Muil

Muile word al minstens die afgelope 3000 jaar in Klein-Asië as trek- en lasdiere gebruik weens hul besondere aanpassingsvermoë by uiterste omstandighede. Hulle beskik oor 'n besondere uithouvermoë om in moeilike toestande te kan oorleef. Die goeie eienskappe van die perd en die donkie kom in die muil saam. Dit het dus die sagte, veilige tred en volharding van die donkie en die krag en energie van die perd. Muile is meer gehard as perde en meer intelligent as perde én donkies. Muile is egter koppig. Dit is verbasend dat twee so gewillige diere soos 'n perd en 'n donkie 'n dier voortbring met so 'n moeilike geaardheid. 'n Muil skop maklik. Daarom is dit nie so 'n eenvoudige taak om 'n span muile te hanteer nie. Die in- en uitspan van 'n span muile verg baie geduld en ervaring.

Meesal erf sulke kruisings meer eienskappe van die moer as van die vaar. Die hoogte van 'n muil (120 tot 180 cm.) hang dus af van die perderas van die merrie. Sy gewig wissel tussen 370 en 460 kg. Van die perd erf die muil ook die vorm van die nek, kruis, stert, vag en tande. Sy dik kop, lang ore, dun bene, smal hoewe en kort maanhare kom van die donkie. Muile het 'n baie beter uithouvermoë as perde, maar hul spoed is aansienlik laer. Omdat hul vag harder en growwer as die van 'n perd is, het die weer nie so 'n invloed op hulle nie. Daarom het hulle 'n goeie natuurlike weerstand teen siektes en veral muskiete. Omdat hul hoewe harder is as die van 'n perd ly hul pote nie so erg op harde paaie nie. 'n Muil verdra swakker voedsel as 'n perd en dit maak hom uiters geskik vir gebruik in onherbergsame streke met weinig plantegroei en in toestande van nood soos oorloë. Mankheid, slegte spysvertering e.a. tipiese probleme by perde kom onder muile minder voor. 'n Muil maak 'n ander geluid as 'n perd en 'n donkie.

Muile is gewoonlik onvrugbaar. Omdat perde 'n chromosoongetal van 64 en donkies 'n getal van 62 het, is perde en donkies van verskillende spesies. Die muil het 'n chromosoongetal van 63 en is daarom meesal steriel. Die melkkliere van 'n muil werk gewoonlik nie.

Die muil is 'n puik las- en trekdier. As 'n trekdier is hy meer ekonomies as 'n moderne trekker. Maar hy is weens sy ongemaklike gang nie 'n goeie rydier nie. 'n Muil se trekvermoë hang direk saam met sy liggaamsgewig. 'n Vrag van 20% van sy gewig is die ideale maksimum. Muile en muilspanne was onontbeerlik op elke Wes-Kaapse koring- en vrugteplaas totdat hy deur meganisering van die boerdery sedert die Tweede Wêreldoorlog verdring is. In die laaste dekades van die 19de eeu was daar in Namakwaland 'n muiltrein van die kopermyne by Okiep na die hawe by Port Nolloth. Dit is op 'n spoorlyn deur 60 muile getrek. 'n Muil is bruikbaar vanaf 4 jaar en is op 16 nog jonk. Muile lewe lank. Cecil John Rhodes se muil Kitty by Groote Schuur het 38 geword. Muile wat 40 jaar gehaal het, is nie ongekend nie.

Toe daar in die 1930’s 'n tekort aan muile in die land was, is honderde besonder groot muile van die pampas in Argentinië ingevoer. Die aantal muile het in die oorlogsjare so goed aangewas dat Suid-Afrika op sy beurt in 1946 duisende muile na Griekeland en Joego-Slawië uitgevoer het om te help in die heropbou van daardie lande na die oorlog. By die teel van muile is daar in Suid-Afrika meesal gebruik gemaak van merries van die Boerperd en die Clydesdale. Die groot swart Kataloniese donkie afkomstig uit Spanje is gewoonlik as vaar gebruik.

Die woord muil kom van die Latynse woord vir 'n muil, naamlik mulus.

• Botterkop

• Green, Lawrence G.: In the land of afternoon. Kaapstad: Howard B. Timmins, 1950.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 4. Kaapstad: Nasou, 1971. ISBN 0-625-00320-9

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Muil.
• Wikispecies het meer inligting verwant aan Muil