Mark van die DDR
Die Mark van die DDR (Duits: Mark der DDR, afkorting: M) was die geldeenheid van die Duitse Demokratiese Republiek (DDR). In die algemene taalgebruik van die DDR is dit gewoonlik net "Mark" genoem, terwyl mense in die Wes-Duitse Bondsrepubliek Duitsland meesal van "Ostmark" gepraat het wanneer hulle na die DDR-geldeenheid verwys het. Die ISO-geldeenheidkode vir die Mark der DDR was DDM.
 1-Mark-muntstuk |
 1-Mark-muntstuk (agtersy) |
Tot 1964 staan die Mark der DDR as Deutsche Mark bekend, daarna is die naam gewysig na Mark der DDR. Die DDR-Mark is opgedeel in 100 Pfennig. Banknote is uitgereik ter waarde van 5, 10, 20, 50 en 100 Mark, met muntstukke van 1, 5, 10, 20 en 50 Pfennig en 1, 2, 5, 10 en 20 mark. Die 10- en 20-Mark-muntstukke is in baie klein oplae gemunt. Banknote ter waarde van 200 en 500 Mark is later gedruk maar nie uitgereik nie, aangesien die regering gevrees het dat dit as 'n bewys van inflasionêre tendense in die ekonomie van die DDR beskou sou word.
Die regering van die DDR het steeds daarvan uitgegaan dat daar 'n pariteit tussen die Mark van die DDR en die Wes-Duitse Duitse Mark sou bestaan, tog word een Duitse Mark op die swartmark teen 5 tot 10 Mark van die DDR geruil. Die in- en uitvoer van die Mark van die DDR was onwettig in die Duitse Demokratiese Republiek.
Met die totstandkoming van die monetêre unie met die Bondsrepubliek Duitsland word die Mark van die DDR op 1 Julie 1990 deur die Deutsche Mark vervang. Salarisse, pryse en spaargeld is teen 'n wisselkoers van 1:1 geruil, groot bedrae geld teen 'n koers van 1:2. Hierdie wisselkoerse is deur die Wes-Duitse regering as 'n soort subsidie vir die Oos-Duitse ekonomie vasgestel en bly steeds omstrede onder ekonome.
Geskiedenis
Die ou Reichsmark as die geldeenheid van die Duitse Ryk is in die Amerikaanse, Britse en Franse besettingsones in Wes-Duitsland in 1948 deur die Duitse Mark (Deutsche Mark) vervang, wat deur die Bank deutscher Länder (later Bundesbank) uitgereik word. Groot hoeveelhede Reichsmark-banknote is toe na die Sowjetse besettingsone gebring, waar hulle nog wettige betaalmiddel was. Die gevolg was 'n hiperinflasie, en as 'n eerste noodmaatreël het die Sowjetse owerhede Reichsmark-banknote, waarvan die eienaar bewys kon lewer dat hulle nie van onwettige herkoms was nie, met 'n seël voorsien. Net hierdie banknote is by die monetére hervorming van 1948 in Mark van die nuwe Oos-Duitse Notenbank geruil.
Met die wysigings van die grondwet van die DDR in die jare 1968 en 1974 doen die regering uiteindelik afstand van die idee dat Duitsland herenig sou moet word en vervang die byvoeglike naamwoord "Duits" in baie gevalle deur die konstruksie "van die DDR". Die naam van die geldeenheid het al in 1964 verander van Deutsche Mark na Mark der DDR, terwyl die Deutsche Notenbank na Staatsbank der DDR hernoem is.
Voorbeelde van inkomste en pryse
Pryse is in die Duitse Demokratiese Republiek deur die staat vasgelê. Hierdie amptelike kleinhandelverkooppryse (Duits: Einzelhandelsverkaufspreise, EVP) is landwyd toegepas – dikwels met die uitsondering van die hoofstad (Oos-)Berlyn – en op die verpakkings van ware afgedruk. Pryse van dienste, baie ware en huurtariewe was soms hoër in Berlyn, net soos die gemiddelde inkomste.
Die gemiddelde bruto inkomste van 'n nywerheidswerker beloop in die jaar 1970 748 Mark van die DDR per maand (alhoewel Oos-Berlynse skofwerkers soms 1 400 Mark verdien het). In 1980 het die gemiddelde maandelikse inkomste van 'n werknemer gestyg tot 1 030 M, terwyl die gemiddelde inkomste van 'n huishouding in dieselfde jaar 1 490 M beloop het. In 1981 was 54,5 persent van die volwasse bevolking werknemers – dit was die hoogste persentasie ter wêreld en sluit 'n groot aantal vroue in.
Belastingtariewe was uiters laag, terwyl maksimaal tien persent van die inkomste vir sosiale sekerheid betaal moes word. Die minimale pensioen was 315 Mark (veral vir voormalige huisvroue), terwyl studente 'n maandelikse beurs van 205 Mark ontvang het. Gesinne kry 'n Kindergeld van 20 Mark per kind, gesinne met drie of meer kinders ontvang bykomende ondersteuning van die staat.
Met inagneming van koopkragpariteite is die gemiddelde inkomste van die Oos-Duitse bevolking teen die begin van die tagtigerjare sowat vyftig persent laer as dié van Wes-Duitsland. Die amptelike inflasiekoers in 1981 was 0,5 persent.
Pryse vir drank en voedsel
- 0,05 M 'n rolletjie
- 0,12 M 'n bottel sodawater
- 0,50 M 'n halwe brood (0,55 M in Oos-Berlyn)
- 0,65 M Club Cola (0,5 liter)
- 0,66 M volmelk (1 liter; 0,73 M in Oos-Berlyn)
- 0,72 M bier (0,5 liter)
- 0,80 M Schlager Süßtafel ('n soort sjokolade, 100 gram)
- 2,40 M botter (250 gram)
- 8,75 M gemaalde koffie (125 gram)
- 18,00 M 'n blikkie pynappels (meesal slegs in sogenaamde Delikatläden verkrygbaar)
Huurtariewe
- 70,00 M maandelikse huur vir 'n woonstel met 60 vierkante meter
Motors en petrol
- 1,50 M 'n liter petrol ("Normaal" 88 oktaan)
- 1,65 M 'n liter petrol-mengsel (88 oktaan 1:33)
- 1,65 M 'n liter petrol ("Ekstra" 92 oktaan)
- meer as 10 000 M 'n Trabant-motor
- 25 000 M 'n Wartburg
- 35 000 M 'n Lada Samara (uit Rusland ingevoer)
- 45 000 M 'n Volvo 242 (uit Swede ingevoer)
Elektroniese verbruikersware
- 400 M digitale horlosie teen die begin van die tagtigerjare
- 1 475 M stereo-radio-bandopnemer SKR700 (1984)
- 3 700 M rekenaar KC85/4 (voor 1989)
- 3 500 M kleurtelevisie Color 21 (1974)
- 9 000 tot 12 000 M videomasjien (1988, volgens advertensies in koerante, nie plaaslik vervaardig of ingevoer nie, pryse geld vir geskenke van westerse vriende en verwante)
