Nikolaus Harnoncourt

Harnoncourt is gebore as Johann Nikolaus Graf de la Fontaine und d'Harnoncourt-Unverzagt[2] in Berlyn, Duitsland. Sy moeder, Ladislaja Franz, Gräfin von Meran, Freiin von Brandhoven, was die klein-kleindogter van die Habsburg Aartshertog Johann, die 13de kind van Keiser Leopold II van die Heilige Romeinse Ryk, wat hom 'n nakomeling maak van verskeie keisers van die Heilige Romeinse Ryk en ander Europese koninklike families. Haar vader, Eberhard de la Fontaine, "Graf" d'Harnoncourt-Unverzagt, was 'n ingenieur in Berlyn wat twee kinders uit 'n voormalige huwelik gehad het. Twee jaar na Nikolaus se geboorte is sy broer Philipp gebore. Die gesin het uiteindelik na Graz verhuis, waar Eberhard 'n betrekking in die staatsdiens (Landesregierung) of Styria bekom het. Harnoncourt het in Graz, Oostenryk grootgeword, en het musiek in Wene studeer. Hy het gedurende sy jeug in die Hitler-jeugbeweging gedien.[3] Harnoncourt het aan die Weense Musiekakademie tjello asook die viola da gamba onder Paul Grümmer en Emanuel Brabec studeer.[1]

Harnoncourt was vanaf 1952 tot 1969 'n tjellis by die Weense Simfonieorkes gewees. In 1953 het hy die periode-instrument groep, "Concentus Musicus Wien", met sy vrou, Alice Harnoncourt gestig met wie hy ook daardie jaar getroud is.[1] Die "Concentus Musicus Wien" was gewy aan uitvoerings op outentieke periode-instrumente, en teen die 1970's het Harnoncourt se werk saam met die groep hom allerweë bekend gemaak. Hy het in die tyd die viola da gamba gespeel sowel as die tjello. Harnoncourt het vir die Telefunken (later Teldec) plate-etiket 'n wye reeks barokmusiek opnames gemaak uit die barok-repertorium, met onder andere Henry Purcell se musiek vir altviool[4] en later werke soos Bach se "Musikalisches Opfer" of "Das Musikalische Opfer", BWV 1079,[5] Monteverdi se "L'incoronazione di Poppea",[6] en Rameau se "Castor et Pollux".[7] Een van sy laaste projekte met die Concentus Musicus Wien was opnames van Beethoven se Simfonieë Nos. 4 en 5.[8]

Een van die hoofredes waarom Harnoncourt die Weense Simfonieorkes verlaat het was om dirigent te word. Hy het in 1970 by La Scala in Milaan aan die hoof gestaan van 'n produksie van Monteverdi se "Il ritorno d'Ulisse in patria".[9]

In 1971 het Harnoncourt 'n gesamentlike projek van stapel gestuur, saam met die dirigent Gustav Leonhardt, om Bach se volledige kantates op te neem. Die Bach kantatas (Teldec) projek was uiteindelik in 1990 voltooi en was die enigste kantate-siklus om gebruik te maak van 'n koor vir mansstemme en -soliste, met die uitsondering van kantates Jauchzet Gott in allen Landen, BWV 51 en Mein Herze schwimmt im Blut, BWV 199, wat geskryf is vir vroulike sopraanstemme. Hy het ook die eerste histories-ingeligte opnames van Bach se Mis in B mineur (1968) en sy Matteuspassie (1970) gemaak. In 2001 was 'n opname van die Mattheuspassie met die Arnold Schoenberg-koor vrygestel wat kritiese lof ontvang het en die gehele partituur van die stuk in Bach se eie handskrif op 'n CD-ROM bevat het. Dit was sy derde opname van die werk.[10]

Harnoncourt het later saam met baie ander orkeste wat van moderne instrumente gebruik gemaak het opvoerings gemaak; maar steeds met die klem op histories verantwoordbare oorspronklikheid in terme van onder andere die tempo en dinamika. Hy het ook sy repertorium begin uitbrei. Hy het nog steeds barokwerke gespeel, maar ook 'n voorstander van die Weense operettarepertorium geword. Hy het opnames van Beethoven se simfonieë saam met die Kamerorkes van Europa (KVE) gemaak, wat tot vandag nog as die maatstaf beskou word,[11] en ook Beethoven se klavierconcertos saam met Pierre-Laurent Aimard en die KVE opgeneem.[12]

Harnoncourt was ook 'n gasdirigent van die Weense Filharmoniese Orkes en het verskeie opnames saam met die orkes gemaak.[13][14] Hy het tussen 1987 en 1991 vier nuwe produksies van Mozart se operas by die Weense Staatsopera gedirigeer (1987–91: Idomeneo; 1988–90: Die Towerfluit; 1989: Die Entführung aus dem Serail; 1989–91: Così fan tutte). Hy het in 2001 en 2003 die Weense Filharmoniese Orkes se Nuwejaarskonsert gelei.[15]

In 1992 het Harnoncourt sy buiging by die Salzburg-fees gemaak met 'n konsert saam met die Kamerorkes van Europa. In die daaropvolgende jare het hy verskeie konserte saam met die Kamerorkes van Europa, die Weense Filharmoniese Orkes en die Concentus Musicus meegemaak. Harnoncourt het ook as dirigent vir die fees se groot operaproduksies opgetree: L'incoronazione di Poppea (1993), Mozart se Le nozze di Figaro (1995 en 2006), Don Giovanni (2002, wat Anna Netrebko se internasionale deurbraak was in die rol van Donna Anna, en 2003) en La clemenza di Tito (2003 en 2006) sowel as Purcell se Koning Arthur (2004).[16] In 2012 het Harnoncourt 'n nuwe produksie van Die Towerfluit geproduseer wat deur Jens-Daniel Herzog gedirigeer is.[17]

Harnoncourt het sy buiging as gas-dirigent saam met die Concertgebouw-orkes, Amsterdam, in 1975 gemaak. Hy het verskeie operaproduksies en -opnames in hierdie hoedanigheid vir die simfonieorkes gemaak.[18] In Oktober 2000 het die Koninklike Concertgebouw-orkes (KCO) hom as hul Honorair gastdirigent (Ere gas-dirigent) benoem. Sy laaste verskyning saam met die KCO het in Oktober 2013 plaasgevind, met Bruckner se Simfonie No. 5.

Ander opnames buite die barok en klassieke repertoriums, sluit sy 2002 opname van Bruckner se Simfonie No. 9 saam met die Weense Filharmoniese Orkes in. 'n Meegaande tweede CD bevat 'n lesing deur Harnoncourt oor die simfonie, met musikale voorbeelde, insluitende rare fragmente uit die onvoltooide finale beweging van die simfonie. In 2009 het Harnoncourt Gershwin se Porgy and Bess opgeneem, wat voortspruit uit sy lewendige opvoerings by Graz.

Op 5 Desember 2015, 'n dag voor sy 86ste verjaardag, het Harnoncourt sy aftrede afgekondig via sy webwerf. "My gebrek aan liggaamlike krag vereis dat ek my toekomstige planne moet kanselleer," het hy op 'n handgeskrewe brief geskryf wat deel was van die program (op sy 86ste verjaardag) bestaande uit 'n konsert deur die Concentus Musicus Wien.[19]

• Erasmus-prys (Praemium Erasmianum-stigting, Nederland, 1980)[20]
• Joseph Marx Musiekprys van die Provinsie van Styria (1982)[21]
• Oostenrykse Erekruis vir Wetenskap en Kuns, 1ste Klas (1987)[22]
• Erelidmaatskap van die Genootskap van Musiekvriende in Wene (1992)[23]
• Léonie Sonning Musiek-prys (Denemarke, 1993)[24]
• Polar Musiek-prys (Swede, 1994)[25]
• Erelidmaatskap van die Universiteit van die Kunste, Graz (1995)[26]
• Hanseatiese Goethe-prys (1995)[27]
• Robert Schumann-prys van die Stad van Zwickau (1997)[28]
• Hans von Bülow-medalje (Berlyn, 1999)[29]
• Ere gasdirigent van die Koninklike Concertgebouw-orkes (Amsterdam, 2000)[23]
• Grammy-toekenning (2001)[30]
• Ernst von Siemens Musiek-prys (Beiere Akademie van die Kunste, 2002)[31]
• Bremen Musiekfees Prys (2002)[32]
• Georg Philipp Telemann-prys (Magdeburg, 2004)[33]
• Kioto-prys vir Lewenslange Prestasie (Japan, 2005)[34]
• Groot Goue Dekorasie met Ster van Styria (2005)[35]
• Bach-medalje (Leipzig, 2007)[36]
• Oostenrykse Dekorasie vir Wetenskap en Kuns (2008)[22]
• Ere-Doktoraat (Mozarteum-universiteit Salzburg, 2008)[27]
• Ereburgerskap van Sankt Georgen im Attergau (2009)[23]
• Gramophone (tydskrif) Lewenslange Prestasie prys (Londen, 2009)[37]
• Goue medalje van die Koninklike Filharmoniese-genootskap (2010)[38]
• Ere-Doktoraat van die Universiteit van Musiek en Dans, Keulen (2011)[27]
• Goue Medalje vir dienste aan die stad van Wene (2011)(saam met Alice Harnoncourt)[39]
• Romano Guardini-prys (2012)[23]
• Gekies om deel te wees van die Gramophone Saal van Roem (Londen, 2012)[40]

Harnoncourt was 'n lid van die Koninklike Sweedse Akademie van Musiek,[27] Eredoktor van die Universiteit van Edinburgh,[27] en lid van die Orde Pour le Mérite vir Wetenskap en Kuns.[27]

• Harnoncourt, Nikolaus. Musik als Klangrede: Wege zu einem neuen Musikverständnis. Salzburg: Residenz Verlag. ISBN 978-3-7017-0315-9.
• Harnoncourt, Nikolaus. Die Macht der Musik: Zwei Reden. Salzburg: Residenz Verlag. ISBN 978-3-7017-0827-7.
• Harnoncourt, Nikolaus; Pauly, Reinhard G. Baroque Music Today: Music As Speech. Portland, OF: Amadeus Press. ISBN 978-0-931340-91-8.
• Harnoncourt, Nikolaus. The Musical Dialogue: Thoughts on Monteverdi, Bach, and Mozart. Portland, OF: Amadeus Press. ISBN 1-57467-023-9.

• Gratzer, Wolfgang (red.) (2009). Ereignis Klangrede. Nikolaus Harnoncourt als Dirigent und Musikdenker (klang-reden 3), Freiburg/Br.: Rombach. ISBN 978-3-7930-9551-4
• Official catalogue Nikolaus Harnoncourt. Die Universität Mozarteum Salzburg ehrt den Dirigenten und Musikdenker. Salzburg: Universität Mozarteum 2008

• Amptelike webwerf
• November 2000 Onderhoud met Norman Lebrecht Geargiveer 5 September 2015 op Wayback Machine
• Koninklike Concertgebouw Orkes blad oor Nikolaus Harnoncourt
• Warner Classics blad oor Nikolaus Harnoncourt Geargiveer 16 April 2016 op Wayback Machine
• Afstammelinge van Aartshertog Johann van Oostenryk, webblad van Hein Bruns
• Gedenkdiens kennisgewing vir Nikolaus Harnoncourt, 18 Maart 2016 (Graz) en 19 Maart 2016 (Wene) Geargiveer 7 April 2016 op Wayback Machine