Martelaar
'n Martelaar is iemand wat vervolging en dood ly omdat hy 'n godsdienstige oortuiging of saak bepleit, verloën of weier om afstand te doen of te bepleit, soos vereis deur 'n eksterne party.
 |
Hierdie artikel moet skoongemaak of andersins verbeter word. Hierdie artikel voldoen nie tans aan die hoë gehaltestandaarde waarna Wikipedia streef nie. Voel vry om self in te spring en verbeterings te maak, en verwyder hierdie kennisgewing ná die tyd. Vir meer hulp, sien die redigeringshulp. Daar is moontlik kommentaar in die artikel of op die besprekingsblad oor wat verbeter moet word. |
Die Encyclopaedia Britannica[1] verwoord die nou betekenis van die woord as "iemand wat vrywillig die dood aanvaar eerder as om sy/haar geloof deur woord of daad te loën".
Die WAT[2] beskryf 'n martelaar as iemand wat gemartel word en gee as definisie van martel "om op wreedaardige manier groot liggaamlike pyn of leed aan te doen of veroorsaak gewoonlik met die doel om:
- godsdienstige of politieke teenstand te onderdruk
- 'n skuldbekentenis af te dwing
- inligting te bekom
- sadistiese plesier te verskaf."
In die tweede definisie sluit die WAT ook geestelike lyding in.
Die Catholic Encyclopaedia [3] wys daarop dat die woord oorspronklik uit Grieks kom en "getuie" beteken. Die eerste Christelike martelare was dus "getuies vir Christus" wat weens hulle getuienis gedood is." Eusebius skrywe dat die belyders van Lyon wat deur die gelowiges as martelare aangespreek is, self die benaming geweier het en verklaar het dat: "Hulle (die wat dood is) is martelare, maar ons is gewone belyders".
Martelare in die Jodedom
Die universele vervolging van die Jode deur die eeue het hulle 'n innige begrip van martelaarskap gegee.[1] Dit begin met die verhaal van Abraham se redding uit die klei-oond en Isaak se offer. Tydens die opstand van die Makkabeërs is die verhaal van die moeder en sewe seuns wat nie wou varkvleis eet nie in die apokriewe boek II Makkabeërs hoofstuk 7 opgeteken. Die aantal Jode wat in Nazi-Duitsland vermoor is, word op 5,700,000 geskat.
Martelare in die Christendom
In die begin is die woord martelaar in die Christendom gebruik in die betekenis van "getuie vir Christus".[1] Die mees uitdruklike getuienis was die getuienis tot die dood. Reeds in Handelinge 22:20 en Openbaring 2:13 word die dood geïmpliseer. Die eerste Christelike martelare was Stefanus en Jacobus en die belangrikste onder die apostels Petrus en Paulus. Pous Clemens I beskryf hulle as die atlete van God. Verskeie van die Romeinse keisers is bekend weens hulle vervolgings van die Christene.
Christen-vervolgings deur die Romeine
Voor die bewind van keiser Konstantyn die Grote was die aanvaarding van die nasionale geloof en gode 'n verpligting is vir alle burgers.[3] Om dit nie te doen nie was verraad. Die Jode het aan die situasie ontkom omdat aanvaar is dat Judaïsme die nasionale geloof van Palestina was. Tertullianus neem aan dat keiser Nero die vervolging van Christene begin het. Van keiser Domitianus is bekend dat hy sy eie familie laat ombring het omdat hulle Christene was.
In antwoord op 'n versoek van Plinius die jongere wat probleme ondervind het met Christene in die provinsie Bithnië-Pontus, vaardig keiser Trajanus die volgende wette uit in die jaar 112:
- Geen aktiewe stappe moet onderneem word om uit te vind wie Christene is nie
- As Christene verkla word en toegee dat hulle Christene is, moet hulle gestraf word
- Anonieme aanklagte moet geïgnoreer word
- Christene wat hulle geloof afsweer en aan die (Romeinse) gode offer gaan vryuit.
Keiser Septimius Severus het daaraan toegevoeg dat dit 'n misdaad is om tot die Christendom te bekeer.
.jpg.webp)
Sy opvolger keiser Decius, in 'n poging om die ou glorie van Rome te herstel, beveel dat alle Christene aan die Romeinse gode moes offer of dood gemaak moes word. Aanvanklik het baie Christene hulle geloof versaak, maar nadat die eerste groep swakkelinge afvallig geword het, het baie die marteldood gesterf. Die vervolging het agttien maande geduur.
Die vervolging onder keiser Valerianus wat in 257 begin het, was nog erger. Biskoppe, priester en diaken moes aan die gode offer. Adellikes is verban en hulle besittings gekonfiskeer as hulle Christene was. Pous Sixtus II en Sint Ciprianus was onder die slagoffers. Die vervolgings het aangehou totdat keiser Konstantyn aan die bewind gekom het in die jaar 313.
Martelare in Islam
Die begrip "shahid" (Arabies vir getuie) is die Islamitiese begrip vir martelaar.[1] Die begrip kom nie eksplisiet voor in die Koran nie, maar word eksplisiet beskrywe in Hadit-literatuur waar genoem word dat martelare in die hemel die naaste aan die troon van God staan. Veral hulle wat sneuwel in die Jihad of heilige oorlog word hoog vereer. Onder die Sjiïete is Hussein Ibn Ali die groot martelaar. Sy dood deur die Soenniete word elke jaar op die eerste tien dae van die maand Moeharram gevier.
Martelare in Boeddhisme
Hoewel die Boeddhiste nie 'n geskiedenis van bloedige vervolgings of gewelddadige konflikte met ander gelowe het nie, word martelare as 'n eerbiedwaardige groep gesien.[1] Die Jataka wat die vorige lewens van Boeddha beskrywe, beskryf die voortdurende selfverloëning en dood. Die besluit van iemand wat 'n Boeddha gaan word in hierdie of 'n volgende lewe, om sy eie verligting uit te stel om iemand anders se lyding te verlig, word as martelaarskap gesien.
Taalkundige anomalie
Die agtervoegsel "–aar" dui gewoonlik op iets of iemand wat 'n handeling verrig, soos leuenaar – iemand wat lieg of meulenaar – iemand wat maal. 'n Martelaar is natuurlik nie iemand wat martel nie hoewel die WAT[2] die skrywer H. du P. Steyn aanhaal uit "Rotse-toe" p119 (1940) met die sin "Die martelaar het 'n kans gesien met Hans." (Die martelaar was 'n tandarts!) As die oorspronklike Griekse betekenis van "getuie" egter in ag geneem word, dan is 'n "martelaar" iemand wat "getuienis gee".
