Nettie Hanekom

Hanekom was ’n dogter van Izak Petrus Boonzaaier en Jacoba Rossouw van die plaas Voëlvlei, distrik Piketberg. Sy het haar skoolopleiding op Piketberg ontvang en daar ook geslaag in die eksamen vir kwekelingonderwyseresse. Nadat sy ’n afrondingskursus vir jong dames aan die Konservatorium op Stellenbosch voltooi het, het sy in haar geboortedistrik onderwys gegee.

Nettie Boonzaaier is in 1908 met ds. Hendrik Andries Hanekom, destyds hulpleraar van die NG gemeente Oudtshoorn getroud. Saam sou hulle eindelik die volgende NG gemeente bedien: Clocolan (1909–'12), Alexandria (1912–'1921), Albanie (Riebeek-Oos, 1921–'27), Jacobsdal (1927–'31) en Trompsburg (1931–'43), toe haar man sy emeritaat aanvaar en enkele weke later in die hospitaal op Bloemfontein sterf, volgende een bron op 2 Desember en volgens ’n ander ’n dag later.

Ds. Hanekom is op Saterdagoggend 20 Julie 1912 deur ds. George Rudman, die konsulent, in die NG gemeente Alexandria bevestig. Ds. en mev. Hanekom het hulle gou in die gemeente bemind gemaak, nie net deur die deeglikheid en toegewydheid van hul werk nie; ook deur hul vriendelike omgang en hul geestelike ontwikkeling wat die gemeente getref het. Nettie Hanekom het haar so opgeoffer, haar gesondheid het selfs daaronder gely. Die gemeente het van 1919 tot 1921 drie jare van bittere droogte deurgemaak en die nood het hoog gestyg in 'n tydperk van groot armoede.

Die leraarspaar is veral getref deur die groot aantal kinders in die distrik wat nie op skool was nie. Hier, en later op Riebeek-Oos, het hulle baanbrekerswerk in verband met koshuise vir behoeftige kinders gedoen en ook met moeite studiefondse byeengebring om belowende leerlinge te help om verder te studeer. Ná ’n besoek van ds. H.P. van Huyssteen, wat deur die administrateur van Kaapland afgevaardig is om die gemeentes in verband met die oprigting van koshuise vir behoeftige kinders te besoek, het die kerkraad besluit om so ’n koshuis op te rig. Dit het dan ook in Augustus 1919 met 22 kosgangers in die ou kerkgebou geopen.

Aan die einde van daardie jaar was ds. en mev. Hanekom met drie maande siekteverlof. Met groot blydskap kon die gemeente hul leraar ná die siekteverlof met herstelde gesondheid terugverwelkom. Vroeg in 1921 het ds. Hanekom ’n beroep na Albanie aangeneem en op 23 April 1921 het hy sy demissie ontvang en die gemeente saam met sy eggenote verlaat. Ene L.H. Koen het later van ds. en mev. Hanekom geskryf: "(Hul) prestasies op maatskaplike en godsdienstige gebied was in baie gevalle byna bomenslik en alleen die onwrikbare geloof in die onbeperkte mag van God kon hulle daartoe in staat stel."

In 1921 het die egpaar op Riebeek-Oos gekom en gou bewus geword van die vervalle toestand van die eertydse huis van die Voortrekkerleier Piet Retief op die plaas Mooimeisiesfontein, net buite Riebeek-Oos. Die plaas (slegs twintig morg) was destyds te koop. Om te verseker dat dit volksbesit word, is 'n aksiekomitee gestig en 'n opsie op die plaas geneem. In 1923 is die eerste groot Geloftefees (16 Desember) in die Oos-Kaap op Mooimeisiesfontein gehou, onder leiding van Nettie Hanekom en haar man. Tydens dié fees is besluit om die plaas vir die volk van Suid-Afrika te koop en dit in belang van die minderbevoorregte kind te gebruik, en vyf jaar later is die Piet Retief-kinderhuis vir sorgbehoewende seuns aldaar opgerig. In 1960 is die woning deur die Historiese Monumentekommissie (later die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede) gerestoureer. Vir hul aandeel aan dié projek het die Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge (FAK) in 1967 (24 jaar ná haar man se dood) 'n waarderende oorkonde aan Nettie Hanekom oorhandig.

In 1932, tydens die depressie, is op Trompsburg onder Nettie Hanekom se leiding 'n spin-en-weefskool gestig om werk te verskaf aan behoeftige vroue. Later het dié skool ontwikkel tot 'n belangrike opieidingsentrum in die spin-en-weefkuns.

Nettie Hanekom het jare lank 'n leidende rol in vroueverenigings gespeel. Sy het in die hoofbestuur gedien van die Vrouesendingbond (VSB), die Jongdogtersendingbond (waarvan sy medestigster was), die Afrikaanse Christelike Vrouevereniging (ACVV) en die Oranje-Vrouevereniging (OVV), en was van 1942 tot 1944 voorsitster van die hoofbestuur van die OVV. Sy het gedien in die Federale Vroueraad, die Huisvlytraad van die Oranje-Vrystaat en in die plaaslike besture van die Helpmekaar, die Kultuurvereniging en die Reddingsdaadbond; laasgenoemdes was verenigings wat gemoeid was met hulp aan die Afrikanerjeug en veral die opheffing van minderbevoorregtes.

E.J. de Jongh van Arkel skryf in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel V oor haar: "Nettie Hanekom was 'n toegewyde Christin, 'n liefdevolle persoon en 'n dinamiese leidster."

By haar afsterwe het sy 'n seun en 'n dogter agtergelaat. ’n Tweede dogter, Twinkle Hanekom, getroud met die kleurryke politikus Barzillai (Blaar) Coetzee, is voor haar oorlede.

• (af) Oberholster, ds. J.A.S. 1948. Jaarboek van die Nederduitse Gereformeerde Kerke 1949. Kaapstad: Jaarboekkommissie van die Raad van die Kerke.
• (af) Oberholster, J.M. 1954. Die Gemeente Alexandria. ’n Eeufees-Gedenkboek 1854–1954. Alexandria: NG Gemeente.
• (af) Beyers, C.J. (hoofred.). 1987. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel V. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.