Noorweërs

Noorweërs of Nore (Noors: nordmenn) is die grootste etniese groep in Noorweë, en verreweg die meeste praat Noors as moedertaal. Daar word beraam dat daar wêreldwyd sowat 9,5 miljoen mense van Noorse afkoms is, van wie 4,5 miljoen in Noorweë.

Hierdie artikel handel oor die etniese groep. Vir die taal, sien Noors.
Noorweërs (Nore)

Totale bevolking: 10 tot 12 miljoen volgens skattings
Belangrike bevolkings  in: Vlag van Noorweë Noorweë 4,3 miljoen[1]

Vlag van Verenigde State van Amerika Verenigde State 4,4 miljoen[2]
Vlag van Kanada Kanada 363 760[3]
Vlag van Brasilië Brasilië 150 000–350 000
Vlag van Argentinië Argentinië 50 000–200 000
Vlag van Swede Swede 44 773[4]
Vlag van Chili Chili 25 000–60 000
Vlag van Denemarke Denemarke 15 782[5]
Vlag van Uruguay Uruguay 15 000–30 000
Vlag van Australië Australië 15 000[6]
Vlag van Spanje Spanje 12 586[7]
Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk 10 000
Vlag van Duitsland Duitsland 6 251[8]

Taal: Noors
Geloofsoortuiging: Hoofsaaklik Lutheranisme
Verwante etniese groepe: Ander Germaanse volke soos Dene, Duitsers, Faroërs, Swede en Yslanders, asook die Keltiese bewoners van die eiland Man

Etniese Noorweërs is nasate van Germaanse stamme wat reeds voor die Algemene Jaartelling na Skandinawië getrek het en hulle aan sy suid- en weskus met hulle fjorde gevestig het. Noorse Wikings het hulle vanaf die jaar 825 op die Faroëreilande gevestig, vanaf 874 in Ysland en vanaf 986 in Groenland. Noorse setlaars het hulle daarnaas ook in Noordwes-Europese gebiede soos die huidige Verenigde Koninkryk en Normandië gevestig.

Noorweë

Tans is daar sowat 4,6 miljoen etniese Noorweërs in Noorweë. Noorweërs is 'n etniese groep van Skandinawië en saam met Swede, Dene, Yslanders en die bewoners van die Faroëreilande regstreekse afstammelinge van die Noormanne.

Volgens 'n onlangse genetiese ontleding toon sowel mtDNA- as Y-chromosoom-polimorfismes 'n merkbare genetiese affiniteit tussen Noorweërs (net soos Swede) en ander Middel-Europeërs, veral Duitsers.[9]

Noorse emigrasie na Noord-Amerika
Leif Erikson ontdek Kanada en Noord-Amerika
'n Amerikaanse posseël wat ter geleentheid van die eeufeesviering van die Noorse skip Restauration se aankoms in die Verenigde State in 1925 uitgereik is

Die vroegste Noors-Yslandse setlaar, wat hom in Noord-Amerika gevestig het, was Leif Erikson, wat omstreeks1003 tussen Kaap Cod en Nova Scotia voet aan wal gesit en 'n nedersetting gestig het.

In 1620 - die jaar waarin ook die pelgrimvaders aan boord van die Mayflower na Nieu-Engeland geseil het - het 'n Deens-Noorse ekspedisie aanspraak gemaak op 'n gebied langs die Hudson-seestraat van Noord-Kanada. Ses jaar later het 'n Noorse seeman met die naam Sand as tolk gedien toe Peter Minuit die skiereiland Manhattan van die Indiaanse Canarsee-stam gekoop het.

'n Dekade later het 'n groep Noorse setlaars hulle in die Sweedse kolonie in die Delawareriviervallei gevestig, terwyl die Nederlandse grondbesitter Jan Vanderbilt in die kolonie New York met 'n Noorse vrou getrou het - die egpaar het die voorsate van een van die welvarendste families in die Nuwe Wêreld geword. Die totale aantal Noorse immigrante in die kolonie Nieu-Nederland het tussen 1630 en 1674 57 mense beloop.[10]

Die grootskaalse Noorse immigrasie na Noord-Amerika het in 1825 'n aanvang geneem toe Noorse emigrante vanaf die sloep Restauration uit Stavanger in New York-hawe voet aan wal gesit het. Tot by die jaar 1840 het slegs sowat 400 Noorweërs na die Verenigde State geëmigreer, maar tien jaar later het hierdie syfer al gestyg tot sowat 15 000. Kort ná die Amerikaanse Burgeroorlog (1861–1865) het die aantal immigrante weer gegroei, en in 1866 het meer as 15 000 Noorweërs geïmmigreer. In die tydperk voor die Eerste Wêreldoorlog het sowat 750 000 Noorse immigrante in die Verenigde State aangekom.

Daar word beraam dat in die tydperk tussen 1825 en 1940 sowat 850 000 Noorweërs na oorsese bestemmings geëmigreer het. As mens hierdie syfer as 'n persentasie van die totale bevolking bereken, het geen ander Europese land buiten Ierland meer emigrante opgelewer nie. Van hierdie emigrante het sowat 'n kwart later teruggekeer na Noorweë, en ná die jaar 1890 het die meeste Noorweërs eerder tydelik in die Verenigde State gaan werk as om hulle permanent daar te vestig.

In die Verenigde State se sensus van die jaar 1990 het 3,9 miljoen mense hulself as nakomelinge van Noorse immigrante beskryf, terwyl daar in Kanada volgens die sensus van 2001 363 760 mense van Noorse afkoms was.[11] Ander groot groepe afstammelinge van Noorse immigrante word in lande soos Kanada, Australië en Nieu-Seeland aangetref. Vandag is sowat 6,5 miljoen mense wêreldwyd van Noorse afkoms.

Verwysings
  1. Totale bevolking van Noorweë: 4 681 400 ) - immigrante (387 000 ) =~ 4,3 miljoen
  2. (en) "Total Ancestry Reported". United States Census Bureau. 2012. Besoek op 1 April 2016.
  3. "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2013. Besoek op 17 Januarie 2008.
  4. Sweedse statistieke van 2005. Aantal Noorweërs in Swede op bl. 20
  5. Deense statistieke van Oktober 2005.
  9. "argiefkopie" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 27 September 2011. Besoek op 17 Januarie 2008.
  10. Cornelius, James M.: The Norwegian Americans. New York, NY: Chelsea House Publishers 1989, bl. 31–32
  11. "Kanadese Sensus van 2001 - Uitgesoekte etniese oorspronge". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2013. Besoek op 17 Januarie 2008.

Bronne
  • Bjork, Kenneth O.: West of the Great Divide: Norwegian Migration to the Pacific Coast 1847–1893. Northfield, MN: Norwegian-American Historical Association 1958
  • Blegen, Theodore C.: Norwegian Migration to America 1825–1860. New York, NY: Arno Press 1969
  • Blegen, Theodore C.: Norwegian Migration to America. The American Transition. Northfield, MN: Norwegian-American Historical Association 1940
  • Føllesdal, John: Ancestors from Norway: An introduction to Norwegian genealogy research. Webwerf: )
  • Rasmussen, Janet E. (red.): New Land Lives: Scandinavian Immigrants to the Pacific Northwest. Northfield, MN: Norwegian-American Historical Association 1993

Eksterne skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.