wat deur die Britse Lugmag tydens die Tweede Wêreldoorlog vanaf laat Julie 1943 teen die Noord-Duitse hawestad Hamburg uitgevoer is. Dit was destyds die ergste bomaanvalle in die geskiedenis van die lugoorlog. Die naam van die operasie verwys na die Bybelse verhaal oor die stede Sodom en Gomorrha wat as die tuiste van sondaars en misdadigers beskou is en deur God in 'n reën van vuur en swawel vernietig is. Die lugaanvalle, wat op bevel van die omstrede lugmaarskalk en opperbevelhebber van die Britse Bomber Command, Arthur Harris, uitgevoer is, was dan ook daarop gemik om 'n vuurstorm in die woonbuurte van Hamburg te ontketen.
Volgens beramings het meer as 35 000 siviele burgers in die inferno gesterf, en 125 000 is beseer. 900 000 Hamburgers het te voet uit die stad gevlug.[1] Die meeste van die slagoffers het in die digte rook verstik, en skokwekkende foto's soos dié van 'n klein seuntjie wat nog in die dood aan 'n lugbeskermingshelper vasklou nadat beide in die rook verstik het, kon eers ná die oorlog gepubliseer word - die Nazi-minister van propaganda en "volksvoorligting", Joseph Goebbels, het nuusberigte oor die gevolge van lugaanvalle summier verbied, en ook die brandwere van Duitse stede was nie gemagtig om hul ervarings tydens die brandbestryding uit te ruil nie.[2] Goebbels se siniese kommentaar ná die aanvalle op Hamburg was "Man stellt sich doch alles viel schlimmer vor, als es nachher tatsächlich ist." [Dinge blyk uiteindelik minder erg te wees as wat mens eers gedink het].
Altesaam 277 000 woonstelle, 24 hospitale, 277 skole en 58 kerke is in die lugaanvalle vernietig.[3] Net soos in alle ander gevalle het Adolf Hitler geweier om 'n besoek aan die verwoeste Hamburg af te lê - hy het aanvanklik self gedreig om Britse stede "uit te wis" en het later nooit enige bomskade in Duitse stede met sy eie oë gesien nie.[4]
Die bombarderings
Die Operasie Gomorrha het vyf nagtelike bomaanvalle behels wat deur die Britse Royal Air Force uitgevoer is, asook twee Amerikaanse lugaanvalle wat deur die USAAF bedags uitgevoer is.
Die lugaanvalle het op die nag van 24 Julie 1943 begin toe Hamburg deur 791 Britse bomwerpers aangeval is. Die Britte het hierdie nag sogenaamde windows (dun strepies stanniool- of tinfoelie met 'n lengte van 24,8 en 'n wydte van 2 sentimeter) oor die stadsgebied afgewerp wat die Duitse lugafweer se radarstelsel nutteloos gemaak het.[5] Die mikpunt van die aanval was die St.-Nikolai-kerk in die middestad, maar as gevolg van foutiewe merkers is 'n uitgestrekte gebied deur die aanval geraak. Nogtans het grootskaalse brande in die binnestad in Hoheluft, Eimsbüttel en Altona uitgebreek. Ook 'n aantal voorstede in die noordweste is deur die lugaanval geraak. Die lugbeskermingsdiens het die aantal slagoffers wat gedood is op sowat 1 500 mense beraam.[6]
In die namiddag van 25 Julie het 40 Amerikaanse bomwerpers teikens in die seehawe van Hamburg aangeval. 'n Aantal skepe is gesink en sommige ruoliefabrieke getref.
Op die middag van 26 Julie het 71 Amerikaanse bomwerpers weereens teikens in die hawegebied gebombardeer en onder meer die kragsentrale Neuhof getref. As gevolg van die twee Amerikaanse aanvalle het sowat 150 mense hulle lewens verloor.[7]
Die vierde aanval, wat op die nag van 26 Julie deur ses Britse De Havilland Mosquito-vliegtuie uitgevoer is, was sogenaamde steuraanvalle wat slegs klein skade berokken het.
Die tweede groot Britse lugaanval op die nag van 27 Julie is egter deur 739 bomwerpers uitgevoer. Die hoofmikpunt van die bombarderings was buurte wat oos van die binnestad geleë was. As gevolg van die ongewone weerstoestande in Hamburg het die grootskaalse brande 'n vuurstorm ontketen. Orkaansterkte-winde, wat oor die grond gewaai het, het die woedende brande vinnig laat versprei en buite beheer laat raak. Die stadsbuurte Rothenburgsort, Hammerbrook en Borgfelde is volledig verwoes, en ook in Hamm, Eilbek, Hohenfelde, Barmbek en Wandsbek is grootskaalse skade berokken. Sowat 30 000 mense het hul lewens verloor.
Die derde groot Britse lugaanval op die nag van 29 Julie is deur 726 bomwerpers uitgevoer, en veral die stadsbuurte Barmbek, Uhlenhorst en Winterhude is deur die bombarderings geraak. Ondanks die grootskaalse brande en die feit dat Barmbek net soos Hammerbrook digbevolk en dig beboud was is hier geen vuurstorm ontketen nie. Die presiese aantal slagoffers is nie bekend nie en word op sowat 1 000 mense beraam.[8]
Die sewende en laaste groot aanval is op die nag van 2 Augustus deur 740 Britse bomwerpers uitgevoer. Vanweë 'n donderstorm wat oor Hamburg gewoed het kon die bombarderings nie doelgerig uitgevoer word nie. Ondanks 'n aantal groter brande (byvoorbeeld in die Staatsoperahuis van Hamburg) is daar geen grootskaalse brandskade berokken nie. Die aantal slagoffers is nie bekend nie, maar was waarskynlik duidelik kleiner as dié van die eerste of derde groot Britse lugaanval.
Aanvalstegniek
Vir die bombarderings is 'n mengsel van brisant- en brandbomme gebruik. Die brisantbomme is doelgerig afgewerp en het met hulle drukkrag die dakke van huise afgeruk sodat die fosfor van die opvolgende brandbomme regstreeks in die woonstelle en trappehuise beland het. Trappehuise was gewoonlik uitsluitlik van hout gemaak en het sodoende die vlamme na die laagste verdiepings oorgedra sodat die huise volledig uitgebrand het.
Die aanvalle was steeds beperk tot 'n bepaalde sektor van die stad. Die toring van die St. Nikolai-kerk met 'n hoogte van 147,3 meter het as 'n sentrale uitgangspunt gedien. Die kerk se bouvalle is ná die oorlog nie heropgebou nie en dien vandag as 'n oorlogsmonument. Hulle huisves daarnaas 'n permanente tentoonstelling oor Operasie Gomorrha.
Die bunkers wat ter beskerming van die bevolking gebou is was in die laaste fase van die oorlog net 'n beperkte toevlugsoord aangesien steeds groter bomme afgewerp is waarteen hulle nie meer kon standhou nie. Talle mense het versmoor omdat die woedende brande alle suurstof verbruik het.
Verwysings
- Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Operation Gomorrha
- Unser Jahrhundert im Bild. Gütersloh: Prisma 1985, bl, 573
- Unser Jahrhundert im Bild (1985), bl. 572-573
- Broszat, Martin en Norbert Frei in samewerking met die Institut für Zeitgeschichte in München: PLOETZ - Das Dritte Reich. Freiburg en Würzburg: Ploetz 1983, bl. 137
- Unser Jahrhundert im Bild (1985), bl. 573
- Schütt, Ernst Christian: Chronik Hamburgs. Dortmund: Chronik Verlag 1991, bl. 484
- Brunswig, Hans: Feuersturm über Hamburg. Stuttgart 1978, bl. 206
- Brunswig (1978), bl. 210
- Brunswig (1978), bl. 259