Musieksimbole

Die balk is die grondslag van musieknotasie waarop simbole geplaas word. Die vyf balklyne en vier spasies tussenin stem ooreen met toonhoogtes op die diatoniese toonleer – die toonhoogte wat aangedui word deur ’n spesifieke lyn of ruimte word bepaal deur die sleutel.

Hulle vergroot die balk tot toonhoogtes wat daarbo of daaronder val. Hierdie hulplyne word agter die kop van die noot geplaas en steek ’n klein entjie aan weerskante uit. Etlike hulplyne kan wanneer nodig gebruik word om toonhoogtes wat ver bo of onder die balk lê, te noteer.

Hulle skei mate (sien tydmaattekens hieronder vir ’n verduideliking van mate). Word ook gebruik vir veranderinge in tydmaatteken. Maatstrepe word in sekere soorte musiek, soos in klawerbord-, harp en dirigentpartiture, verleng om etlike balke te verbind, maar word in ander soorte musiek soos in musiek vir stem, uitgelaat.

Hulle skei twee dele musiek word of voor ’n verandering in toonaard geplaas.

Dit dui die einde van ’n beweging of ’n hele komposisie aan.

Onderverdeel lang mate met komplekse metrum in korter segmente vir leesgemak, gewoonlik volgens natuurlike ritmiese onderverdelings.

Verbind twee of meer reëls musiek wat gelyktydig gespeel word. In algemene kontemporêre gebruik verbind die hakie gewoonlik die balke van afsonderlike instrumente (bv. fluit en klarinet; 2 trompette; ens.) of etlike stempartye in ’n koor of ensemble, terwyl die balkhakie etlike dele vir ’n enkele instrument (bv. die regter- en linkerhandbalk vir klavier- of harpmusiek) verbind.

Verbind twee of meer reëls musiek wat gelyktydig gespeel word in musiek vir klawerbord, harp of party slaginstrumente met toonhoogte.[1] Afhangende van die instrumente wat bespeel word, wissel die balkhakie (soms ook ’n "akkolade" genoem) in voorkoms.

Die middel van die spiraal definieer die lyn of spasie waarop dit rus as die G bo middel-C, of ongeveer 392 Hz. In hierdie posisie ken dit aan die G bo middel-C die tweede lyn van onder op die balk toe, en dit word die "diskantsleutel" genoem. Dit is die algemeenste sleutel in moderne notasie en word vir die meeste vokale musiek gebruik. Middel-C is die eerste hulplyn onder hierdie balk. Die vorm van die sleutel word afgelei van ’n gestileerde hoofletter G.[2]

Hierdie sleutels dui die lyn (of selde die spasie) aan waar middel-C, ongeveer 262 Hz, lê. Soos hier getoon, lê middel-C op die middelste lyn van die balk, en dit word die "altsleutel" genoem. Hierdie sleutel word in moderne notasie vir die altviool gebruik. Hoewel alle sleutels op enige plek op die balk geplaas kan word om verskeie tessiture aan te dui, word die C-sleutel die algemeenste as ’n "beweegbare" sleutel beskou. Dit wys dikwels ook na die vierde lyn en word ’n "tenoorsleutel" genoem. Hierdie sleutel word dikwels in musiek gebruik wat vir die fagot, tjello, tromboon en kontrabas geskryf if; dit vervang die bassleutel wanneer die aantal hulplyne bo die bassleutel lees bemoeilik.
C-sleutels is in vokale musiek van die klassieke tydperk en vroeër gebruik. In Renaissance-musiek kan die sleutel op enige lyn voorkom en ook verander van balk tot balk. Vir instrumentaliste is dit moeilik om te lees. Vandag is daarom die gebruik daarvan hoofsaaklik vervang deur die universele gebruik van die diskant- en bassleutel. Moderne uitgawes van musiek uit daardie tydperk transponeer gewoonlik die oorspronklike C-sleuteldele na óf die diskantsleutel (vrouestemme); oktaafdiskantsleutel (tenore) of bassleutel (tenore en basse). Die C-sleutel kan soms in moderne musiek gesien word op die derde spasie (tussen die derde en vierde lyn), waar dit dieselfde funksie as die oktaafdiskantsleutel het. Hierdie ongewone gebruik veroorsaak egter die risiko dat daar verkeerd gelees sal word, omdat die tradisionele funksie van alle sleutels is om balklyne, nie -ruimtes, te identifiseer.

Die lyn of spasie tussen die kolletjies van hierdie sleutel wys na F onder middel-C, of ongeveer 175 Hz. Hier dui dit op die tweede lyn van bo van die balk as waar F onder middel-C lê, en dit word ’n "basseutel" genoem. Hierdie sleutel verskyn byna so dikwels as die diskantsleutel, veral in koormusiek, waar dit die bas- en baritonstem verteenwoordig. Middel-C is hier die eerste hulplyn bo die balk. In ou musiek, veral in vokale musiek, kom hierdie sleutel soms voor gesentreer op die derde balklyn, waar dit ’n baritonsleutel genoem word, maar dit het basies in onbruik verval. Die vorm van die sleutel word afgelei van ’n gestileerde hoofletter F. Die twee puntjies gee die twee horisontale strepies van die F weer.

Gebruik vir instrumente sonder toonhoogte, soos party slaginstrumente. Elke lyn kan ’n spesifieke slaginstrument in ’n stel verteenwoordig, soos in ’n tromstel. Twee style neutrale sleutels word hier uitgebeeld. Dit kan ook geteken word met ’n afsonderlike enkellynbalk vir elke slaginstrument sonder toonhoogte.

Diskant- en bassleutels kan ook gewysig word deur oktaafnommers. ’n Agt of vyftien bo ’n sleutel verhoog die omvang van toonhoogtes met een of twee oktawe onderskeidelik. ’n Agt of vyftien onder ’n sleutel verlaag die omvang van toonhoogte eweneens met een of twee oktawe onderskeidelik. ’n Diskantsleutel met ’n agt daaronder word die meeste gebruik, gewoonlik vir kitaar en soortgelyke instrumetne.

Vir snaarinstrumente is dit moontlik om tablatuur te noteer in plaas van gewone note. In hierdie geval word ’n TAB-teken dikwels geskryf in plaas van ’n sleutel. Die hoeveelheid lyne van die balk is nie noodwendig vyf nie: een lyn word vir elke snaar van die instrument gebruik (daar sal dus ses lyne gebruik word vir standaard-6-snaarkitare). Nommers op die lyne wys op watter riggel die drukpunt vir die snaar is. Hierdie TAB-teken is, soos die slaginstrumentsleutel, nie ’n sleutel in die ware sin van die woord nie, maar eerder ’n simbool wat in die plek van ’n sleutel gebruik word. Die horisontale lyne is ook nie ’n balk in die gewone sin van die woord nie, omdat die spasies tussen die lyne in ’n tablatuur nooit gebruik word nie.

Vir note van hierdie lengte en korter het die noot dieselfde aantal vlaggies (of hakies) as wat die rusteken takkies het.

Dwarsbalkies verbind agtstenote en note met korter waardes en beteken dieselfde as vlaggies (of hakies). In musiek met ’n vaste tydmaat, toon dwarsbalkies ook die ritmiese groepering van note. Hulle kan ook kort frases van note van dieselfde waarde verbind, ongeag die tydmaat. Dit is algemener in mate sonder vaste metrum. In ouer uitgawes van vokale musiek, word dwarsbalkies net gebruik wanneer etlike note op een lettergreep van die teks gesing moet word  – melismatiese gesang; moderne notasie moedig die gebruik van dwarsbalkies aan sodat dit konsekwent is met instrumentele bladmusiek en die dwarsbalkies of vlaggies dra nie meer inligting aan die sanger oor nie. Vandag word die gebruik van dwarsbalkies oorgelaat aan die goeddunke van die komponis of verwerker, wat dikwels onreëlmatige dwarsbalkies gebruik om ’n spesifieke ritmiese patroon aan te dui, aangesien daar soveel musiek is waarin tradisionele tydmaattoestande nie altyd vanselfsprekend is nie.

Wanneer ’n punt regs van die kop van ’n noot geplaas word, word die duur van die noot met die helfte verleng. Bykomende punte verleng die vorige punt in plaas van die oorspronklike noot; gevolglik het ’n noot met een punt een en ’n half keer die waarde van die oorspronklike noot, ’n noot met twee punte het een en driekwart die waarde van die oorspronklike en ’n noot met drie punte een en sewe agtstes, ensovoorts. Rustekens kan op dieselfde manier as note gepunteer word.

’n Noot met ’n ritmiese waarde maar geen waarneembare toonhoogte nie. Dit word verteenwoordig deur ’n "X" vir die kop van die noot in plaas van ’n ovaal.

Dui die aantal mate aan in ’n rustende party sonder ’n verandering in tydmaat om plek te spaar en notasie te vereenvoudig.

In bladmusiek wys hierdie simbool vir die kunstenaar om asem te haal (of om ’n klein pouse te laat vir nieblaasinstrumente). Hierdie pouse raak gewoonlik nie die algehele tempo nie. Vir strykers is dit ’n aanduiding om die strykstok op te tel en die volgende noot met ’n afwaartse (of opwaartse, indien so aangedui) beweging van die strykstok te speel.

Dui ’n kort pouse aan, waartydens tyd nie getel word nie. In ensemblespel begin die tyd weer wanneer die dirigent of leier dit aandui. By die klavier beteken dit gewoonlik dat die speler al die klawers en pedale moet los.

Die onderste syfer verteenwoordig die nootwaarde van die basisiese pols van die musiek (in hierdie geval verteenwoordig die 4 die kwartnoot). Die boonste syfer dui aan hoeveel van hierdie nootwaardes in elke maat voorkom. Hierdie voorbeeld toon dat elke maat die ekwivalente lengte van drie kwartnote lank is. Dit word gelees as "drie-vier-tyd", en is vroeër ’n "perfekte" tydsoort genoem.

Die onderste syfer verteenwoordig die nootwaarde van die onderafdelings van die basiese pols van die musiek (in hierdie geval verteenwoordig die 8 die agtstenoot). Die boonste syfer dui aan hoeveel van hierdie onderafdelings in elke maat voorkom. Gewoonlik bestaan elke maatslag uit drie van hierdie onderafdelings. Om die eenheid van die basiese pols in saamgestelde tydmate af te lei, moet hierdie waarde verdubbel word en ’n punt bygevoeg word en moet die boonste syfer deur 3 verdeel word om vas te stel hoeveel polse daar in elke maat is. Hierdie voorbeeld toon dat elke maat die ekwivalent van twee gepunteerde kwartnote lank is. Dit word gelees as "ses-agt-tyd."

Hierdie simbool keer terug na veertiende-eeuse ritmenotasie, toe dit 2/4, of "onvolmaakte tyd" voorgestel het. Vandag dui dit 4/4 aan.

Hierdie simbool stel 2/2-tydmaat voor, en dui aan dat daar twee halfnote per maat is. Hier kry ’n kwartnoot ’n halwe telling.

Dit staan aan die begin van ’n stuk bladmusiek geskryf, en by enige noemenswaardige verandering in tempo. Hierdie simbool definieer die tempo van die musiek in absolute sin deur die duur van al die nootwaardes in die stuk te bepaal. In hierdie voorbeeld word vir die speler aangedui dat 120 kwartnote gedurende een minuut gespeel moet word. Baie uitgewers skryf die letters "M.M." voor die merk, wat verwys na Maelzel se metronoom.

Toon dat die twee (of meer) note wat verbind word, as een noot gespeel moet word deur die tydwaardes bymekaar te tel. Om so verbind te kan word, moet die note identies wees – dit wil sê hulle moet op dieselfde lyn of in dieselfde spasie lê. Anders is dit ’n boog (sien hieronder).

Toon dat twee of meer note in een fisiese beweging gespeel moet word, een ononderbroke asem, of (by instrumente wat nie deur asem of met ’n boog bespeel word nie) in ’n frase verbind moet word asof dit met een asem gespeel word. In sekere kontekste kan ’n boog aandui dat die note legato gespeel moet word. In hierdie geval word herartikulasie toegelaat.

Artikulasie- en verbindingsboë lyk dieselfde. ’n Verbindingsboog kan onderskei word omdat dit altyd twee note van dieselfde toonhoogte bind wat direk langs mekaar lê, terwyl ’n artikulasieboog enige aantal note van verskillende toonhoogtes kan bind.

’n Fraseringsboog is ’n merk wat net soos ’n boog lyk, maar wat ’n passasie konnekteer wat oor etlike mate strek. ’n Fraseringsboog dui ’n musikale frase aan en verg nie noodwendig dat die musiek gebind word nie. In vokale musiek dui ’n fraseringsboog gewoonlik aan hoe om elke lettergreep in die liriek te sing.

’n Aaneenlopende, onafgebroke gly van een noot na die volgende wat al die toonhoogtes tussenin insluit. Party instrumente, soos die tromboon, keteltrom, strykinstumente sonder riggels, elektroniese instrumente en die stem kan hierdie gly aaneenlopend doen (portamento), terwyl ander instrumente soos die klavier of instrumente wat met slaners bespeel word die afsonderlike toonhoogtes tussen die begin- en eindnoot laat verdof om ’n onafgebroke gly na te boots (glissando).

’n Aantal note van onreëlmatige duur word gespeel binne die duur van ’n aantal note van die normale duur, bv. vyf note word gespeel gedurende die normale duur van vier note; sewe note gespeel gedurende die normale duur van twee; drie note gespeel gedurende die normale duur van vier. Ametriese figure word genoem volgens die aantal onreëlmatige note; bv. duole, triole, kwartole, ens.

Etlike note wat gelyktydig gespeel word ("solied" of "blok"), of opeenvolgend ("gebroke"). Akkoorde met twee note word ’n tweeklank genoem; akkoorde met drie note word drieklanke genoem. ’n Akkoord kan enige aantal note hê.

’n Akkoord met gespeel word met die note wat vinnig op mekaar volg, gewoon opgaande en waar elke noot gehou word terwyl die ander gespeel word. Dit word ook ’n "gebroke akkoord" genoem.

Besonder sag. Aanduidings sagter as dié word baie selde gesien, en word met bykomende p's aangedui.

Baie sag. Gewoonlik die sagste aanduiding in ’n stuk musiek, hoewel sagter toonsterkte soms aangedui word deur ekstra p's.

Sag; harder as pianissimo.

Redelik sag; harder as piano.

Redelik hard; sagter as forte. As geen dinamiek verskyn nie, word aangeneem dat mezzo-forte die huidige vlak van toonsterkte is.

Hard. Word so dikwels as piano gebruik om kontras aan te dui.

Baie hard. Gewoonlik die hardste aanduiding in ’n stuk, hoewel harder toonsterkte dikwels aangedui word deur ekstra f's te gebruik (soos fortississimo – sien hieronder).

Besonder hard. Aanduidings harder as dié word baie selde gesien, en word dan met ekstra f's aangedui.

Letterlik "geforseerd", dui op ’n skielike, hewige aksent op ’n enkele noot of akkoord. Wanneer dit voluit geskryf word, is dit van toepassing op die opeenvolging van klanke of akkoorde waaroor of -onder dit geplaas word.

’n Geleidelike toename in toonsterkte.
Kan onder baie note geskryf word om aan te dui dat die toonsterkte geleidelik deur die passasie toeneem.

ook decrescendo
’n Geleidelike afname in toonsterkte. Kan op dieselfde manier as crescendo aangedui word.

’n Deel van die musiek waartydens die musiek aanvanklik hard (forte) gespeel moet word, en dan onmiddellik sag (piano).

Dit dui aan dat die kunstenaar die noot korter moet speel as die notasie, gewoonlik die helfte van die waarde, en die res van die nootwaarde is dan stil. Staccatomerke kan op ’n noot van enige waarde voorkom, wat hulle duur verkort, maar nie die musiek laat versnel nie.

Dui op 'n langer stilte ná die noot (soos hierbo beskryf), wat die noot baie kort maak. Word gewoonlik by kwartnote of korter gebruik. (In die verlede het hierdie merk ’n meer dubbelsinnige betekenis gehad: dit is soms uitruilbaar met staccato gebruik, en soms het dit ’n aksent aangedui en nie staccato nie. Hierdie gebruike is nou omtrent uitgedien, maar dit kom nog steeds in party stukke voor.) By strykinstrumente dui dit op ’n strykstoktegniek waar die strykstok liggies op die snaar bons.

Speel die noot harder, of met ’n harder aanslag, as die omringende ongeaksetueerde note. Kan op ’n noot van enige duur gebruik word.

Hierdie simbool dui op speel die volle duur van die noot, of bietjie langer. Dit kan ook ’n effense dinamiese aksent aandui of kan met ’n staccato-punt gekombineer word om ’n effense breek aan te dui (portato of mezzo staccato).

Speel die noot ietwat harder of met meer krag as ’n noot met ’n gewone aksentteken (oop horisontale wiggie). In orrelnotasie beteken dit speel ’n pedaalnoot met die toon. Bo die noot, gebruik die regtervoet; onder die noot, gebruik die linkervoet.

’n Noot op ’n snaarinstrument waar die snaar met die linkerhand gepluk word (die hand wat gewoonlik die snare neerdruk) eerder as met die strykstok gestryk word. Op die horing dui hierdie aksent 'n "gestopte noot" aan ('n noot wat gespeel word met die stophand in die beker van die horing ingedruk). By slaginstrumente dui hierdie notasie, onder ander spesifieke gebruike, dat die hi-hat gesluit moet word deur op die pedaal te trap, of dat ’n instrument  "gesmoor" (met die hand gedemp) moet word.

By ’n snaarinstrument, ’n noot wat gespeel word deur ’n snaar van die raam van die instrument weg te trek en dit te laat gaan, sodat dit teen die raam skiet. Staan ook bekend as Bartók-pizzicato.

By ’n snaarinstument beteken dit om ’n natuurlike botoon (ook ’n flageolet genoem) te speel. By ’n koperblaasinstrument met kleppe beteken dit om die noot "oop" te speel (sonder om enige klep af te druk, of sonder demper). In orrelnotasie beteken dit om ’n pedaalnoot met die hakskeen te speel (bo die noot; gebruik die regtervoet, onder die noot, gebriuk die linkervoet). In slaginstrumentnotasie dui dit, onder ander spesifieke gebruike, aan dat die hi-hat oopgemaak moet word deur die voet van die pedaal te verwyder of om ’n instrument te laat klink.

’n Noot, akkoord of rus wat langer as sy gewone waarde aangehou word. Gewoonlik verskyn dit oor al die dele van dieselfde partituur op dieselfde plek om ’n breek in tempo aan te dui. Dit kan bo of onder die noot geplaas word. Die fermata word gehou vir so lank as die kunstenaar of dirigent wil.

Op ’n strykinstrument wat met ’n strykstok bespeel word, word die noot gespeel terwyl die strykstok na bo getrek word. Op ’n snaarinstrument wat gepluk word (soos ’n kitaar wat gepluk word of ’n mandolien), word die noot na bo gepluk.

Soos sull'arco, behalwe die strykstok word afwaarts getrek. By ’n geplukte snaarinstrument wat met ’n plektrum bespeel word (soos ’n kitaar of ’n mandolien), word die noot na onder gepluk.

’n Vinnige wisseling tussen die gespesifiseerde noot en die volgende hoër noot (volgens die toonsoort) binne sy duur. Wanneer dit deur ’n swaar gegolfde horisontale lyn gevolg word, dui hierdie simbool op ’n verlengde triller. Trillers kan op óf die gespesifiseerde grondnoot of die hoër hulpnoot begin, hoewel laasgenoemde algemener is in hedendaagse uitvoerings.

Speel vinnig die hoofnoot, die volgende hoër noot (volgens die toonsoort) en keer dan na die hoofnoot terug vir die res van die nootwaarde. In die meeste musiek begin die mordent op die hulpnoot en die wisseling tussen die twee note verleng word. In handklokke is hierdie simbool ’n "skud" en dui dit aan dat die klokke vinnig geskud moet word om die noot te laat voortduur

Speel vinnig die hoofnoot, die volgende laer noot en keer dat na die hoofnoot terug vir die res van die nootwaarde. In baie musiek begin die mordent met die hulpnoot en die wisseling tussen die twee note kan voortgaan.

Wanneer dit direk bo die noot staan, dui die dubbelslag (wat ook ’n gruppetto genoem word) dui aan ’n opeenvolging van boonste hulpnoot, hoofnoot, laer hulpnoot en ’n terugkeer na die hoofnoot. Wanneer dit na regs van die noot geplaas word, word die hoofnoot eerste gespeel, gevolg deur die bogenoemde patroon. As ’n vertikale lyn deur die dubbelslagteken geplaas word, of as dit omgekeer word, dui dit op ’n omgekeerde dubbelslag, waarin die volgorde van die hulpnote omgekeer word.

Die eerste helfte van die hoofnoot se duur het die toonhoogte van die versieringsnoot (die eerte twee derdes van die hoofnoot is ’n gepunteerde noot).

Die acciaccatura is baie kort, asof daar verbygeskuur word op pad na die hoofnoot, wat feitlik sy hele genoteerde duur gegee kry. In slaginstrumentnotasie dui die acciaccatura-simbool op die flem-beginsel, met die klein noot nog steeds agter die hoofnoot maar opdieselfde lyn of spasie van die balk. Die flemnoot word gewoonlik net voor die natuurlike duur van die hoofnoot gespeel, met die tydsbepaling en duur van die hoofnoot wat onveranderd bly. Staan ook bekend as Afrikaanse vertaling van die Italiaanse term, verpletteringsnoot, en as die Duitse term Zusammenschlag (sameslag).

Die 8va-teken (uitgespreek as ottava alta) word bo die balk geplaas (soos hier) om te toon dat die kunstenaar die passasie een oktaaf hoër moet speel.

’n 8va of, as ’n alternatief in moderne musiek, ’n 8vb-teken (albei tekens word as ottava bassa gelees) word onder die balk geplaas en beteken dat die passasie een oktaaf laer gespeel word.[5][6]

Die 15ma-teken word bo die balk geplaas (soos hier) en beteken dat die passasie twee oktawe hoër gespeel moet word.

'n 15mb-teken onder die balk beteken speel die passasie twee oktawe laer.

’n Vinnige herhaling van ’n noot. As die tremolo tussen twee note is, word hulle vinnig afgewissel. Die aantal skuinsstrepe deur die stam (of aantal diagonale balke tussen twee note) toon die duur van die herhalende (of wisseling van die) noot aan. Soos hier getoon, moet die noot as ’n twee-en-dertigste noot herhaal word.

In slaginstrumentnotasie dui tremolos roffel, diddel en trek aan. ’n Enkele tremolo-lyn op ’n kort genoeg noot (soos ’n sestiende) word as ’n trek gespeel, en ’n kombinasie van drie stam- en tremolo-lyne dui op ’n dubbelslagroffel (of ’n enkelslagroffel, in die geval van keteltromme, klawerbordslaginstrumente wat met slaners en party slaginstrumente sonder toonhoogte soos die driehoek en bastrom) vir ’n tyd wat gelykstaande is aan die duur van die noot. In ander gevalle is die interpretasie van tremolos uiters veranderlik ne moet dit deur die dirigent en kunstenaars ondersoek word.

Die tremolosimbool dui ook fladdertongslag aan.

Omsluit ’n passasie wat meer as een keer gespeel moet word. As daar geen herhalingsteken aan die linkerkant is nie, stuur die regterkanste herhalingsteken die kunstenaar terug na die begin van die stuk of na die naaste dubbelmaatstreep.

Toon dat voorafgaande groepe maatslae of mate herhaal moet word. In hierdie voorbeelde beteken die eerste gewoonlik dat die vorige maat herhaal moet word en die tweede beteken gewoonlik dat die vorige twee mate herhaal moet word.

’n Herhaalde passasie moet elke keer met ’n verskillende slot gespeel word; dit is moontlik om meer as twee slotte te hê (1e, 2e, 3e …).

(lett. "van bo") Sê vir die kunstenaar om die musiek van die begin af te herhaal. Dit word gewoonlik gevolg deur al fine (lett. "tot die end"), wat beteken dat dit herhaal moet word tot by die woord fine en dat daar dan gestop moet word, of al coda (lett. "tot by die koda(teken)"), wat beteken herhaal tot by die kodateken en spring dan vorentoe.

(lett. "van die teken af") Sê vir die kunstenaar om die musiek te herhaal vanaf die naaste segno. Dit word gevolg deur al fine of al coda net soos by da capo.

Merk gebruik by dal segno.

Dui ’n voorwaartse sprong in die musiek aan tot by sy slotpassasie wat met dieselfde teken gemerk word. Word net gebruik ná daar deur ’n D.S. al coda (Dal segno al coda) of D.C. al coda (Da capo al coda) gespeel is.