Dier

Met ’n paar uitsonderings, soos die sponse, het diere liggame wat uit verskillende soorte weefsel bestaan. Dit sluit in spiere, wat kan saamtrek en beweging beheer, en senuwees, wat seine stuur en verwerk. Daar is ook gewoonlik ’n interne spysverteringskamer met een of twee openinge.[14]

Alle diere het eukariotiese selle, omring deur ’n kenmerkende ekstrasellulêre matriks, wat bestaan uit kollageen en elastiese glukoproteïene.[15] Dit kan verkalk wees om strukture soos skulpe, bene en sponsnaalde te vorm.[16] Tydens ontwikkeling vorm dit ’n relatief buigbare raamwerk[17] waarop selle kan rondbeweeg en reorganiseer kan word, en dit maak ingewikkelde strukture moontlik. In teenstelling hiermee het ander meersellige organismes, soos plante en swamme, selle wat op plek gehou word deur selwande, en hulle ontwikkel so deur progressiewe groei.[14]

Sommige spesies landslakke gebruik "liefdespyltjies" as ’n vorm van seksuele seleksie.[18]

Byna alle diere is gewikkel in die een of ander vorm van seksuele voortplanting.[19] Hulle vervaardig haploïede gamete deur meiose. Die kleiner, beweeglike gamete is spermselle en die groter, onbeweeglike gamete is eierselle.[20] Hulle smelt saam en vorm sigote, wat in nuwe individue ontwikkel.[21]

Baie diere kan ook aseksueel voortplant.[22] Dit kan geskied deur middel van partenogenese, waar bevrugte eierselle geproduseer word sonder paring, knopvorming of verdeling.[23]

Manlike sjimpansees bly dikwels in die gemeenskap waarin hulle gebore word, terwyl wyfies by ander groepe aansluit.

’n Sigoot ontwikkel aanvanklik in ’n hol sfeer, wat ’n blastula genoem word;[24] dit ondergaan herrangskikking en differensiasie. In sponse swem blastulalarwes na ’n nuwe ligging en ontwikkel in ’n nuwe spons.[25] In die meeste ander groepe ondergaan die blastula ’n meer ingewikkelde herrangskikking.[26] Dit vorm eers ’n invaginasie en dan ’n gastrula met ’n spysverteringskamer en twee aparte kiemlae – ’n eksterne ektoderm en ’n interne endoderm.[27] In die meeste gevalle ontwikkel daar ook ’n mesoderm tussenin.[28] Hierdie kiemlae differensieer dan om weefsel en organe te vorm.[29]

By seksuele voortplanting lei inteling (met ’n nabye familielid) gewoonlik tot ’n afname in biologiese gehalte, soos die voorkoms van ’n vroeë dood by sekere spesies.[30] Diere het verskeie maniere ontwikkel om inteling te vermy en uitkruising te bevorder.[31] Sjimpansees gebruik byvoorbeeld verspreiding om te voorkom dat nabye familielede paar;[31] individuele diere versprei na verskillende groepe en weg van die groep waarin hulle gebore is.

In verskeie spesies paar wyfies met verskillende mannetjies en bring dus kleintjies voort van ’n hoër genetiese gehalte. Dit gebeur veral by wyfies wat ’n paartjie gevorm het met ’n mannetjie van swak genetiese gehalte, soos ’n nabye familielid.[32]

Diere is heterotrofies, wat beteken hulle eet ander organismes, direk of indirek.[33] Hulle word gewoonlik ook verder verdeel in groepe soos karnivore, herbivore, omnivore en parasiete.[34]

Predasie is ’n biologiese interaksie waar ’n roofdier (’n heteretroof wat jag) sy prooi (die organisme wat aangeval word) eet.[35] ’n Roofdier het dalk of dalk nie sy prooi doodgemaak voordat hy dit eet, maar die daad van predasie lei gewoonlik daartoe dat die prooi doodgemaak word.[36] Die ander belangrike kosbron is dooie organiese materiaal.[37] Dit is soms moeilik om tussen dié twee voedingsvorme te onderskei – soos wanneer ’n parasiet ’n gas-organisme eet en dan sy eiers daarop lê sodat sy kleintjies die verrottende karkas kan eet. Druk wat hulle op mekaar uitoefen, lei dikwels tot ’n evolusie-resies tussen die jagter en prooi, en dit lei tot verskeie evolusie-aanpassings in albei.[38]

Die meeste diere gebruik die energie van sonlig direk of indirek deur plante of plantvretende diere te eet. Fotosintese in plante omskep die energie van sonlig in chemiese energie in die vorm van eenvoudige suikers (byvoorbeeld glukose). Hierdie suikers word dan gebruik as die boustene vir plantgroei.[14] Wanneer ’n dier die plante vreet, of diere vreet wat die plante gevreet het, verkry hulle hul energie daaruit. Die energie help die dier groei en gee hom die energie om te beweeg.[39][40]

Diere wat naby hidrotermiese of koue bronne op die seebodem voorkom, is nie van die energie van sonlig afhanklik nie.[41] In plaas daarvan vorm chemosintetiese Archaea en bakterieë die basis van die voedselketting.[42]

Verskeie dierefilums word gekenmerk deur die afwesigheid van bilaterale simmetrie en daar word geglo hulle het vroeg in die evolusie uit ander diere ontwikkel. Die sponse (Porifera) het vermoedelik eerste ontwikkel en word beskou as die oudste dierefilum.[57] Hulle het nie die komplekse organisasie wat in die meeste ander filums aangetref word nie.[58] Hul selle is gedifferensieer, maar in die meeste gevalle nie in aparte soorte weefsel georganiseer nie.[59] Sponse neem gewoonlik voedingstowwe in deur water deur gaatjies in te trek.[60] ’n Reeks studies van 2008 tot 2015 ondersteun egter die mening dat Ctenophora, of die ribkwalle, die basale lyn van diere is.[61][62][63] Dié bevinding is omstrede, want dit dui daarop dat sponse dalk nie so primitief is nie,[61] en ander navorsers meen dit is ’n statistieke ongerymdheid.[64][65][66]

’n Oranje olifantoorspons, Agelas clathrodes, voor en twee korale, Iciligorgia schrammi en Plexaurella nutans, agter.

Filums soos Ctenophora en Cnidaria, wat seeanemone, korale en jellievisse insluit, is radiaal (straalsgewys) simmetries en het spysverteringskamers met een opening wat as mond én anus dien.[67] Albei het verskillende soorte weefsel, maar dit is nie in organe georganiseer nie.[68] Daar is net twee hoofkiemlae, die ektoderm en endoderm, met net verstrooide selle tussenin. Daarom word dié diere soms "diploblasties" genoem.[69]

Daar word nou geglo die Myxozoa, mikroskopiese parasiete wat aanvanklik as Protozoa beskou is, het binne Cnidaria ontwikkel.[70]

Alle ander diere vorm ’n monofiletiese groep wat Bilateria genoem word. Hulle is meestal bilateraal simmetries en het dikwels ’n gespesialseerde kop met voedings- en sintuiglike organe. Die liggaam is triploblasties – dit beteken al drie kiemlae is goed ontwikkel – en weefsel vorm afsonderlike organe. Die spysverteringskanaal het twee openinge, ’n mond en ’n anus, en daar is ’n interne holte bekend as ’n seloom (of buikholte) of pseudoseloom (skynbuikholte). Daar is uitsonderings op al hierdie eienskappe.

Genetiese studies het ons begrip van die verhouding tussen die diere in Bilateria aansienlik verander. Dit lyk of die meeste tot twee groot stambome behoort: Deuterostomia en Protostomia; laasgenoemde sluit in die Ecdysozoa en Lophotrochozoa. Die Chaetognatha is aanvanklik as Deuterostomia geklassifiseer, maar onlangse molekulêre studies het dié groep geëien as ’n basale Protostomia-lyn.[71]

Daar is ook ’n paar klein groepe diere met bilaterale simmetrie met relatief kriptiese morfologie waarvan die verwantskap met ander diere nog nie baie duidelik is nie. So het onlangse molekulêre studies Acoelomorpha en Xenoturbella geëien as behorende tot ’n monofiletiese groep,[72][73][74] maar daar is weinig ooreenstemming oor of die groep binne Deuterostomia ontwikkel het,[73] en of dit ’n sustergroep van alle ander diere met bilaterale simmetrie (Nephrozoa) verteenwoordig.[75][76] Ander groepe met onsekere verwantskap sluit Rhombozoa en Orthonectida in. Een filum, Monoblastozoa, is in 1892 deur ’n wetenskaplike beskryf, maar tot dusver was daar geen verdere bewys dat dit bestaan nie.[77]

Twee winterkoninkies van die spesie Malurus cyaneus.

Deuterostomia verskil in verskeie opsigte van Protostomia. Diere van albei groepe het ’n volledige spysverteringstelsel. By laasgenoemde groep ontwikkel die eerste opening wat in die embrio verskyn, in die mond en die tweede opening in die anus. In eersgenoemde groep ontwikkel die openinge andersom.[78] By die meeste Protostomia vul selle eenvoudig die binnekant van die gastrula in om die mesoderm te vorm, maar by Deuterostomia vorm dit deur die invaginasie van die endoderm.[79] Deuterostomia-embrio's ondergaan radiale kliewing (verdeling) en Protostomia spirale kliewing.[80]

Dit alles dui daarop dat Deuterostomia en Protostomia twee aparte, monofiletiese stambome is. Die belangrikste filums van Deuterostomia is Echinodermata en Chordata.[81] Eersgenoemde is radiaal simmetries en uitsluitlik seediere, soos seesterre, seekastaiings en seekomkommers.[82] Chordata word deur die gewerweldes, diere met rugstringe, oorheers.[83] Dit sluit in visse, amfibieë, reptiele, voëls en soogdiere.[84]

Deuterostomia sluit ook Hemichordata, of die kraagdraers, in.[85][86] Hoewel hulle nie vandag juis volop is nie, behoort die belangrike fossiele graptoliete dalk tot hierdie groep.[87]

Geelvlerknaaldekokers, Sympetrum flaveolum.

Die Ecdysozoa behoort tot Protostomia en is genoem na die algemene eienskap van groei deur vervelling.[88] Dit sluit die grootste dierefilum, die Arthropoda, in en bevat insekte, spinnekoppe, krappe, ens. Al dié diere se liggaam is in herhalende segmente verdeel wat gewoonlik in pare voorkom. Twee kleiner filums, Onychophora en Tardigrada, is nabye verwante en deel dié eienskappe. Ecdysozoa sluit ook die Nematoda, of rondewurms, in wat dalk die tweede grootste dierefilum is. Rondewurms is meestal mikroskopies en kom voor in feitlik elke omgewing waar daar water is.[89] ’n Paar is belangrike parasiete.[90] Kleiner filums wat aan hulle verwant is, is Nematomorpha, of die perdehaarwurms, Kinorhyncha, Priapulida en Loricifera. Hierdie groepe het ’n klein buikholte, wat ’n skynbuikholte genoem word.

Die wingerdslak Helix pomatia.

Lophotrochozoa, wat binne die groep Protostomia ontwikkel het, sluit twee van die mees suksesvolle dierefilums in, Mollusca en Annelida.[91][92] Eersgenoemde, wat die tweede grootste dierefilum is volgens spesies wat beskryf is, bevat diere soos slakke, mossels en pylinkvisse; laasgenoemde die gesegmenteerde wurms, soos erdwurms en bloedsuiers. Hierdie twee groepe is lank as nou verwant beskou omdat hulle soortgelyke larwes het, maar Annelida is as nader aan Arthropoda beskou omdat albei gesegmenteer is.[93] Nou word hulle beskou as die resultaat van saamlopende (maar onafhanklike) evolusie vanweë baie morfologiese en genetiese verskille tussen die twee filums.[94]

Lophotrochozoa sluit ook Nemertea, of die snoerwurms, Sipuncula en verskeie filums in wat ’n sirkel tentakels met trilhare om die mond het.[95]

Platyzoa sluit die filum Platyhelminth, of die platwurms, in.[96] Hulle is eers as van die mees primitiewe Bilateria beskou, maar dit lyk nou of hulle uit meer komplekse voorouers ontwikkel het.[97] Die groep bevat ’n paar parasiete, soos suigwurms and lintwurms.[96] Platwurms het nie ’n seloom of buikholte nie, nes hul naaste verwante, die mikroskopiese Gastrotricha.[98] Die ander Platyzoa-filums is meestal mikroskopies en het skynbuikholtes. Die belangrikste groep is Rotifera, of die raderdiertjies, wat algemeen in wateromgewings voorkom. Hulle sluit ook Acanthocephala, Gnathostomulida, Micrognathozoa en moontlik Cycliophora in.[99] Hierdie groepe het almal komplekse kake en behoort tot die filum Gnathifera.