NG gemeente Hoopstad

Die boere in die omgewing van die huidige dorp het reeds in 1862 'n versoekskrif, onderteken deur 365 mense, aan die Volksraad gerig en om 'n dorp gevra. Die Volksraad het toegestem, maar die mense kon nie eensgesindheid bereik oor die plek waar die dorp aangelê moes word nie, en oor die naam. In 1873 word die Volksraad weer gevra om die stigting van 'n dorp in die wyk Vetrivier goed te keur. Die Volksraad het die aansoekers verwys na die besluit van 1862 wat reeds toestemming verleen het. In 1874 is besluit dat die dorp op Kameeldoorns, distrik Boshof, aangelê sal word. Die plaas was die eiendom van H.A. van Zyl, en hy het 'n deel daarvan verkoop vir £1 500. Kameeldoorns het vroeër onder Winburg geressorteer; gedurende die Oranjeriver-soewereiniteit was dit die eiendom van Isaac Dyason, magistraatsklerk van Winburg. Later het dit aan Henry Green, tweede Britse resident, behoort.

Die Ring van Winburg van die NG Kerk het in 1876 op Boshof vergader. By dié geleentheid is dit besluit om 'n nuwe gemeente aan die Vetrivier te stig. 'n Kommissie, bestaande uit ds. Gustav Radloff van Bloemfontein en Aart van der Lingen van Harrismith, en ouderling Prinsloo van Winburg, is benoem om na Vetrivier te gaan en die grenslyne van die nuwe gemeente vas te stel. Die naam van die nuwe gemeente het baie onaangenaamheid veroorsaak. Uiteindelik is besluit dat die dorp Hauptstad genoem sal word ter ere van landmeter A.P. Haupt wat die dorp opgemeet het. Maar daar is op gewys dat die naam letterlik "hoofstad" beteken, en dit sal verwarring skep met die werklike hoofstad, Bloemfontein.

'n Soort vergelyk is toe getref en die gemeente en die dorp het die naam Hoopstad gekry. Miskien was die hoop op beter samewerking in die toekoms ook in die gedagte van die vergadering. In 1876 het die Volksraad Hoopstad as dorp erken. In dieselfde jaar is 'n resident-vrederegter, wat ook posmeester sou wees, aangestel. 'n Skool is eers in 1879 geopen. In 1882 is Hoopstad tot 'n afsonderlike distrik verklaar. Gedurende die Tweede Vryheidsoorlog het 'n hele aantal skermutselinge in die omgewing van Hoopstad plaasgevind. Op 17 Oktober 1900 het genl.-maj. H.H. Settle die dorp in besit geneem.

Die gemeente is deur die Ringskommissie van Winburg in Augustus 1876 gestig, maar het eers in Oktober 1881 daarin geslaag in ’n eie leraar te kry toe ds. Gustav Radloff, ná ’n tweede, eenparige beroep, daartoe beweeg is om die herderstaf van Bloemfontein met dié van Hoopstad te verwissel. Tot Desember 1898 het hy hier met veel seën gearbei. In die Driejarige Oorlog, terwyl die gemeente nog herderloos was, is die argief vernietig sodat dit vandag nog onmoontlik is om veel van die geskiedenis van die gemeente tydens die eerste tydperk te vermeld. Die pastorie is wel op Hemelvaartdag 1883 ingewy. Ruim 11 jaar lank moes die godsdiensoefeninge in 'n klein gebou met ’n strooidak gehou word, wat ternouernood 300 mense kon bevat.

Pres. F.W. Reitz het die hoeksteen van die nuwe kerk op 6 Junie 1891 gelê, waarna die sierlike gebou op 2 Desember 1892 ingewy is. Die sandsteen moes van die oewers van die Vaalrivier af oor ’n afstand van 15 myl deur swaar sand vervoer word. Nog swaarder vir die gemeente was dit om die koste van £15 000 te betaal omdat die runderpes byna alle beeste laat vrek het en daarna die verwoesting en verarming van die oorlog gevolg het.

Ná ds. Radloff se afskeid van Hoopstad is ds. T.C. Dönges hier bevestig. Toe in Oktober 1899 die Anglo-Boereoorlog uitbreek, is hy is op Bothaville, sy vorige standplaas, gevange geneem en moes die gemeente dieselfde lot met soveel ander Vrystaatse gemeentes deel, naamlik om ruim drie jaar lank herderloos te wees.

Aangesien die vyand Bothaville heeltemal verwoes het, en as gevolg waarvan daar vir hom geen herberg was nie, is ds. Dönges verplig om sy arbeid in die konsulentsgemeente ná die oorlog te aanvaar. Dit het gebeur in Oktober 1902. Later is hy beroep en word op 8 Maart 1903 as herder en leraar van Hoopstad bevestig.

Die gemeente het haar werk ná die oorlog onder uiters moeilike omstandighede hervat; nie net is die meeste wonings afgebrand en die land van haas alle vee beroof nie, maar ook die kerklike eiendomme, te wete die kerkgebou, is sodanig beskadig dat die kerkraad ruim £1 900 moes betaal om alles weer in orde te kry. Van dié bedrag het die kerkraad ’n kompensasie van £380 van die staat gekry. Hierna moes die gemeente nog ’n skuld van £8 400 op haar kerkgebou aanpak. Met moed en vertroue op die Here is dit gedoen, met die gevolg dat daar teen 1916 nog net ’n skuld van £600 op die kerkgebou gerus het, wat met die dankofferfees van Junie 1917 bymekaargemaak kon word.

Ds. Radloff het die plaaslike sendinggemeente gestig. Ook haar kerklike eiendomme is tydens die oorlog totaal verwoes en so moes ook die sendinggemeente haar kerk en pastorie herbou.

• Francois Gustav Radloff, 1881–1898
• Theophilus Christiaan Dönges, 1903–1920
• Dirk Pieter Momberg Olivier, 1921–1928
• Abraham Matthys De Villiers Esterhuyzen, 1929–1937
• Jacobus Johannes Schoeman, 1940–1948
• Martin Luther Jansen van Rensburg, 1948–1962
• David Johannes Conradie, 1963 – 1969
• Christoffel Alwyn van Zyl, 1969–1975
• Daniël Ellis Janse Janse van Rensburg, 1981 – 21 Junie 1998 (aanvaar sy emeritaat)
• Johannes Jacobus Louw, 2000 – hede
• Hendrik Wessel (Hennie) de Kock, 2008–2010
• Willem Francois du Plooy, 2011 – ?
• Deseré de Beer, 1 November 2020 – hede

In die 30 jaar wat verloop het tussen 1985 en 2015, het die Vrystaat se belydende lidmate afgeneem van 132 498 tot 84 170, oftewel 36,5%, maar Hoopstad s'n met "net" 23,2%.

Hoopstad net nooit sy eie Gereformeerde kerk (GKSA) gehad nie, maar val onder die gemeente Bultfontein, wat in 1914 gestig is en in 2015 155 belydende en 40 dooplidmate gehad het, vergeleke met onderskeidelik 151 en 93 in 1959, die GKSA se eeufeesjaar. Die Nederduitsch Hervormde Kerk het nie 'n plaaslike gemeente nie en dis ook onduidelik onder watter gemeente Hoopstad val.

• (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• (af) Nienaber, P.J. 1963. Suid-Afrikaanse pleknaamwoordeboek, deel 1. Kaapstad, Johannesburg: Suid-Afrikaanse Boeksentrum.
• (af) Vogel, ds. W. 2014. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2015. Potchefstroom: Administratiewe Buro.