Konsonant

'n Konsonant of medeklinker is 'n klank waar die lug, in teenstelling met 'n klinker, nie ongehinderd deur die mond na buiten kan gaan nie. Dit is 'n spraakklank wat gevorm word deur 'n volkome of gedeeltelike onderbreking van of versperring in die lugstroom in of bo die strottehoof, met of sonder trilling van die stembande.

Voorbeelde

By die /p/ van aap versamel die lug eers voor die afgeslote lippe, en kom dan met 'n plof na buite. By die /n/ van noot is die mondholte afgesluit en kom die lug deur die neus. By die /s/ van sap gaan die tong omhoog na die verhemelte, waardeur die opening nouer word en 'n sisklank ontstaan.

Die verdubbeling van konsonantletters in Afrikaans

Volgens die Afrikaanse woordelys en spelreëls (2017) word konsonantletters soms verdubbel wanneer hulle tussen vokaalletters voorkom om die klank en/of lengte van die voorafgaande vokaal te bepaal.

  • 'n Konsonantletter word verdubbel indien dit tussen twee vokaalletters optree en die eerste vokaal (met uitsondering van [i], [u] en [y]) kort is en die hoofklem dra.

abba, vodde, effens, giggel, liggaam

  • 'n Konsonantletter wat tussen 'n kort [i], [y] of [u] en 'n volgende vokaalletter staan, word nie verdubbel nie.
    • briefie, familie, kielie, tipe
    • bruto, minute, rusie
    • groete, moeder, moenie, oefen
    • geute, kreukel, leuse
  • 'n Konsonantletter wat tussen 'n diftong en 'n vokaalletter staan, word nie verdubbel nie.

anys, duisend, eina, kabouter, meisie

  • Indien die grondwoord eindig op 'n enkele konsonantletter, voorafgegaan deur 'n lang, beklemtoonde vokaal, word daardie konsonantletter nie in afleidings van die grondwoord verdubbel nie.
    • formaat - formateer, profeet - profeteer, vokaal, vokaliseer.
    • Let ook op die spelling van baseer (uit basis), faseer (uit fase) en kontroleer (uit kontrole).
  • As 'n woord op 'n s eindig (soos bos of fluks) en met 'n woord of woorddeel verbind word wat met 'n s begin (soos slaper, of -ste), word albei s'e behou.
    • bosslaper, dansskoene, halssnoer
    • fluksste, laksste, skaarsste

Eksterne skakels

Bronne
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.