Oosters-Ortodokse Kerk

Ortodokse Christene glo in die Heilige Drie-eenheid – die Vader, Seun en Heilige Gees.

Hulle glo die mens het op ’n tydstip aan die begin van sy bestaan voor ’n keuse te staan gekom: om die verskil tussen goed en kwaad te leer deur waarneming of deur deelname. Die Bybelse storie van Adam en Eva verteenwoordig hierdie keuse deur die mens om aan die bose deel te neem. Die sondeval verteenwoordig ’n fundamentele verandering in die menslike natuur. Wanneer Ortodokse Christene verwys na die Oorspronklike Sonde, verwys hulle na hierdie vermoë om die bose in die menslike natuur op te neem.

Weens dié sonde was die mens gedoem om van God geskei te wees. Die oplossing vir die probleem was vir God om nog ’n verandering in die menslike natuur teweeg te bring. Ortodokse Christene glo dat Jesus onvoorwaardelik God en Man was. Hy is gebore en het gelewe, gesterf en weer opgestaan deur die mag van die Heilige Gees. Deur God se deelname aan die mensdom is die menslike natuur weer verander en is die mens van die verdoemenis gered. Dit sluit almal in van die vroegste tye af – tot by Adam en Eva.

Die eindelike doel van hierdie verlossing is teose (vergoddeliking) – om selfs nader aan God te kom en meer soos God te word: "God het Mens geword sodat die Mens God kan word."

’n 16de-eeuse Russies-Ortodokse ikoon van die Wederopstanding.

Die Wederopstanding van Jesus is die hoofgebeurtenis in die Oosters-Ortodokse liturgiese jaar. Toe Jesus gesterf het, het Hy al die siele in die hel gered en deur weer op te staan het Hy die mensdom gered. So is die mens van die kettings van die hel verlos en het Jesus teruggekeer na die lewendes as beide Man en God. Volgens die Ortodokse tradisies kan elke mens aan hierdie onsterflikheid deel hê, iets wat onmoontlik sou gewees het sonder die Wederopstanding.

Elke heilige dag van die Ortodokse liturgiese jaar hou direk of indirek verband met die Wederopstanding. Elke Sondag word gewy aan die viering van die Wederopstanding en die Drie-enige God.

Die Ortodokse Kerk beskou homself as die voortsetting van die oorspronklike Kerk wat deur Jesus Christus en sy dissipels gestig is.[15] Die geloof wat Jesus aan die dissipels geleer het, wat by die Pinkster lewe gegee is deur die Heilige Gees en onbedorwe van geslag tot geslag oorgedra is, staan bekend as die Heilige Tradisie.[16] Die primêre en gesaghebbende getuienis vir die Heilige Tradisie is die Bybel, tekste wat deur die dissipels geskryf is of dié in die Vroeë Kerk, en wat deur kerkleiers goedgekeur is onder leiding van die Heilige Gees. Aangesien die Bybel ’n geïnspireerde oorsprong het, is dit sentraal in die lewe van die Kerk. Die Skrif word egter nooit gebruik vir persoonlike interpretasie nie, maar altyd in konteks met die Heilige Tradisie, waaruit die Skrif ontstaan het. Ortodokse Christene glo as die Bybel op sy eie gelees word, kan dit lei tot foute omdat die Skrif nie geskei kan word van die tradisies waaruit dit ontstaan het nie. Die enigste manier om die Bybel te verstaan is dus binne die Kerk.[17]

Ander getuienisse vir die Heilige Tradisie is die liturgie van die Kerk, sy ikonografie, die besluite van die Groot Konsilies en die geskrifte van die Kerkvaders. Deur die konsensus van die kerkvaders kan ’n mens die Kerk se lewe beter verstaan. Individuele vaders word nie as onfeilbaar beskou nie, maar hulle gesamentlike opvattings help ’n mens om die Christelike doktrine waarlik te verstaan.[18]

Die Teotokos van Wladimir, een van die mees geëerde Ortodokse ikone van die Maagd Maria.

Die Ortodokse Kerk glo die dood en die skeiding van liggaam en gees is onnatuurlik, ’n gevolg van die sondeval. Hulle glo ook die gemeente van die Kerk sluit in die lewendes en die dooies. Alle mense wat in die hemel is, is heiliges, of hul naam bekend is of nie. Daar is egter uitsonderlike heiliges wat deur God geopenbaar word. Wanneer ’n heilige so geopenbaar is en eindelik deur ’n groot deel van die Kerk erken word, word ’n diens gehou om die amptelike erkenning (heiligverklaring) te vier. Dit "maak" nie van die persoon ’n heilige nie, dit erken bloot die feit dat hy een is en maak dit aan die res van die Kerk bekend. ’n Dag word aangewys vir die viering van die heilige se lewe, gesange word gekomponeer en ikone gemaak. Die heiliges word vereer, maar nie aanbid nie, want net God kan aanbid word. Daar word geglo deur heiliges te vereer sal hulle help met die redding van ander mense.[19]

Vanweë die heiligheid van die mense se lewe word hulle liggame en fisieke items wat met hulle verbind word, ook as heilig beskou. Baie wonderwerke het na bewering al plaasgevind wat verband hou met hierdie relieke van die heiliges, veral genesing van siektes en beserings.

Die grootste heilige is die Maagd Maria, die Teotokos ("Geboorteskenker van God"). Sy word beskou as die Ark van die Nuwe Verbond, omdat sy die Nuwe Verbond gedra het in die persoon van Christus.

’n Ortodokse kerk binne.

Kerkgeboue het baie simboliese betekenisse; die oudste en belangrikste is waarskynlik die konsep dat ’n kerk die Ark (van Noag) is waarin die wêreld beskerm word teen die vloed van versoekings; daarom het die meeste Ortodokse kerke ’n reghoekige ontwerp. Nog ’n gewilde vorm, veral vir kerke met groot kore, is dié van ’n kruis. Argitektoniese elemente verskil in vorm en kompleksiteit, met kapelle wat soms om die hoofkerk geplaas word, maar in die algemeen is die simboliese uitleg dieselfde. Alles in ’n Ortodokse kerk het ’n doel en betekenis wat verband hou met God se openbaring aan die mens.

Die kerkgebou word in drie dele verdeel: die kerkportaal, die skip en die heiligdom (ook genoem die altaar). Katkisante en nie-Ortodokse besoekers is tradisioneel gevra om in die portaal te staan. Dit word van die skip geskei deur die "koninklike hek". Aan albei kante van die hek is kersstaanders wat die vuurkolom voorstel wat die Israeliete se pad verlig het met hul uittog uit Egipte. Die skip is die deel waar die grootste deel van die gemeente tydens kerkdienste staan. Mans staan tradisioneel regs en vroue links. Dit word om verskeie redes gedoen: (1) Omdat mans in vorige eeue as die dominante geslag beskou is, word die gelykheid van die geslagte nou beklemtoon deurdat albei ewe ver van die altaar af staan; (2) Die idee om die geslagte te skei kom van die Joodse tradisie in sinagoges; (3) Dit kom ook van die plasing van verskillende geslagte in kore: eenderse sangstemme staan bymekaar om harmonie te skep.

Daar is gewoonlik ’n koorarea aan die kant of agter in die kerk. Daar is ook altyd ’n voorsanger voor in die kerk teenwoordig vir beurtsang en gesange wat deel is van die kerkdiens, wat deur die priester gelei word. Daar is gewoonlik ’n koepel in die plafon met ’n ikoon waarop Christus uitgebeeld word as Heerser van die heelal.

Aan die voorkant, of die oostelike deel van die kerk, is ’n skerm of muur vol ikone (die ikonostase of beeldewand) wat die skip van die heiligdom skei. In die middel van hierdie muur is die "koninklike deure" wat net die priesters mag gebruik. Daar is ook ’n linker- en regterdeur in die ikonostase – die een stel die aartsengel Migael voor en die ander die aartsengel Gabriël. Die priester en altaarknape gebruik dié deure tydens spesifieke dele van die kerkdiens. Net regs van die hoofdeure is daar altyd ’n ikoon van Jesus. Ander ikone op die ikonostase is van die Maagd Maria, Johannes die Doper en die heilige na wie die kerk genoem is.

Voor die ikonostase is die biskopstoel, ’n ereplek waar ’n besoekende biskop of metropoliet dikwels tydens die diens sal sit. Ortodokse priesters wat voor die altaar staan, is altyd na die altaar gedraai (in ’n oostelike rigting) sodat die priester en die gemeente saam tot God in die hemel bid.

Die heiligdom bevat die heilige altaar, wat die plek verteenwoordig waar Jesus in die graf neergelê is en op die derde dag opgestaan het. ’n Kruis staan agter die altaar. Op die altaar is onder andere items wat gebruik word om die brood en wyn vir nagmaal te heilig, ’n ster vir die heiliging van Goddelike geskenke, ’n "antimins" (’n sydoek wat tydens die heiliging van die Goddelike geskenke gebruik word) en relieke van ’n heilige.

’n Spesifieke antimins kan net een keer per dag vir ’n Goddelike liturgie (erediens) gebruik word. ’n Tweede liturgie op ’n spesifieke dag op dieselfde altaartafel vereis die gebruik van ’n tweede antimins, gewoonlik van ’n ander Ortodokse kerk. Dit beteken enige gemeente kan net een Goddelike liturgie per dag hê – dit is ’n teken van die katolisiteit (universaliteit) van die Kerk en dat "private misse" vermy word.

Ikonostase in die Mariaboodskap-katedraal in die Moskouse Kremlin.

Die woord "ikoon" kom van die Griekse woord eikona, wat eenvoudig "beeld" beteken. Die Ortodokse Kerk glo die eerste ikone van Christus en die Maagd Maria is deur die evangelis Lukas geskilder. Ikone is vol simbolisme wat inligting oor die persoon of gebeurtenis uitbeeld. Daarom word hulle dikwels volgens ’n formule geskilder – daar is voorskrifte vir hoe die spesifieke persoon moet lyk, insluitend haarstyl, posisie van die lyf, klere en agtergronddetail. Ikone word dikwels van ander, ouer ikone af gedupliseer. Met die erkenning van ’n nuwe heilige in die Ortodokse Kerk moet ’n nuwe ikoon egter geskep en goedgekeur word.

Die persoonlike en skeppende tradisies van Wes-Europese godsdienskuns is nie voor die 17de eeu in Ortodokse ikone aangetref nie. Toe eers is die Russiese ikoonskilderkuns sterk beïnvloed deur Protestantse en Rooms-Katolieke kunswerke. Daar is deesdae ’n neiging om terug te keer na die meer tradisionele en simboliese ikone.

Vrystaande (driedimensionele) beelde word feitlik nie in die Ortodokse Kerk aangetref nie. Dit is deels vanweë die verwerping van die eertydse Griekse heidense era van afgode-aanbidding, en ook omdat ikone die spirituele aard van die mens moet wys en nie die sensuele aardse liggaam nie.

Die Ortodokse Kerk beskou nie ikone as voorwerpe van aanbidding nie. Die maatstawwe waarvolgens hulle gebruik word, word duidelik uitgestippel in die Tweede Konsilie van Nicea (die 7de ekumeniese konsilie). Die gebruik van ikone word so geregverdig: Voordat God ’n menslike vorm aangeneem het, was enige fisieke uitbeelding onmoontlik en selfs godslasterlik. Daarna was uitbeelding egter wel moontlik. Aangesien Christus God is, is dit geregverdig om in ’n mens se gedagte ’n beeld van die Godmens te hê. Net so is dit by eerbetoon aan ’n ikoon nie die hout of verf wat eerbiedig word nie, maar die idividu wat uitgebeeld word, net soos dit nie die papier is wat ’n mens liefhet as jy die foto van ’n geliefde soen nie.

Ikone word teen die mure van kerke aangebring en bedek soms die hele binnekant van die gebou. Hulle word dikwels deur ’n kers of olielamp verlig. Benewens die praktiese aspek, om die ikoon te verlig in ’n andersins donker kerk, simboliseer kerse en olielampe die Lig van die Wêreld, dus Christus.

’n Ikonostase of beeldewand is ’n muur vol ikone en godsdienstige skilderye wat die kerk se skip van die heiligdom skei. Dit kan ook na ’n draagbare ikoonstaander verwys wat op enige plek in die kerk geplaas kan word. Die moderne ikonostase het in die 11de eeu uit die Bisantynse skeidingsmuur ontwikkel. Die eerste Russiese plafonhoogte ikonostase is in 1408 deur Andrei Roebljof ontwerp vir die Mariahemelvaart-katedraal in Wladimir.

Ortodokse kruis met drie dwarsbalke.

Kruise in die Ortodokse Kerk is dikwels swaar versier en lyk nie altyd dieselfde nie. Een wat algemeen gebruik word, is die kruis met drie dwarsbalke in plaas van die meer gebruiklike een balk.

Die boonste dwarsbalk van hierdie kruis verteenwoordig die teken wat bo Jesus se kop aangebring is. Dit het dikwels die opskrif "INRI" (Latyn) of "INBI" (Antieke Grieks): "Jesus van Nasaret, die Koning van die Jode". Dit word ook dikwels vervang deur die frase "Die Koning van Saligheid" na aanleiding van Jesus se antwoord aan Pontius Pilatus: "My Koninkryk is nie van hierdie wêreld nie."

Daar is onderaan die kruis ’n derde dwarsbalk. Sommige kenners meen daar was ’n klein houtplatform vir die gekruisigde om op te staan om sy gewig te ondersteun; in Jesus se geval is sy voete langs mekaar aan hierdie platform vasgespyker om sy lyding aan die kruis uit te rek. Getuienis wat hierop sinspeel, kom hoofsaaklik van twee bronne binne die Heilige Tradisie, die Bybel (om die dood te verhaas is die gekruisigde se bene soms gebreek sodat hulle nie sy liggaamsgewig kon ondersteun nie) en ikonografie (alle vroeë uitbeeldings van die kruisiging gebruik hierdie posisie, nie die latere een met sy voete wat met ’n enkele spyker teen die kruis vasgespyker is nie).

Die onderste balk is om twee redes skeef: om Jesus se lyding aan die kruis uit te beeld, en om aan te dui dat die dief aan Jesus se regterkant die regte pad gekies het en die een aan die linkerkant nie.

Die dienste van die kerk word elke dag gehou volgens ’n rigiede, maar konstant veranderende jaarlikse rooster (dele van die diens bly dieselfde terwyl ander dele verander na gelang van die dag van die jaar). Dienste kan nie net deur een persoon gehou word nie; daar moet altyd minstens nog ’n persoon soos ’n voorsanger teenwoordig wees. Gewoonlik word die dienste net in die kloosters en katedrale elke dag gehou; in die gemeentes vind dienste gewoonlik net oor naweke en op groot feesdae plaas. Op sekere groot feesdae sal ’n spesiale nagwaak (Agrypnia) gehou word van laat die aand voor die fees tot vroeg die volgende oggend. Dit word dikwels gevolg deur ’n ontbytfees waar die hele gemeente saam eet.

Die reis is na die Koninkryk. Dit is waarheen ons gaan – nie simbolies nie, maar werklik.

Vader Alexander Schmemann, For the Life of the World

Ons het nie geweet of ons in die hemel of op aarde is nie.

Ambassadeurs van Kiëf-Roes (10de eeu), toe hulle die kerke van Konstantinopel besoek het voor die kerstening van die Russe

’n Diens in die St. Michaelkatedraal in Izjefsk.

Dienste, veral die Goddelike liturgie (erediens), kan net een keer per dag op ’n altaar gehou word (sommige kerke het meer as een altaar om groot gemeentes te huisves). Ook elke priester mag die liturgie net een keer per dag hou. Die liturgiese dag begin met sononder. Die tradisionele daaglikse kringloop van dienste is soos volg:

• Vesper of aanddiens – (Grieks Hesperinos) sononder, die begin van die liturgiese dag.
• Kompletorium of aandgebed (Grieks Apodeipnon) – tussen aandete en slaaptyd.
• Middernagdiens – vind gewoonlik net in kloosters plaas.
• Vroeë oggenddiens (Grieks Orthros) – eerste diens soggens; begin gewoonlik voor sonsopkoms.
• Goddelike liturgie – erediens/danksegging/Nagmaal
• Uurlikse dienste (Eerste, Derde, Sesde en Negende) – word gehou op die spesifieke uur of soms op ander, meer geleë tye. Indien laasgenoemde metode gevolg word, vind die Eerste Uur plaas direk ná die vroeë oggenddiens, die Derde en Sesde net voor die Goddelike liturgie en die Negende net voor die aanddiens.

Die uurlikse dienste bestaan hoofsaaklik uit litanieë, of smeekgebede, waarin God se genade vir die lewendes en die dooies gevra word, voorlesings van die Psalms, gebede en gesange.

Ortodokse predikers berei die wierook voor vir ’n diens.

In die Ortodokse Kerk word feitlik die hele diens gesing. Dienste bestaan deels uit ’n dialoog tussen die priester en die gemeente (wat diksels verteenwoordig word deur ’n voorsanger). Die gebede word gesing of gesingpraat volgens ’n voorgeskrewe musiekvorm. Feitlik niks word in ’n gewone praatstem gedoen nie, behalwe die preek as een gegee word. Musiekinstrumente word nie gewoonlik gebruik nie, want die stem word beskou as die mees perfekte instrument vir lofspraak.

Verskillende style word vir singspraak gebruik, na gelang van die tyd van die jaar, die feesdag, ens. Dit verskil grootliks tussen verskillende kulture.[20] Veral in die VSA gebruik kore verskillende style en word die style gemeng: een gesang sal byvoorbeeld in Grieks wees, die volgende een in Engels, dan in Russies, ens.

Baie Russiese komponiste het kerkmusiek gekomponeer, soos Tsjaikofski en Rachmaninoff; en kerkmusiek het weer hul musiek beïnvloed.

As deel van die Joodse erfenis word wierook tydens al die Ortodokse dienste gebruik as offerande (Eks. 30). Die basis van die wierook is tradisioneel die gom van Boswellia thurifera, ook bekend as wierookhars, maar die gom van dennebome word ook soms gebruik. Dit word gewoonlik gemeng met verskeie essensiële blomolies, wat dit ’n soet reuk gee. Wierook verteenwoordig die soet reuk van die gelowiges se gebede wat opstyg voor God (Ps. 141:2, Op. 5:8 en 8:4). Die wierook word gebrand in ’n versierde goue wierookswaaier wat aan drie kettings hang wat die Drie-eenheid verteenwoordig. Die onderste houer verteenwoordig die aarde en die boonste houer die hemel. In die Griekse en Siriese tradisie hang daar 12 klokke aan die kettings wat die 12 dissipels verteenwoordig. Daar is ook 72 skakels wat 72 evangeliste verteenwoordig. Die steenkool verteenwoordig die sondaars en die vuur die Heilige Gees. Die swaaier word deur die priester gebruik (vorentoe en agtertoe geswaai) om eer te betoon aan al vier kante van die altaar, die Goddelike geskenke, die geestelikes, die ikone, die gemeente en die kerk self.

Hier volg ’n lys van die 14/16 outokefale, administratief selfregerende kerke en die volgorde van hul prioriteit (senioriteit), met hul konstituerende kerke. Die titel van die primaat word in kursief aangegee.

Driekoninge-mis in die Klooster van die Profeet Elia van Santorini in Griekeland.

• Ekumeniese Patriargaat van Konstantinopel (Aartsbiskop van Konstantinopel-Nuwe Rome en Ekumeniese Patriarg)

• Outonome Fins-Ortodokse Kerk (Aartsbiskop van Karelië en die Hele Finland)
• Outonome Esties-Apostoliese Ortodokse Kerk (Metropoliet van Tallinn en die Hele Estland) [Onafhanklikheid nie erken deur die Kerk van Rusland]
• Selfregerende Ortodokse Kerk van Kreta (Aartsbiskop van Kreta)
• Selfregerende Kloostergemeenskap van die Berg Athos
• Eksargaat van Patmos (Patriargale Eksarg van Patmos)
• Aartsbisdom van Thyateira en Groot-Brittanje (Aartsbiskop van Thyateira en Groot-Brittanje)
• Grieks-Ortodokse Aartsbisdom van Italië (Ortodokse Aartsbiskop van Italië en Malta en Eksarg van Suid-Europa)
• Grieks-Ortodokse Aartsbisdom van Amerika (Aartsbiskop van Amerika)
• Grieks-Ortodokse Aartsbisdom van Australië (Aartsbiskop van Australië)
• Eksargaat van die Filippyne (Eksarg van die Filippyne)
• Patriargale Eksargaat vir Ortodokse Gemeentes van Russiese Tradisie in Wes-Europa (Aartsbiskop van Komana)

• Grieks-Ortodokse Kerk van Alexandrië (Sy Mees Goddelike Salige die Pous en Patriarg van die Groot Stad Alexandrië, Libië, Pentapolis, Ethiopië, die Hele Egipte en die Hele Afrika, Vader van Vaders, Herder van Herders, Prelaat van Prelate, Dertiende Apostel en Regter van die Ekumene)
• Grieks-Ortodokse Kerk van Antiogië (Patriarg van Antiogië en die Hele Ooste)

• Selfregerende Antiogiese Ortodoks-Christelike Aartsbisdom van Noord-Amerika (Aartsbiskop van New York en Metropoliet van die hele Noord-Amerika)

• Grieks-Ortodokse Patriargaat van Jerusalem (Patriarg van die Heilige Stad Jerusalem en die Hele Palestina, en van Sirië, Arabië, Benede die Jordaanrivier, Cana van Galilea, en die Heilige Sion)

• Outonome Kerk van Berg Sinai (Aartsbiskop van Choreb, Sinai en Raitha)

• Russies-Ortodokse Kerk (Patriarg van Moskou en die Hele Rusland)

• Outokefale Ortodokse Kerk in Amerika (Aartsbiskop van Washington, Metropoliet van die Hele Amerika en Kanada) [Onafhanklikheid nie erken deur die Ekumeniese Patriargaat]
• Outonome Japannees-Ortodokse Kerk (Aartsbiskop van Tokio en Metropoliet van die Hele Japan)
• Outonome Ortodokse Kerk van Sjina (verouderd)
• Outonome Oekraïens-Ortodokse Kerk (Moskouse Patriargaat) (Metropoliet van Kiëf en die Hele Oekraïne)
• Selfregerende Moldowies-Ortodokse Kerk (Metropoliet van Chisinau en die Hele Moldowa)
• Selfregerende Letties-Ortodokse Kerk (Metropoliet van Riga en die hele Letland)
• Selfregerende Esties-Ortodokse Kerk (Moskouse Patriargaat) (Metropoliet van Tallinn en die Hele Estland) [Onafhanklikheid nie erken deur die Ekumeniese Patriargaat]
• Selfregerende Russies-Ortodokse Kerk Buite Rusland (Metropoliet van Oos-Amerika en New York, Eerste Aartsbiskop van die Russiese Kerk in die Buiteland)
• Eksargaat van Belarus (Metropoliet van Minsk en Sloetsk, Patriargale Eksarg van die Hele Belarus)

• Georgies-Ortodokse en Apostoliese Kerk (Sy Heiligheid en Saligheid Katolikos-patriarg van die Hele Georgië, die Aartsbiskop van Mtskheta-Tbilisi en Metropoliese Biskop van Abchasië en Pitsoenda)
• Serwies-Ortodokse Kerk (Aartsbiskop van Peć, Metropoliet van Belgrado en Karlovci, Patriarg van die Serwiërs)

• Outonome Aartsbisdom van Ohrid (Aartsbiskop van Ohrid en Metropoliet van Skopje)

• Roemeens-Ortodokse Kerk (Aartsbiskop van Boekarest, Metropoliet van Walachië en Patriarg van die Hele Roemenië)

• Selfregerende Metropolis van Bessarabië [Onafhanklikheid nie erken deur die Kerk van Rusland]

Roemeens-Ortodokse Kerk in die Oos-Karpate.

• Bulgaars-Ortodokse Kerk (Metropoliet van Sofia en Patriarg van die hele Bulgarye)
• Kerk van Siprus (Aartsbiskop van Nieu-Justiniana en die hele Siprus)
• Kerk van Griekeland (Aartsbiskop van Athene en die Hele Griekeland)
• Pools-Ortodokse Kerk (Metropoliet van Warskou en die Hele Pole)
• Ortodokse Kerk van Albanië (Aartsbiskop van Tirana en die Hele Albanië)
• Ortodokse Kerk van Tsjeggië en Slowakye (Aartsbiskop van Praag, die Metropoliet van Tsjeggië en Slowakye of die Aartsbiskop van Presov, die Metropoliet van Tsjeggië en Slowakye)

Sommige kerke beskou nie die volgende kerke as outokefaal nie:

• Ortodokse Kerk in Amerika (Aartsbiskop van Washington, Metropoliet van die Hele Amerika en Kanada) [Onafhanklikheid in 1970 erken deur die moederkerk, die Russies-Ortodokse Kerk. Dit is in volle gemeenskap met al die kanonieke Ortodokse Kerke en word de facto deur almal erken. Die Ekumeniese Patriargaat aanvaar die Kerk, maar betwis die Russies-Ortodokse Kerk se handeling.]
• Ortodokse Kerk in Oekraïne (Metropoliet van Kiëf en die hele Oekraïne) [Onafhanklikheid in 2019 erken deur die moederkerk, die Ekumeniese Patriargaat van Konstantinopel. Die Russies-Ortodokse Kerk staan sy outokefalie teen.]

Sommige kerke se volgorde van die senioriteit verskil ietwat. Daar is ook ’n hele paar kerke wat die naam "Ortodoks" gebruik, maar nie in gemeenskap is met die ander 14/16 kerke nie.