Monisme

Monisme is ’n filosofiese denkrigting wat een beginsel, soos bestaan, aanvaar as die oorsprong van alle dinge en daaraan ’n "alleenheid" of uniekheid (Grieks: μόνος) toeken. Verskeie soorte monisme kan onderskei word:

  • Volgens prioriteitsmonisme kom alle bestaande dinge van ’n bron wat afsonderlik van hulle is, soos "die Een" in Neoplatonisme.[1] Hiervolgens is net een ding ontologies basies of gaan dit alles vooraf.
  • Bestaansmonisme leer daar bestaan streng gesproke net een ding, die heelal, wat bloot kunsmatig en arbitrêr in baie dinge verdeel kan word.[2]
  • Volgens materiemonisme kan ’n verskeidenheid bestaande dinge verduidelik word aan die hand van ’n enkele beginsel of wesentlikheid.[3] Daar bestaan dus net een soort ding, soos materie, maar baie dinge kan van dié ding gemaak wees.
  • Dubbelaspekmonisme is die siening dat die geestelike en fisieke twee aspekte van, of perspektiewe op, dieselfde beginsel is.
’n Kol in ’n sirkel is deur Grieke gebruik om die eerste metafisiese entiteit, "die monade" of "die absolute", te verteenwoordig.

Definisies

Daar is twee soorte definisies van monisme:

  1. Die breër definisie: ’n Filosofie is monisties as dit eenheid van die oorsprong van alle dinge aanvaar; alle bestaande dinge kom van ’n bron wat afsonderlik van hulle is.[1]
  2. Die enger definisie: Dit vereis nie net eenheid van oorsprong nie, maar ook eenheid van materie en essensie.[1]

Die term "monisme" is ook al gebruik om godsdienstige tradisies te beskryf. In Hindoeïsme word die term "absolute monisme" gebruik vir Advaita Vedanta.[4][5]

Verwysings
  1. Brugger 1972.
  2. Strawson, G. (2014): "Nietzsche's metaphysics?". In: Dries, M. & Kail, P. (reds): "Nietzsche on Mind and Nature". Oxford University Press. PDF
  3. Cross & Livingstone 1974.
  4. Chande 2000, p. 277.
  5. Dasgupta 1992, p. 70.

Bronne
  • Brugger, Walter (red.) (1972), Diccionario de Filosofía, Barcelona: Herder, art. dualismo, monismo, pluralismo
  • Chande, M.B. (2000), Indian Philosophy In Modern Times, Atlantic Publishers & Dist
  • Cross, F.L.; Livingstone, E.A. (1974), The Oxford Dictionary of the Christian Church, OUP, art. monism
  • Dasgupta, Surendranath (1992), A history of Indian philosophy part 1, Motilall Banarsidass

Skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.