Maximilien Robespierre

In die beginjare van die Revolusie het Robespierre 'n taamlik onbeduidende rol gespeel. Die mag was gesentraliseer in die hande van die Nasionale Vergadering, en hierdie liggaam het Robespierre as 'n uiterste ekstremis en gevaarlike persoon beskou. Elders het Robespierre egter groot invloed gehad. In daardie tyd het talle politieke klubs in Frankryk die lig gesien. Die belangrikste van hierdie klubs was die Jakobyne (die naam is ontleen aan die klooster waar hierdie groep gewoonlik byeengekom het).

Dit was hier waar Robespierre met sy toesprake, wat gewoonlik ʼn bietjie gevorderd was vir die gewone lede, 'n groot indruk gemaak het. Aanvanklik het die invloed van die Jakobyne egter beperk gebly, maar hul kans sou spoedig kom. Nadat die Revolusie drie jaar lank aan die gang was, het die inwoners van Parys weereens rusteloos geword. Daar was 'n gebrek aan voedsel en daar is ook vermoed dat sekere persone besig was om die werk van die Revolusie ongedaan te maak.

Die volgende jaar het 'n oorlog met Pruise en Oostenryk uitgebreek en die vermoede het ontstaan dat koning Lodewyk XVI kop in een mus met die vyand was. Die gevolg was dat die koning op 21 Januarie 1793 tereggestel is. Tien maande later, in Oktober 1793, het Marie Antoinette ook onder die guillotine gesterf. Kort na die teregstelling van Lodewyk XVI het Brittanje ook tot die oorlog toegetree, en toe was Frankryk se posisie eers benard.

Daarby het die bevelvoerder van die Franse magte na die vyand oorgeloop in 'n stadium toe die vyandelike magte vinnig besig was om Frankryk binne te val. Die geleentheid waarop die Jakobyne so lank en geduldig gewag het, het nou aangebreek. Eers het hulle die inwoners van Parys opgesweep en daarna beheer van die regering oorgeneem. Die eerste ding wat hulle gedoen het, was om hul grootste vyande, die Girondiste, se leiers te arresteer.

Daarna het die leiers van die Jakobyne 'n komitee vir openbare veiligheid in die lewe geroep. Robespierre was 'n lid van hierdie komitee, maar hy was 'n tyd lank ondergeskik aan die kleurryke en kragtige persoonlikheid van Georges Danton. Die Jakobyne het nou besluit dat 'n skrikbewind nodig was om Frankryk te red. Dit het gelei tot die massa-teregstelling onder die guillotine van alle teenstanders en vermeende teenstanders van die Jakobyne.

Intussen het die Franse troepe sukses op die slagveld behaal. Nie alleen is die vyand gestuit nie, maar ook teruggedryf. Hierdie sukses het 'n gejuig oor die hele land laat opgaan, en Danton was van mening dat die skrikbewind beëindig moes word. Robespierre wou egter nie daarvan hoor nie, en toe Danton nie wou kopgee nie, het Robespierre gesê, “jy sal my in 'n skotskar na die guillotine volg!” Robespierre het nou die alleenmag gehad en niemand het hom durf teengaan nie.

Die Nasionale Konvensie, wat die Nasionale Vergadering vervang het, is deur Robespierre die swye opgelê en het alles gedoen wat hy verlang het. Die Konvensie het selfs toegestem tot die stigting van 'n nuwe revolusionêre geloof in Frankryk met Robespierre as die opperpriester.

Robespierre het dinge egter te ver gevoer, en dit het tot sy val gelei. Die wette wat bepaal het dat dit nie noodsaaklik was dat getuies opgeroep moes word wanneer verdagtes verhoor word nie, en wat die immuniteit wat lede van die Konvensie tot in daardie stadium geniet het, afgeskaf het, was die laaste strooi. Die lede van die Konvensie het hul moed bymekaar geskraap en teen Robespierre in opstand gekom. Op 24 Julie 1794 is die saal waarin Robespierre en sy vriende vergader het, bestorm. Die volgende dag is hy na die guillotine gelei.

• KENNIS, 1980, ISBN 0798108258, volume 3, bl. 553

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Maximilien Robespierre.