NG gemeente Tafelberg

Mej. SM.J. Hertzog se skenking het die latere stigting van die gemeente Tafelberg moontlik gemaak.

Susanna Maria Johanna Hertzog het in 1892 op die hoek van Boom- en Buitekantstraat 'n kompleks geboue – woonhuise, 'n skool, 'n tehuis vir bejaarde vroue en twee woonstelle – laat oprig en in 1895 nog 'n groot gebou. Van hierdie geboue was 'n sierlike kerk die middelpunt. Daarby het sy die kerk van al die nodige voorsien. Aan De Nieuwe Kerk (NG gemeente Tamboerskloof) het sy dit alles in trust gegee met die bepaling dat, wanneer daar in die buurt 'n selfstandige gemeente ontstaan, dit aan dié gemeente oorgemaak moes word. Aan die skenking het sy net twee voorwaardes verbind: Die hoeksteen moes met vrymesselaarseerbewyse gelê word en alle dienste in die kerk moes in Engels gehou word.

Op 19 Februarie 1892 het J.H. Hofmeyr, grootmeester van die losie De Goede Hoop, die hoeksteen gelê en met koring, wyn en olie gesalf. Op 27 Januarie 1893 is die kerk plegtig ingewy. Tydens die geleentheid het me. Hertzog self die deure oopgesluit, dr. Kotzé het die Skriflesing waargeneem, dr. Andrew Murray die wydingsgebed gedoen en prof. Marais die rede gevoer. Dieselfde aand is prop. P.G.J. Meiring (later leraar van onder meer Rondebosch, Johannesburg, Johannesburg-Oos en redakteur van die Kerkbode) as hulpprediker, met werkkring Buitekantstraat (soos dié wyk van De Nieuwe Kerk bekend gestaan het), bevestig.

Die skenking het in 'n groot behoefte voorsien. Veral die studente van die Normaalskool het hier aanbid. Die dienste is in Engels gehou. Die buurt het egter so agteruitgegaan dat die skenking mettertyd byna 'n las geword het, sodat die kerkraad dit in 1908 oorweeg het of hulle nie die Trust aan die erfgename van me. Hertzog moet teruggegee nie.

Nog 'n redakteur van die Kerkbode, ds. George Stephanus Malan, het die wyk bedien van 1918.

Intussen het daar twee dinge gebeur wat vir die toekoms van die wyk beslissend was: Nuwe woonbuurte het teen Duiwekop (Duiwelspiek) ontstaan en die Engelse dienste is in 1931 afgeskaf. So hard het die gemeentelede gewerk en lede gewerf dat die kerkraad in 1935 weer 'n hulpprediker aangestel het. Met soveel vrug het prop. P.W. de Lange gewerk, dat die kerkraad ná sy vertrek weer 'n medeleraar beroep het.

Op 10 Augustus 1935 is prop. J.D. Vorster in die kerk te Buitekantstraat bevestig. Op 25 Oktober 1944, 47 jaar na haar dood, is die begeerte van me. Hertzog vervul en is die gemeente Tafelberg afgestig. Op 9 Desember 1944 is ds. J.D. Vorster as leraar bevestig. In 1949 het die gemeente grenslyne ontvang en 'n tyd van nuwe bloei ingegaan. In 1950 het die Hooggeregshof verskeie artikels van die bemakingsakte so gewysig dat dit die kerkraad vrygestaan het om onbelemmerd die trust tot eer van die Here en ter nagedagtenis aan mej. Hertzog te ontwikkel. Die laaste bepaling van die bemakingsakte lees: "The donor desires to have it recorded that the whole subject of the donations has been erected and set apart in loving memory of her late Father and Mother, William Frederik Hertzog and Susanna Cornelia Hertzog (born Hiddingh)."

Ds. (later dr.) J.D. (Koot) Vorster, eerste leraar van die gemeente, het by geleentheid tereg opgemerk dat me. Hertzog die “moeder” van die gemeente is. Sy het, na die afsterwe van haar ouers, besluit om hul nagedagtenis op 'n buitengewone wyse te eer deur die kerkgebou op te rig op die perseel waar haar ouerhuis gestaan het.

Me. Hertzog is in die ouderdom van 59 jaar oorlede. Met haar afsterwe het die Cape Times haar een van die "aristocratic Dutch" genoem en berig op 9 Januarie 1897: "She was very gentle in her habits and manners, courting privacy and avoiding publicity, and was a marvelous good business woman.”

Die teëlwerk op die voorstoep en in die twee voorportale van die kerkgebou is uniek omdat dit gedeeltes van die Bybel uitbeeld: op die voorstoep word 'n outydse weegskaal en die kraai wat vir Elia kos gebring het, uitgebeeld. Die teëls in die voorportale beeld die kruisiging uit - die doringkroon, geselswepe, Judas met 'n tou om sy nek en die haan wat kraai.

Die kerkgebou uit die suidweste gesien.

Me. Hertzog se innige begeerte was om haar medemens te dien. Aan die een vleuel van die kerkgebou, in Cornelialaan, het sy agt kamers wat na haar moeder, Cornelia, vernoem is, vir behoeftige dames ingeruim. Die Cornelia Rooms het in 1933 in onbruik geraak. Aan die ander vleuel van die kerkgebou het sy drie skoolkamers ingerig, die William Frederik Schools - vernoem na haar vader. Dié skool het 14 jaar sy opvoedingstaak verrig en is in 1907 gesluit. Die Cornelia-kamers word vandag onderskeidelik as 'n kerkkantoor en pakkamers gebruik terwyl die skoolkamers as 'n moederskamer, konsistorie en meerdoelige kombuis gebruik word. Op die tweede verdieping van die voorkant van die kerkgebou is twee gerieflike woonstelle gebou - een vir die destydse opsigter en een vir die onderwyser van bogenoemde skool. Hierdie woonstelle word tans deur die koster bewoon.

Die meubels vir die skool is uit Skotland bestel terwyl die stoele vir die kerk uit Boston, VSA, ingevoer is. Van die oorspronklike stoele word nog op die kerkgalery gebruik. Daarby het me. Hertzog ook twee traporrels, 'n klavier, verskillende horlosies, pragtige klein tafeltjies en breekgoed (600 van elk) met die stempel van die Mission Hall daarop, aangekoop. Heelwat van bogenoemde items is vandag nog in die gemeente se besit alhoewel na 'n honderd jaar min van die breekware behoue gebly het!

Die pyporrel met sy pragtige okkerneuthoutkas en sy 1 164 pype verdien spesiale vermelding. Op 11 April 1892 het ene mnr. W.J. Hadfield die kontrak vir die installering van die orrel onderteken. Na voltooiing het hy trots verklaar: "I know there is not another organ here with a 16ft. speaking front.” Hy het sorg gedra dat die klankmeganisme vir die strawwe Kaapse klimaat aangepas word. Die orrel, wat gedurende 1892 gebou is, is reeds twee keer herbou – die eerste keer in 1965 en dan weer vroeg in 2000. 'n Besondere kenmerk van die orrel is die oorspronklik handgeskilderde frontpype asook die 54 horisontale trompetpype wat oor die kerkruim soos kopervleuels uitstrek.

Omvattende restourasie van die buitekant van die kerkgebou is 'n paar jaar gelede voltooi. Herstelwerk aan die binnekant het reeds begin - die twee deftige voorkamers is herstel, 'n meerdoelige kombuis is ingerig, die kerk se vensters is met gekleurde glas vervang en twee kroonkandelare (gebaseer op die oorspronklikes wat jare gelede verwyder is) is geïnstalleer.

Ds. J.D. Vorster

• Jacobus Daniël Vorster, 1944 - 1980
• Frederik Jakobus van Eeden, 1977- 1983
• Christo Wilhelm Alheit, 18 Julie 1980 - 1985
• Abraham Petrus Steenkamp Coetzee (polisiekapelaan), 1983 - 1 September 1996 (emeriteer)
• Matthys Michiel du Toit, 1985 - 2005
• Chris Saayman, 11 Desember 2005 - hede

• Duncan, Paul en Alain Proust: Hidden Cape Town. Kaapstad: Struik, 2013. ISBN 978-1-43170-299-2
• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.

• Amptelike webwerf
• Die lewe van ds. J.D. (Koot) Vorster^{[dooie skakel]}