Mopanie
Die mopanie (Colophospermum mopane) is 'n boom met skoenlappervormige blare wat wydverspreid in dorre, tropiese laagliggende dele voorkom. Die boom kan groot word.
| Mopanie | |
|---|---|
 | |
Wetenskaplike klassifikasie  | |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Plantae |
| Klade: | Tracheofiete |
| Klade: | Angiospermae |
| Klade: | Eudicots |
| Klade: | Rosids |
| Orde: | Fabales |
| Familie: | Fabaceae |
| Genus: | Colophospermum |
| Spesie: | C. mopane |
| Binomiale naam | |
| Colophospermum mopane (J.Kirk ex Benth.) J.Léonard, (1949) | |
 | |
| Die mopanieboom se verspreiding. | |
| Sinonieme | |
| |
Die mopanie is die enigste spesie wat aan die genus Colophospermum behoort. Dit val onder die sub-familie Caesalpinioideae wat op sy beurt aan die familie Fabaceae behoort. Die plant se FSA-nommer is 198.[1][2]
Die mopanieboom word in die tropiese dele van Suider-Afrika tot in Gauteng en Laeveld aangetref. Dit is 'n bladwisselende boom wat 4 tot 18 m hoog word. Verstruikte vorme kom ook voor. Blare en jong takkies word deur wild en vee geëet, en mopaniewurms, wat gedroog en geëet kan word, leef in die boom.
Die mopanieboom word volop in die noordelike dele van die Limpopo laeveld, Angola, Botswana, Malawi, Mosambiek, Namibië, Zambië en Zimbabwe aangetref en vorm dikwels byna homogene opstande.[3] Die boom groei in laagliggende en warm gebiede en dikwels in alluviale of alkaliese grond. Die mopanieboom is bladwisselend en kan tot 18 m hoog word; gewoonlik is dit egter kleiner (10 m) en groei dikwels in swak gedreineerde grond tot 'n meerstammige struik van sowat 4 m.
Die bas is grys tot swart en diep oorlangs gegroef. Die blare word spiraalvormig afwisselend om die takkies gedra en is 4,5 tot 10 cm lank en 1,5 tot 5 cm breed. Die 2 dele van 'n blaar word aan die punt van die blaarsteel (2 tot 4 cm lank) aan weerskante van 'n verdikte deel gedra en lyk soos en kan soos skoenlappervlerke toevou wanneer dit baie warm is. Jong blare is rooibruin maar word later liggroen. In die herfs verkleur die blare tot geel en later bruin voordat dit teen die einde van die winter afval.
Die blomme is klein, onopvallend en groenerig en word in trosse aan die eindpunte van die takkies gedra. Die vrug is 'n plat, eensadige peul (ongeveer 5 cm lank en 2,5 cm breed). Die peule word ook in trossies gedra en bevat 'n niervormige saad met rooierige kliere wat 'n taai stof afskei.
Vee en wild soos olifante, elande, rooibokke, koedoes en steenbokke vreet die blare en jong takkies van die boom. Die blare het 'n skerp terpentynreuk, maar beïnvloed nie die smaak van die diere se vleis of merk nie. Die hout van die mopanieboom is baie hard en duursaam maar moeilik bewerkbaar en word meestal net vir mynstutte en dwarsleërs gebruik. Mopaniewurms leef in die boom en word gedroog of gebraai. Daar is ook begin om die wurms te droog of in te lê en kommersieel te bemark.
Die spesie is 'n monotipiese takson, daar is net een spesie in die genus.
Galery
'n Mopaniewurm op 'n mopanieboom.
Colophospermum mopane
Verwysings
- https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/
- Van Wyk, Piet (2008). Field guide to the TREES of the Kruger National Park. Kaapstad: Struik. p. 83. ISBN 978-1-77007-759-1.
- https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:486795-1
Bronne
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409605, volume 19, bl. 157
- Moll, Eugene (2013) Watter Boom is dit? ISBN 978 1 77007 832 1
- REDLIST Sanbi
Eksterne skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Mopanie.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Mopanie