Breinvliesontsteking
Breinvliesontsteking (meningitis) is die ontsteking van die lagies weefsel wat om die brein en ruggraat voorkom. Daar word tussen twee soorte onderskei: virale en bakteriologiese breinvliesontsteking. Dit ontstaan weens verspreiding van 'n infeksie. Die siekte staan ook bekend as harsing-en-rugmurgvliesontsteking, harsingvliesontsteking, rugmurgvliesontsteking en nekkramp.
|
|
Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie. Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word. |
| Breinvliesontsteking | ||
| Klassifikasie en eksterne bronne | ||
 | ||
| Ontsteking van die sentrale senustelsel. | ||
| ICD-10 | G00–G03 | |
| ICD-9 | 320–322 | |
| DiseasesDB | 22543 | |
| MedlinePlus | 000680 | |
| eMedicine | med/2613emerg/309 emerg/390 | |
| MeSH | D008581 | |
 Mediese waarskuwing | ||
Voorkoms
Geen data
<10
10–25
25–50
50–75
75–100
100–200
200–300
300–400
400–500
500–750
750–1000
>1000
Meningitis-gordel
Epidemiese sones
slegs sporadiese gevalle
0–2
3–3
4–6
7–9
10–20
21–31
32–61
62–153
154–308
309–734
Voorheen het die meeste gevalle voorgekom by kinders tot ouderdom 5 jaar. Heersende kinder-inentingsprogramme het meegebring dat gevalle van meningitis merendeels in jong persone tussen 15 tot 24 voorkom. Ouer volwassenes ervaar ook ‘n groter insidensie.
Risiko-faktore
'n Aantal risiko-faktore dra by tot die ontwikkeling van meningitis:
- Ouderdom
- Gemeenskaps-verblyf
- Swangerskap
- Werk met diere
- Blootgestelde immuniteit
Oorsake
Meningitis ontstaan uit virusinfeksie, maar mag ook weens bakteriële infeksie ontstaan. Minder algemeen, is dat 'n fungus die siekte meebring.
Bakteriële infeksie is die skadelikste en identifisering van die bron van die infeksie is belangrik om 'n behandelingsplan daarteen te ontwikkel.
Bakteriële meningitis
Bakteriologiese-breinvliesontsteking, daarteenoor, is lewensgevaarlik en kan tot die dood lei as dit nie vinnig behandel word nie. Hierdie soort breinvliesontsteking is hoogs aansteeklik en kan oorgedra word deur met selfs klein druppels van iemand (met breinvliesontsteking) se liggaamsvloeistowwe in aanraking te kom. Dit kan versprei deur iemand te soen, 'n nies, hoes, eetgerei, of deur sigarette te deel. Akute bakteriële meningitis ontwikkel gewoonlik wanneer bakterieë die bloedstroom binnedring en migreer na die brein en rugmurg. Oorinfeksie en sinus-infeksie en selfs 'n kopbeenfraktuur kan egter meebring dat bakterieë die meninges direk binnedring en meningitis aanbring.
- Tipes bakterie:
- Streptococcus pneumoniae (pneumococcus)
- Neisseria meningitides (meninigococcus)
- Haemophilus influenzae (haemophilus)
- Listeria monocytogenes (listeria)
Simptome
Nie alle simptome kom noodwendig gelyktydig by elke pasiënt voor nie:
- Naarheid en braking.
- Erge hoofpyn en hoe koors 39+
- Stywe nek (kom minder voor by jonger kinders). Die ken kan nie aan die bors raak nie vanweë die stywe nek.
- Ligsensitiwiteit van die oë (kom minder voor by jonger kinders).
- Baie slaperig.
- Lighoofdigheid of verwarring.
- Uitslag enige plek op die liggaam (kom nie by alle gevalle voor nie).
- Sametrekkings / stuiptrekkings.
Behandeling
As gevolg van die gevaar wat die siekte inhou is dit uiters belangrik om dadelik mediese hulp te kry. Behandeling kan effektief wees as dit in die vroeë stadium van die siekte toegepas word. Hoe vroeër die pasiënt geïdentifiseer word hoe beter is die kans op volkome herstel.
Virale meningitis
Virus-verwante breinvliesontsteking veroorsaak baie ongerief, maar is in die meeste gevalle nie lewensgevaarlik nie. Mense wat opdoen herstel ook vinnig sonder veel nagevolge. Dit is glad nie aansteeklik nie en kan nie oorgedra word deur een persoon na 'n ander nie.
Virale meningitis is gewoonlik 'n matige toestand en klaar binne 10 dae op. Enterovirale virusse wat maaggriep veroorsaak bring in die VSA die meeste gevalle van virale meningitis mee.
Tekens en simptome in hierdie gevalle is seer keel, gewrigpyne en erge hoofpyn. Virusse sirkuleer gedurende somer en vroeë herfs.
Chroniese meninigitis
Volgehoue meningitis kom voor wanneer stadig-groeiende organismes die kritieke areas van die meninges binnedring. Hierdie toestand ontwikkel oor 'n tydperk van tot 4 weke. Dit is 'n skaars vorm van meningitis.
Die tekens en simptome stem ooreen met akute meningitis.
Fungale meningitis
Fungale meningitis is seldsaam.
Simptome van meningitis
Aanvanklike tekens en simptome stem ooreen met griepsimptome en word maklik daarmee verwar. Simptome ontwikkel oor ‘n kort periode van tot 2 dae en sluit die volgende in:
· Hoë koors · Skerp hoofpyn · Braking of naarheid met gepaardgaande hoofpyn · Verwardheid, of verminderde konsentrasievermoë. By jong kinders mag 'n onvermoë om oogkontak te maak waargeneem word · Toeval · Lomerigheid, of traagheid om wakker te word uit slaap · Stywe nek · Ligsensitiwiteit · Gebrek aan belangstelling in voedsel en drank · 'n Veluitslag kom voor in die geval van virus- of meningococcus meningitis.
Vroeë tekens en simptome wat aanduidend is van infeksie sluit in: pyn in bene, koue hande en voete en abnormal-bleek velkleur. Dit dui nie noodwendig op 'n toestand van mengitis nie.
By vroeggeborenes en kleuters mag die volgende tekens waargeneem word: konstante huil, ongewone slaperigheid of geirriteerd, swak eetlus. Soms mag die sagte area op 'n kleuter se kop uitbult. 'n Laat teken mag spasmaties wees, wat 'n uiterste hiperekstensie van die liggaam meebring (opisthotonos).
Indien 'n bakteriële meningitis opgedoen is, bestaan die gevaar van permanente breinskade. Daarbenewens kan die dood binne enkele dae intree. Dit is noodsaaklik om die siekte onmiddellik te behandel.
Potensiële komplikasies
Ernstige gesondheidskomplikasies mag opgedoen word. Sonder behandeling ontstaan risiko's, gelykstaande aan toeval, permanente neurologiese skade, insluitende gehoorverlies, verlies van spraak, leergestremdheid, gedragsprobleme, breinskade en selfs verlamming. Nie-neurologiese komplikasies sluit in versaking van die niere en byniere.
Bakeriële infeksie van die sentrale senuweestelsel is snel en mag binne enkele dae lei tot skok en dood.
Geneeskundige evaluasie
Enige teken of simptoom wat dui op meningitis moet onder doktersbehandeling geplaas word. Herstel en beheer oor komplikasies word bevorder indien behandeling vroeg genoeg kan begin. Aansteeklikheid van die siekte moet oorweeg word, na gelang van die graad van meningitis wat die rondte doen.
- Klassifikasie
- Eerstevlak toetsing
- Lumbaal-punksie
- CT
- MRI
Behandeling
- Behandel koors en spierpyne
- Antibiotikum (binne-aarse toediening vir snelwerking)
- Behandel druk op brein weens swelling
- Behandeling teen toeval
Voorkoming van Meningitis
Uitskakeling van aansteeklike infeksies. Verspreiding vind plaas deur hoes, nies, soen en self gemeenskaplike gebruik van eetgerei, 'n tandeborsel of 'n sigaret.
Persoonlike higiëne is noodsaaklik om blootstelling aan infeksiegeleiers uit te skakel. In hierdie opsig moet hande gereeld gewas word voor etes en na gebruik van die toilet, na blootstelling aan 'n publieke omgewing en kontak met diere.
Handhaaf en bou die immuunstelsel deur voldoende rus (slaap), gereelde oefening, gesonde dieet met vars vrugte, groente en volgraan.
Swanger vroue moet verseker dat vleis goed gaar is en skakel kaas wat van ongepasteuriseerde melk vervaardig is, uit.
Immunisering
Sommige vorme van meningitis kan voorkom word deur immunisering: Jong kinders volg 'n inentingsprogram vanaf ouderdom 2 jaar Sommige programme is gerig op kinders tussen ouderdom 11 – 12, op ouderdom 15 jaar en studente wat in slaapsale gehuisves word. Daar bestaan 'n inentingsprogram om kinders tussen 2 – 5 jaar en ouer kinders en volwassenes teen die longkokkus-bakterie te beskerm.
Verwysings
- (en) "Mortality and Burden of Disease Estimates for WHO Member States in 2002" (xls). Wêreldgesondheidsorganisasie (WHO). 2002. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Januarie 2013.
