Malgas

Reeds in 1791 is aan Adriaan Odendaal hier weiregte toegeken. In die middel van die 19de eeu is P.G. van der Byl en H.J. de Nysschen die eienaars van die plaas Mallegaskraal aan die Breederivier, 40 km stroomop van die monding. ‘n Sestien km. stuk kronkelende rivieroewer was besonder mooi. Landmeter W.M. Hopley van Swellendam is deur die eienaars opdrag gegee om hierdie stuk aan die suidwestelike oewer in 421 erwe te verdeel met elkeen ‘n maksimum van 25 meter aan die rivier. Van die verwagte ontwikkeling het blykbaar niks gekom nie.

Toe die Swellendamse firma Barry and Nephews die rivierhawe hier aanlê, het die ontwikkeling ook vinnig uitgebrei. Omdat die rivier tot ten minste hier goed bevaarbaar is, is goedere hier van die skip op ossewaens oorgelaai om na die binneland vervoer te word.

Die firma het ‘n aantal van die erwe gekoop en van die plaasgeboue omskep en nuwe geboue opgerig vir gebruik as magasyne, doeanekantoor, hotel, personeelwonings, poskantoor, skool en selfs gevangenis. Enkele erwe is aan individue verkoop.

Die NG-kerkgebou is op 7 Desember 1861 in gebruik geneem. In 1977 is die gebou met sy klokkestoel tot nasionale monument verklaar.

Vandag is Malgas ‘n rustige vakansieoord vir hengelaars, watersportentoesiaste en natuurliefhebbers. Die gehuggie beskik oor ‘n kerkie, ‘n hotel en ‘n winkel. Die handaangedrewe pont oor die rivier is uniek in die land. ‘n Besonder hoë reënval in die wye opvanggebied van die Breederivier lei tot periodieke oorstromings (soos op 13 November 2008) van die geboue op die rivieroewer.

• Lys van dorpe in Suid-Afrika

• Op Pad in Suid-Afrika. BPJ Erasmus. 1995 ISBN 1-86842-026-4