Madagaskar

’n Kaart van Madagaskar se Köppen-klimaatklassifikasie

’n Biologiese tydlyn van Madagaskar oor die afgelope 200 miljoen jaar.

Die kombinasie van suidoostelike passaatwinde en noordwestelike moesonwinde lei tot ’n warm reënseisoen (November-April) met gereelde vernietigende siklone, en ’n relatief koeler, droë seisoen (Mei-Oktober). Reënwolke wat oor die Indiese Oseaan ontstaan, bring neerslae oor die eiland se ooskus; die swaar neerslae ondersteun die gebied se reënwoudekostelsel. Die sentrale hoogland is droër, asook koeler, terwyl die weste nog droër is. ’n Halfdroë klimaat heers in die suidweste en suidelike binneland.[11]

Tropiese siklone veroorsaak elke jaar skade aan die infrastruktuur en plaaslike ekonomieë asook lewensverlies.[13] In 2004 was sikloon Gafilo die sterkste sikloon wat nog in Madagaskar aangeteken is. Die storm het 172 mense gedood, 214 260 dakloos gelaat[14] en miljarde rande se skade aangerig.[15]

Die ringstertlemur is een van die meer as 100 bekende spesies en subspesies van die lemur wat net op Madagaskar aangetref word.[16]

Die eiland se ikoniese reisigerspalm (Ravenala madagascariensis) kom in die land se nasionale embleem voor

Vanweë die eiland se lang isolasie van naburige kontinente word talle plante en diere op Madagaskar nêrens anders ter wêreld aangetref nie.[17][18] Sowat 90% van die spesies is endemies,[19] insluitende die lemur (’n soort halfaap), die karnivore fossa (of fretkat) en baie voëls. Hierdie eiesoortige ekologie maak dat sommige ekoloë na Madagaskar verwys as "die agtste kontinent",[20] en Conservation International noem die eiland ’n bioversiteitswarmkol.[17]

Meer as 80 persent van die 14 883 plantspesies word nêrens anders op aarde aangetref nie; dit sluit vyf plantfamilies in.[21] Die familie Didiereaceae, wat uit vier genera en 11 spesies bestaan, is beperk tot Suidwes-Madagaskar se doringboomwoude.[11] Viervyfdes van die wêreld se Pachypodium-spesies is endemies op die eiland.[22] Driekwart[23] van die 860[21] orgideespesies word net hier aangetref, asook ses van die wêreld se nege kremetartboomspesies.[24] Sowat 170 palmspesies word hier aangetref – drie keer soveel as op die hele vasteland van Afrika; 165 van hulle is endemies.[23] Baie inheemse plantspesies word gebruik as kruiemedisyne vir ’n verskeidenheid kwale. Die middels vinblastine[25][26] en vincristine[25][27] is vinca-alkaloïedes[28][29] wat gebruik word vir die behandeling van Hodgkinsiekte,[30] leukemie[31] en ander soorte kanker.[32] Dit word gemaak van die Malgassiese kanniedood.[33][34]

Die reisigerspalm, wat plaaslik as ravinala bekend is[35] en endemies in die oostelike reënwoude is,[36] is baie ikonies van Madagaskar en kom voor in onder meer die nasionale embleem.[37]

Nes sy flora, is Madagaskar se fauna uiteenlopend en ’n groot deel daarvan is endemies. Conservation International het die lemur al Madagaskar se vlagskip-soogdierspesie" genoem.[17] In die afwesigheid van ape en ander mededingers het hierdie primate aangepas by ’n groot verskeidenheid habitats en in verskeie spesies ontwikkel. In 2012 was daar amptelik 103 spesies en subspesies,[38] waarvan 39 tussen 2000 en 2008 beskryf is.[39] Hulle is feitlik almal geklassifiseer as seldsaam, kwesbaar of bedreig. Minstens 17 spesies het uitgesterf sedert die mens op die eiland aangekom het – hulle was almal groter as die bestaande spesies.[40]

’n Paar ander soogdiere, onder meer die katagtige fossa, is endemies op Madagaskar. Meer as 300 voëlspesies is op die eiland aangeteken, waarvan meer as 60 persent (insluitende vier families en 42 genera) endemies is.[17] Die paar families en genera van reptiele wat Madagaskar bereik het, het in meer as 260 spesies gediversifiseer; van hulle is meer as 90 persent endemies[41] (insluitende een endemiese familie).[17] Die eiland is die tuiste van tweederdes van die wêreld se verkleurmannetjiespesies,[41] insluitende die kleinste bekende spesie, Brookesia micra.[42] Navorsers het al voorgestel dat verkleurmannetjies in geheel op Madagaskar ontstaan het.

Endemiese vissoorte sluit in twee families, 15 genera en meer as 100 spesies. Hulle kom veral voor in die eiland se varswatermere en riviere. Hoewel ongewerweldes op Madagaskar nie goed bestudeer is nie, glo navorsers daar is ook ’n groot mate van endemisme onder die bekende spesies. Al 651 spesies van die aardslakke is endemies, asook baie van die eiland se skoenlappers, miskruiers, Gaasvlerkiges, spinnekoppe en naaldekokers.[17]

Madagaskar se verskeidenheid fauna en flora word deur menslike aktiwiteit bedreig.[43] Sedert die aankoms van die mens sowat 2 350 jaar gelede het meer as 90 persent van die eiland se oorspronklike woude verlore gegaan. Dit is hoofsaaklik te wyte aan die tradisionele afbrand van woude vir landboudoeleindes.[44] Malgassiese boere pas nie net die metode toe ter wille van die voordele daarvan as ’n landboutegniek nie, maar ook oor die kulturele verbintenisse daarvan met vooruitgang, gesondheid en gebruike om eerbied aan voorouers te betoon (fomba malagasy).[45]

Die afbrand van woude kom algemeen voor (links), en dit veroorsaak erosie (middel) en die aanslikking van riviere (regs).

Namate die digtheid van die bevolking op die eiland toegeneem het, het ontbossing sedert sowat 1 400 jaar gelede begin toeneem.[46] Teen die 16de eeu was daar min woude op die sentrale hoogland oor.[44] Meer onlangse faktore wat tot ontbossing bygedra het, sluit in die toename in die grootte van beeskuddes vandat hulle sowat 1 000 jaar gelede na die eiland gebring is, ’n toenemende behoefte aan steenkool as ’n brandstof vir kook, en die toenemende belangrikheid van koffieverbouing in die afgelope eeu.[47] Volgens ’n konserwatiewe raming het sowat 40 persent van die eiland se oorspronklike woude tussen die 1950's en 2000 verdwyn, met ’n uitdunning van sowat 80 persent van die oorblywende woudgebiede.[48] Daarbenewens word die bewaring van die natuurlewe bemoeilik deur die onwettige verwydering van hout uit beskermde woude en die wettige bymekaarmaak van hout in nasionale parke vir uitvoer. Hoewel dit van 2000 tot 2009 onwettig was onder oudpresident Marc Ravalomanana, is die beperkte versameling van hout uit nasionale parke weer in Januarie 2009 toegelaat en dit het onder president Andry Rajoelina drasties toegeneem as ’n sleutelbron van staatsinkomste om op te maak vir die afname in internasionale skenkings ná Ravalomanana se afsetting.[49]

Daar word verwag al die eiland se reënwoude buiten dié in beskermde gebiede en aan die steilste oostelike berghange, sal teen 2025 weg wees.[50]

Mense het ook indringerspesies na die eiland gebring. Ná die ontdekking in 2014 op die eiland van die Asiatiese padda, ’n verwant van die paddaspesie wat sedert die 1930's groot skade aan Australië se natuurlewe aangerig het, het navorsers gewaarsku die padda "kan verwoesting saai onder die land se unieke fauna".[51] Die vernietiging van habitats en jag het daartoe gelei dat baie endemiese spesies bedreig word of uitgesterf het. Die eiland se olifantvoëls, ’n familie endemiese reuseloopvoëls, het in die 17de eeu of vroeër uitgesterf, waarskynlik omdat mense die volwasse voëls gejag en hul groot eiers bymekaargemaak het om te eet.[52] Baie groot lemurspesies het verdwyn met die aankoms van die mens, terwyl ander deur die eeue uitgesterf het weens die druk wat die groeiende bevolking op hul habitats geplaas het en omdat sekere bevolkings al hoe meer jag op die lemurs gemaak het vir kos.[53] In ’n opname in Julie 2012 is bevind die ontginning van natuurlike hulpbronne sedert 2009 het groot nadelige gevolge vir die natuurlewe gehad: 90 persent van die lemurspesies word bedreig, die hoogste persentasie van enige soogdiergroep. Van hulle word 23 spesies kritiek bedreig. In teenstelling hiermee het ’n studie in 2008 bevind net 38 persent van die lemurspesies word bedreig.[38]

In 2003 het Ravalomanana die Durbanvisie aangekondig, ’n inisiatief om die eiland se beskermde natuurgebiede meer as te verdriedubbel tot 60 000 km², of 10 persent van Madagaskar se grondoppervlakte. In 2011 het gebiede wat deur die staat beskerm is, ingesluit vyf integrale natuurreservate (Réserves Naturelles Intégrales), 21 spesiale reservate (Réserves Spéciales) en 21 nasionale parke (Parcs Nationaux).[54] In 2007 het ses van die nasionale parke ’n wêrelderfenisgebied geword met die naam "Reënwoude van die Atsinanana".[55] Om die publiek bewus te maak van Madagaskar se omgewingsuitdagings, het die Natuurlewebewaringsvereniging in Junie 2008 ’n uitstalling met die naam Madagascar! by die Bronxdieretuin in New York gehou.[56]

Die Malgasse se gelaatstrekke weerspieël ’n vermenging van Austronesiese (Suidoos-Asiatiese) en Bantoe- (Oos-Afrikaanse) wortels

Navorsing en debatte duur voort oor die aanvanklike inwoners van Madagaskar. Argeologiese vondste soos snymerke aan bene wat in die noordweste ontdek is en steengereedskap uit die noordooste dui daarop plunderaars het Madagaskar omstreeks 2000 v.C. al besoek.[57][58] Argeoloë het tradisioneel geraam die eerste setlaars het in die tydperk tussen 350 v.C. en 550 n.C. in vlae na die eiland gekom, terwyl ander glo dit was nie voor 250 n.C. nie. Madagaskar is in elk geval een van die laaste groot landmassas op aarde waar mense gaan woon het.[59]

Die vroeë setlaars het vermoedelik in vlerkproue uit Suid-Borneo gekom. Hier het hulle reënwoude aan die kus afgebrand om plek te maak vir landbou. Hulle het ’n oorvloed fauna aangetref, insluitende reuselemurs, olifantvoëls, reusefossa en die Malgassiese seekoei – dié het almal intussen uitgesterf omdat hulle gejag en hul habitats vernietig is.[60] Teen 600 n.C. het groepe setlaars begin om die woude van die sentrale hoogland af te brand.[61] Arabiese handelaars het tussen die 7de en 9de eeu op die eiland aangekom.[62] ’n Vlaag Bantoesprekende migrante uit Suidoos-Afrika het omstreeks 1000 n.C. hierheen gekom. Hulle het die seboe, ’n soort bees met ’n boggel en lang horings, saamgebring wat hulle in groot kuddes aangehou het.[44]

Teen 1600 is rysvelde aangelê in die Betsileo-koninkryk van die sentrale hoogland. Die terasse het ’n eeu later uitgebrei tot deur die naburige Imerina-koninkryk.[61] Die toename in landbou en aanvraag na weiveld vir die seboes het die sentrale hoogland teen die 17de eeu verander van ’n woud-ekostelsel in ’n grasland.[44] In die mondelinge geskiedenis van die Merinavolk, wat moontlik tussen 600 en 1 000 jaar gelede op die hoogland begin aankom het, word vertel van ’n gevestigde bevolking met die naam Vazimba wat hulle op die hoogland aangetref het. Hulle was waarskynlik die afstammelinge van ’n vroeëre en tegnologies minder gevorderde Austronesiese setlaarsvlaag en is in die 16de en 17de eeu óf in die Merina opgeneem óf deur konings Andriamanelo, Ralambo en Andrianjaka verdryf.[63] Vandag verwys baie tradisionele Malgassiese gemeenskappe na die Vazimba se geeste as tompontany (voorouermeesters van die land).[64]

’n Seerowersbegraafplaas op Île Sainte-Marie

Madagaskar was ’n belangrike transoseaniese middelpunt vir handel wat die hawens van die Indiese Oseaan in die vroeë eeue van menslike besetting verbind het. Die eiland se aangetekende geskiedenis begin by die Arabiere, wat omstreeks die 10de eeu handelsposte aan die noordweskus opgerig het. Hulle het Islam, die Arabiese skrif (wat gebruik is om Malgassies te skryf in ’n alfabet bekend as Sorabe), Arabiese astrologie en ander kultuurelemente ingevoer.[13] Kontak deur Europeërs het in 1500 begin nadat die Portugese seekaptein Diogo Dias die eiland gesien het.[8] Die Franse het in die laat 17de eeu handelsposte aan die ooskus opgerig.[13]

Van omstreeks 1774 tot 1824 het Madagaskar die aandag getrek van seerowers en Europese handelaars, veral dié wat betrokke was by die Transatlantiese slawehandel. Sommige historici het al die klein eiland Île Sainte-Marie (Nosy Boroha) aan die noordooskus van Madagaskar voorgestel as die terrein van die legendariese seerower-utopie Libertalia.[65] Baie Europsese matrose het aan die eiland se kus gestrand, onder andere Robert Drury, wie se joernaal een van die min geskrewe uitbeeldings van die lewe in die 18de eeu in Suid-Madagaskar is.[66] Die rykdom wat deur die handel meegebring is, het gelei tot die opkoms van georganiseerde koninkryke op die eiland, waarvan sommige teen die 17de eeu taamlik magtig was.[67] Onder hulle was die Betsimisaraka-bondgenootskap van die ooskus en die Sakalava-hoofskappe van Menabe en Boina aan die weskus. Die Imerina-koninkryk in die sentrale hoogland, met sy hoofstad by die koninklike paleis van Antananarivo, het min of meer in dié tyd tot stand gekom onder koning Andriamanelo.[68]

Koning Andrianampoinimerina (1787–1810)

Toe die hooglandkoninkryk Imerina in die vroeë 17de eeu tot stand kom, was dit aanvanklik ’n klein mag in vergelyking met die groter koninkryke aan die kus.[68] Dit het in die vroeë 18de eeu nog verder verswak toe koning Andriamasinavalona dit tussen sy vier seuns verdeel. Ná byna ’n eeu van oorlogvoering en hongersnood is Imerina in 1793 deur koning Andrianampoinimerina (1787–1810) herenig.[69] Uit sy aanvanklike hoofstad, Ambohimanga,[70] en later uit die Rova van Antananarivo, het hierdie Merina-koning sy heerskappy vinnig oor naburige koninkryke uitgebrei. Sy ambisie om die hele eiland onder sy beheer te verenig is grootliks bereik deur sy seun en opvolger, Radama I (1810-'28), wat deur die Britse regering erken is as die koning van Madagaskar. Radama het in 1817 ’n verdrag met die Britse goewerneur van Mauritius gesluit om die winsgewende slawehandel af te skaf in ruil vir Britse militêre en finansiële bystand. Afgesante van die Londense Sendinggenootskap het in 1818 op die eiland begin aankom en het sulke belangrike figure soos James Cameron, David Jones en David Griffiths ingesluit – hulle het skole opgerig, Malgassies in die Latynse alfabet getranskribeer, die Bybel vertaal en verskeie nuwe tegnologieë bekend gestel.[71]

Radama se opvolger, koningin Ranavalona I (1828-'61), het op toenemende politieke en kulturele inmenging deur die Britte en Franse gereageer deur ’n koninklike edik uit te vaardig wat die beoefening van die Christelike geloof op Madagaskar verbied het, en druk op die meeste buitelanders geplaas het om die gebied te verlaat. Sy het gebruik gemaak van fanompoana (dwangarbeid as ’n manier om belasting te betaal) om openbare projekte te voltooi en het ’n vaste weermag van tussen 20 000 en 30 000 Merina-soldate opgebou wat sy gebruik het om vrede in afgeleë streke te handhaaf en die Merina-koninkryk verder uit te brei tot oor die grootste deel van die eiland. Inwoners van Madagaskar kon mekaar van ’n verskeidenheid misdade aankla, insluitende diefstal, die beoefening van die Christelike geloof en veral heksery, waar iemand se skuld dikwels deur ’n soort beproewing, bekend as tangena, bepaal is. Tydens haar bewind van 33 jaar het ’n kombinasie van gereelde oorlogvoering, siektes, dwangarbeid en streng regsmaatstawwe gelei tot ’n hoë sterftesyfer onder soldate sowel as burgerlikes.[72] Tussen 1828 en 1861 het tangena jaarliks tot sowat 3 000 sterftes gelei. In 1838 is geraam dat tot 100 000 mense in Imerina dood is as gevolg daarvan – dit was rofweg 20% van die bevolking.[73] Onder die buitelanders wat in Imerina gebly het, was Jean Laborde, ’n entrepreneur wat munisie en ander nywerhede namens die monargie ontwikkel het, en Joseph-François Lambert, ’n Franse avonturier en slawehandelaar, met wie die destydse prins Rakoto ’n omstrede handelsooreenkoms, bekend as die Lambert-charter, onderteken het. Rakoto het sy ma as Radama II (1861-'63) opgevolg en probeer om haar streng beleide te verslap, maar sy bewind is twee jaar later omvergewerp deur die eerste minister, Rainivoninahitriniony (1852–1865), en ’n bondgenootskap van die andriana (adellikes) en hova (burgerlikes) wat ’n einde aan die absolute mag van die monarg wou bring.[13]

Ná die staatsgreep is Radama se koningin, Rasoherina (1863-'68), die geleentheid gebied om te regeer as sy sou instem om mag te deel met die eerste minister, in ’n nuwe sosiale kontrak wat behels het dat sy ’n politieke huwelik met hom aangaan.[74] Sy het dit aanvaar. Sy het eers met Rainivoninahitriniony getrou, maar later van hom ontslae geraak en met sy broer, eerste minister Rainilaiarivony (1864-'95), getrou. Dié het later ook met koninginne Ranavalona II (1868-'83) en Ranavalona III (1883-'97) getrou.[75] Tydens Rainilaiarivony se ampstydperk van 31 jaar as eerste minister is talle beleide aanvaar om die mag van die sentrale regering te moderniseer en konsolideer.[76] Skole is dwarsoor die eiland gebou en bywoning was verpligtend. Die weermag is verbeter en Britse konsultante is aangestel om die soldate op te lei.[77] Poligamie is verbied en die Christelike geloof, wat in 1869 die amptelike godsdiens geword het, is naas tradisionele gelowe deur baie mense aanvaar.[76] Regskodes is hervorm, geskoei op Britse gemene reg, en drie howe in die Europese styl is in die hoofstad opgerig.[77] In sy rol as bevelvoerder het Rainilaiarivony Madagaskar ook suksesvol teen verskeie Franse invalle verdedig.[77]

’n Obligasie van die Franse kolonie Madagaskar (7 Mei 1897)

’n Franse plakkaat oor die Frans-Hova-oorlog

Hoofsaaklik op grond daarvan dat die Lambert-charter nie eerbiedig is nie, het Frankryk Madagaskar in 1883 binnegeval in wat bekend geword het as die eerste Frans-Hova-oorlog.[78] Aan die einde van die oorlog het Madagaskar die noordelike hawestad Antsiranana (Diego Suarez) aan Frankryk afgestaan en 560 000 frank aan Lambert se erfgename betaal.[79] In 1890 het die Britte ’n volle, amptelike instelling van ’n Franse protektoraat op die eiland erken, maar die Malgassiese regering het nie Frankryk se gesag aanvaar nie. Om ’n voorwaardelike oorgawe af te dwing het Frankryk die hawe Toamasina aan die ooskus en Mahajanga aan die weskus onderskeidelik in Desember 1894 en Januarie 1895 gebombardeer en beset.[80]

’n Franse kolon het na Antananarivo opgeruk, maar baie soldate is aan malaria en ander siektes dood. Versterkings het uit Algerië en Afrika suid van die Sahara gekom. Toe die kolon die stad in September 1895 bereik, het hulle die paleis met swaargeskut gebombardeer en talle sterftes veroorsaak. Koningin Ranavalona III het toe oorgegee.[81] Die Franse het Madagaskar in 1896 geannekseer en die eiland die volgende jaar tot ’n kolonie verklaar. Die Merina-monargie is afgeskaf en die koninklike familie is na Réunion en Algerië verban. ’n Twee jaar lange rebellie teen die Franse is einde 1897 onderdruk.[82]

Onder koloniale heerskappy is plantasies aangeplant vir die vervaardiging van ’n verskeidenheid uitvoergewasse.[83] Slawerny is in 1896 afgeskaf en sowat 500 000 slawe is vrygelaat; baie het in hul voormalige eienaars se huis as diensknegte aangebly.[84] Vandag is daar in baie dele van die eiland steeds sterk diskriminasie teenoor die afstammelinge van slawe.[85] Breë, geplaveide boulevards en vergaderplekke is in die hoofstad aangelê[86] en die Rova-paleiskompleks is in ’n museum omskep.[87] Nog skole is gebou, veral in plattelandse en kusgebiede. Opvoeding vir kinders tussen 6 en 13 jaar het verpligtend geraak en het hoofsaaklik op Frans en ’n praktiese aanleg gefokus.[88]

Die Merina-tradisie van belasting wat in die vorm van arbeid betaal word, is onder Franse heerskappy voortgesit en gebruik om ’n spoorlyn en padverbindings te bou wat belangrike kusstede met Antananarivo verbind.[89] Malgassiese troepe het in die Eerste Wêreldoorlog vir Frankryk geveg.[8] In die 1930's het Nazi-politieke denkers die Madagaskarplan ontwikkel waarvolgens die eiland geïdentifiseer is as ’n moontlike plek om Europa se Jode heen te deporteer.[90] Tydens die Tweede Wêreldoorlog was Madagaskar die terrein van die Slag van Madagaskar tussen Frankryk en Brittanje.[91]

Die beleg van Frankryk tydens WOII het die aansien van die koloniale administrasie op Madagaskar geknou en gelei tot ’n groeiende onafhanklikheidsbeweging en die Malgassiese Opstand van 1947.[92] Die gevolg was dat Frankryk in 1956 hervormde instellings gevestig het onder die Loi Cadre (Oorsese Hervormingswet), en Madagaskar het vreedsaam na onafhanklikheid beweeg.[93] Die Malgassiese Republiek is op 14 Oktober 1958 afgekondig as ’n outonome staat in die Franse Gemeenskap. ’n Tydperk met ’n tussentydse regering het geëindig met die aanvaarding van ’n grondwet in 1959 en volle onafhanklikheid op 26 Junie 1960.[94]

Philibert Tsiranana, die eerste president van Madagaskar (1960-'72)

Sedert Madagaskar onafhanklik geword het, het dit deur ’n tydperk van vier republieke gegaan met ooreenstemmende hersienings van sy grondwet. Die Malgassiese Republiek (1960-'72) onder president Philibert Tsiranana, wat deur Frankryk aangestel is, is gekenmerk deur die voortsetting van sterk ekonomiese en politieke bande met Frankryk. Baie tegniese poste op hoë vlak is deur Franse gevul en Franse onderwysers, handboeke en leerplanne is in skole gebruik. ’n Algemene afkeer van Tsiranana se verdraagsaamheid teenoor hierdie "neokoloniale" reëling het gelei tot ’n reeks opstande deur boere en studente en die omverwerping van sy regering in 1972.[13]

Gabriel Ramanantsoa, ’n generaal-majoor in die weermag, is aangestel as tussentydse president en eerste minister, maar sy ongewildheid het daartoe gelei dat hy in 1975 bedank het. Kolonel Richard Ratsimandrava, wat aangestel is om hom op te volg, is ná ses dae in die amp in ’n sluipmoordaanval dood. Generaal Gilles Andriamahazo was daarna vier maande lank aan die bewind voordat hy deur ’n ander militêre aanstelling, viseadmiraal Didier Ratsiraka, vervang is. Hy het die sosialisties-Marxistiese Tweede Republiek gestig wat van 1975 tot 1993 geduur het.

Hierdie tydperk is gekenmerk deur ’n politieke verbond met die Oosblok en ’n beweging na ekonomiese isolasie. Hierdie beleide, tesame met ekonomiese druk weens die oliekrisis van 1973, het gelei tot die vinnige ineenstorting van Madagaskar se ekonomie en ’n sterk daling in lewenstandaarde.[13] Teen 1979 was die land heeltemal bankrot. Die Ratsiraka-administrasie het die voorwaardes van deursigtigheid, maatreëls teen korrupsie en ’n vryemarkstelsel aanvaar wat deur die Internasionale Monetêre Fonds, die Wêreldbank en verskeie bilaterale skenkers gestel is in ruil vir hul redding van die land se ekonomie.[95]

Ratsiraka se dalende gewildheid in die laat 1980's het in 1991 ’n kritieke punt bereik toe presidensiële wagte losbrand op ongewapende betogers. Binne twee maande is ’n oorgangsregering aangestel onder Albert Zafy (1993-'96), wat in 1992 die presidentsverkiesing gewen en die Derde Republiek (1992–2010) ingelui het.[96] Die nuwe grondwet het ’n veelpartydemokrasie daargestel asook ’n skeiding van mag wat aansienlike beheer in die hande van die Nasionale Vergadering geplaas het. Klem is ook gelê op menseregte, sosiale en politieke vryhede en vrye handel.[13] Zafy se termyn is egter gekenmerk deur ekonomiese agteruitgang, bewerings van korrupsie en sy instelling van wette waardeur hy groter mag gekry het. Hy is in 1996 in ’n staat van beskuldiging geplaas en ’n tussentydse president, Norbert Ratsirahonana, is aangestel vir die drie maande tot die volgende presidentsverkiesing. Ratsiraka is toe herverkies vir ’n tweede termyn van 1996 tot 2001.[95]

Die betwiste verkiesing van 2001 waarin die destydse burgemeester van Antananarivo, Marc Ravalomanana, eindelik geseëvier het, het in 2002 ’n sewe maande lange dooie punt tussen ondersteuners van Ravalomanana en van Ratsiraka veroorsaak. Die negatiewe ekonomiese uitwerking van die politieke krisis is geleidelik oorkom deur Ravalomanana se progressiewe ekonomiese en politieke beleide, wat beleggings in opvoeding en ekotoerisme aangemoedig, buitelandse direkte beleggings vergemaklik en nasionale sowel as internasionale handelsooreenkomste tot stand gebring het. Die bruto binnelandse produk het gegroei teen ’n gemiddelde koers van 7 persent per jaar. In die laaste helfte van sy tweede termyn is Ravalomanana gekritiseer deur binne- en buitelandse waarnemers, wat hom beskuldig het van toenemende outoritarisme en korrupsie.[95]

Die opposisieleier en destydse burgemeester van Antananarivo, Andry Rajoelina, het vroeg in 2009 ’n beweging gelei waarin Ravalomanana uitgedwing is in ’n ongrondwetlike proses wat algemeen as ’n staatsgreep veroordeel is. In Maart 2009 is Rajoelina deur die hooggeregshof tot president verklaar van ’n oorgangsregering wat die land na presidentsverkiesings moes lei. In 2010 is die Vierde Republiek gestig met ’n nuwe grondwet wat deur ’n referendum bepaal is. Dit het die demokratiese veelpartystelsel behou wat in die vorige grondwet gevestig is.[96] Hery Rajaonarimampianina is aangewys as wenner van die 2013-presidentsverkiesing, wat die internasionale gemeenskap bepaal het regverdig en deursigtig was.[97]

Antananarivo is die politieke en ekonomiese hoofstad van Madagaskar

Madagaskar is ’n semipresidensiële veelpartyrepubliek waar die verkose president die staatshoof is; hy kies ’n eerste minister, wat kandidate voorstel vir die vorming van ’n kabinet. Volgens die land se grondwet is die uitvoerende gesag in die hande van die regering, terwyl die wetgewende gesag by die kabinet, senaat en nasionale vergadering lê, hoewel die laasgenoemde twee liggame baie min mag het en ’n klein wetgewende rol vervul. Die grondwet maak voorsiening vir onafhanklike uitvoerende, wetgewende en geregtelike takke asook ’n verkose president wat beperk is tot drie termyne van vyf jaar elk.[8]

Die 127 lede van die nasionale vergadering se termyn is ook vyf jaar en dié van die 33 lede van die senaat ses jaar – 22 senatore word deur plaaslike amptenare gekies en 11 word deur die president aangestel. Die laaste verkiesing vir die nasionale vergadering is op 20 Desember 2013 gehou[8] en die laaste senaatsverkiesing op 30 Desember 2015.[98]

Op plaaslike vlak word die eiland se 22 provinsies deur ’n goewerneur en ’n provinsiale raad geadministreer. Provinsies word verder verdeel in streke en kommunes. Die geregtelike gesag is geskoei op die Franse stelsel.[99] Die howe is nie in staat om sake vinnig en met deursigtigheid af te handel nie en dit lei daartoe dat aangeklaagdes dikwels voor hul verskyning lang tye in onhigiëniese en oorvol tronke deurbring.[100]

Antananarivo is die administratiewe hoofstad en grootste stad van Madagaskar.[8] Dit is in die hooglandstreek geleë, naby die geografiese middelpunt van die eiland. Koning Andrianjaka het Antananarivo omstreeks 1610 of 1625 as die hoofstad van sy Imerina-koninkryk gestig op die terrein van die verowerde Vazimba-hoofstad op die heuweltop van Analamanga.[63] Toe die Merina se heerskappy vroeg in die 19de eeu na naburige volke versprei het en die Koninkryk Madagaskar gestig is, het Antananarivo die administratiewe hoofstad van feitlik die hele eiland geword. In 1896 het die Franse kolonialiste die Merina-hoofstad aanvaar as hul administratiewe hoofstad. Dit het die hoofstad van Madagaskar gebly ná onafhanklikwording in 1960. In 2017 is die hoofstad se inwonertal geraam op 1 391 433.[101] Die ander groot stede is Antsirabe (500 000), Toamasina (450 000) en Mahajanga (400 000).[8]

Die Senaat van Madagaskar

Andry Rajoelina dien sedert 2019 as president van Madagaskar

Sedert Madagaskar in 1960 sy onafhanklikheid van Frankryk verkry het, is die eiland se politiek gekenmerk deur verskeie opstande, betwiste verkiesings, ’n staat van beskuldiging, twee militêre staatsgrepe en een sluipmoord. Die politieke krisisse is dikwels uitgerek, met nadelige gevolge vir die plaaslike ekonomie, internasionale betrekkinge en plaaslike lewenstandaarde. Die agt maande lange dooie punt tussen oudpresident Didier Ratsiraka en sy teenstander, Marc Ravalomanana, ná die presidentsverkiesing van 2001 het Madagaskar miljoene dollars gekos weens die verlies aan toerisme- en handelsinkomste en skade aan die infrastruktuur, soos brûe wat met bomme bestook is en geboue wat aan die brand gesteek is.[102] ’n Reeks opstande vroeg in 2009 onder Andry Rajoelina teen Ravalomanana het gewelddadig geraak en meer as 170 mense is dood.[103]

Die moderne politiek op Madagaskar word beïnvloed deur die geskiedenis van die Merina se onderwerping van die kusgemeenskappe in die 19de eeu. Die gevolglike spanning tussen die hoogland- en kusgemeenskappe vlam soms weer op in geïsoleerde gevalle van geweld.[104]

Madagaskar is histories beskou as uitgesluit van belangrike Afrika-sake ondanks die feit dat dit ’n stigterslid was van die Organisasie vir Afrika-eenheid, wat in 1963 gestig is en in 2002 deur die Afrika-unie (AU) vervang is. Madagaskar is nie toegelaat om die eerste AU-beraad by te woon nie weens ’n dispuut oor die uitslae van die 2001-presidentsverkiesing. Die land het egter in Julie 2003 weer by die AU aangesluit ná ’n afwesigheid van 14 maande. Lidmaatskap is weer in Maart 2009 deur die AU opgeskort ná die ongrondwetlike oorname van gesag deur Rajoelina in daardie jaar.[105] Altesaam 11 lande het ambassades op Madagaskar, onder meer Frankryk, Brittanje, die VSA, China en Indië.[106]

Menseregte in die land word beskerm onder die grondwet en Madagaskar het verskeie internasionale ooreenkomste onderteken, insluitende die Universele Verklaring van Menseregte en die Kinderregtekonvensie.[107] Godsdienstige, etniese en seksuele minderhede word regtens beskerm. Vryheid van assosiasie en byeenkomste word ook deur die reg beskerm, hoewel toestemming vir politieke opstande soms geweier word.[49][107] Marteling deur die veiligheidsmagte is seldsaam en onderdrukking deur die staat kom min voor in vergelyking met ander lande met net so min geregtelike beskermingsmaatreëls, hoewel arbitrêre inhegtenisnemings en korrupsie in die weermag en polisie soms ’n probleem is. Ravalomanana se stigting in 2004 van Bianco, ’n teenkorrupsiediens, het gelei tot minder korrupsie onder veral Antananarivo se laervlakburokrate, hoewel hoërvlakamptenare nog nie deur die diens vervolg is nie.[49]

’n Kaart van Madagaskar se streke

Madagaskar word in 22 streke (faritra) verdeel.[8] Die streke word verder verdeel in 119 distrikte, 1 579 kommunes en 17 485 fokontany.[108]

Speelgoeddiere word van raffia, die vesel van ’n inheemse palm, gemaak.[118]

Madagaskar se hulpbronne sluit ’n verskeidenheid ongeprosesseerde landbou- en minerale bronne in. Landbou (insluitende raffia), vissery en bosbou is van die belangrikste bedrywe. Madagaskar is die wêreld se grootste verskaffer van vanielje en naeltjies.[119] Ander belangrike uitvoerprodukte sluit in koffie, lietsjies en garnale. Belangrike minerale bronne sluit verskeie soorte edel- en halfedelstene in. Madagaskar voorsien in die helfte van die wêreld se aanvraag na saffiere, wat in die laat 1990's naby Ilakaka, ’n dorpie in die suidweste van die eiland, ontdek is.[120]

Madagaskar het ook groot neerslae van ilmeniet (titaanerts), chromiet, steenkool, yster, kobalt, koper en nikkel.[12] Verskeie groot projekte in die mynbou-, olie- en gassektore sal Madagaskar se ekonomie na verwagting in die toekoms ’n aansienlike inspuiting gee.[121][121][122]

Uitvoer het in 2009 altesaam 28% van die BBP uitgemaak.[8] Die grootste deel van die land se inkomste uit uitvoer kom van die tekstielbedryf, vissery, vanielje, naeltjies en ander kosprodukte.[115] Frankryk is die grootste handelsvennoot, hoewel die VSA, Japan en Duitsland ook sterk ekonomiese bande met Madagaskar het.[12] Die invoer van kosprodukte, brandstof, kapitaalgoedere, voertuie, verbruikersgoedere en elektronika sluk ’n geraamde 52% van die BBP in. Die belangrikste bronne van die eiland se invoerprodukte is China, Frankryk, Iran, Mauritius en Hongkong.[8]

’n Koerantstalletjie in Antananarivo.

In 2010 het Madagaskar sowat 7 617 km gestrate paaie, 854 km spoorlyne en 432 km bevaarbare waterweë gehad.[123] Die meeste paaie op die eiland is ongestraat en baie raak onbegaanbaar in die reënseisoen. Nasionale roetes verbind die ses grootste streeksdorpe met Antananarivo.[13]

Antananarivo word per spoor verbind met Toamasina, Ambatondrazaka en Antsirabe, en nog ’n spoorlyn verbind Fianarantsoa met Manakara. Die meeste belangrike seehawens lê aan die ooskus by Toamasina. Die nuutste hawe, by Ehoala, is in 2008 gebou en word privaat deur Rio Tinto besit; dit sal onder staatsbeheer kom sodra die maatskappy se mynprojek naby Tôlanaro omstreeks 2038 voltooi is.[121] Air Madagascar verbind die eiland se baie klein streekslughawens en is die enigste praktiese manier om die meer afgeleë gebiede te bereik, veral in die reënseisoen wanneer baie paaie verspoel.[13]

Lopende water en elektrisiteit word op nasionale vlak deur die regering se diensverskaffer, Jirama, verskaf, maar hulle kan nie die hele bevolking bedien nie. In 2009 het net 6,8% van Madagaskar se fokontany toegang tot Jirama se water gehad, terwyl 9,5% elektrisiteit gehad het.[108] Altesaam 56% van die krag word deur hidroëlektriese kragsentrales verskaf en die res deur dieselenjinopwekkers.[124] Baie mense in die stede het toegang tot mobiele telefone en die internet, maar dit is beperk in plattelandse gebiede. Sowat 30% van die distrikte het toegang tot die land se verskeie privaat telekommunikasienetwerke deur ’n selfoon of landlyn.[108]

Die radio is die manier waarop die meeste mense plaaslike, landwye of internasionale nuus kry. Die hele eiland vang staatsbeheerde radio-uitsendings op. Honderde openbare of privaat stasies met plaaslike of streeksdekking bied alternatiewe dienste.[100] Benewens die staatstelevisiekanaal beeldsend ’n verskeidenheid privaat beheerde TV-stasies plaaslike en internasionale programme oor die hele eiland. Verskeie mediamaatskappye word besit deur politici, soos die mediagroepe MBS (onder besit van Ravalomanana) en Viva (besit deur Rajoelina),[49] en dit lei tot politieke polarisasie in verslaggewing.

Die media het al in verskillende mates druk ondervind om hul kritiek van die regering te sensor. Verslaggewers is al gedreig en mediamaatskappy moet soms noodgedwonge sluit.[100] Beskuldigings van mediasensuur het sedert 2009 gestyg.[107] Internettoegang het oor die laaste dekade drasties toegeneem – 352 000 inwoners het in Desember 2011 toegang tuis of danksy die land se baie internetkafees gehad.[100]

Die streeksverspreiding van etniese subgroepe op Madagaskar

Die Malgasse maak meer as 90% van die eiland se bevolking uit en word gewoonlik in 18 subgroepe verdeel.[8] Onlangse DNS-navorsing het getoon die genetiese samestelling van die gemiddelde Malgas is min of meer ’n gelyke mengsel van Suidoos-Asiatiese en Oos-Afrikaanse gene,[135][136] hoewel die genetika van sommige gemeenskappe ’n groter oorsprong van een van dié twee groepe toon of tekens van Arabiese, Indiese of Europese afkoms.[137]

Suidoos-Asiatiese kenmerke, veral van Suid-Borneo, is veral oorheersend in die Merina van die sentrale hoogland.[104] Hulle is die grootste Malgassiese subgroep, sowat 26% van die bevolking, terwyl sekere kusvolke sterker Oos-Afrikaanse eienskappe het. Die grootste etniese kusgroepe is die Betsimisaraka (14,9%) en die Tsimihety en Sakalava (6% elk).[13]

Chinese, Indiese en Comoraanse minderhede kom op Madagaskar voor, sowel as ’n klein Europese (hoofsaaklik Franse) bevolking. Emigrasie in die laat 20ste eeu het hierdie minderhede verder laat afneem, soms in skielike vlae soos met die uittog van Comorane in 1976 ná anti-Comoraanse betogings in Mahajanga.[13] Daarteenoor was daar geen aansienlike emigrasie van Malgasse nie.[12] Die getal Europeërs het afgeneem sedert onafhanklikwording, van 68 430 in 1958[93] tot 17 000 drie dekades later. In die middel 1980's het daar sowat 25 000 Comorane, 18 000 Indiërs en 9 000 Chinese op Madagaskar gewoon.[13]

’n Malgassiese kind

Malgassies is van Maleis-Polinesiese oorsprong en word algemeen gepraat. Die talle Malgassiese dialekte, wat gewoonlik onderling verstaan word,[138] kan in twee hoofgroepe geklassifiseer word: Oos-Malgassies, wat in die oostelike woudstreke en hoogland gepraat word, insluitende die Merina-dialek van Antananarivo; en Wes-Malgassies van die westelike kusvlaktes. Frans het tydens die Franse heerskappy die amptelike taal geword, maar volgens die eerste grondwet van 1958 was Malgassies en Frans albei amptelike tale. Frans word veral deur die opgevoede deel van die bevolking gepraat en vir internasionale kommunikasie gebruik.[13]

Volgens die grondwet van 2007 het Malgassies die nasionale taal gebly, maar was daar drie amptelike tale: Malgassies, Frans en Engels.[139] Engels is verwyder uit die grondwet wat in 2010 deur kiesers in ’n referendum goedgekeur is.[1]

Vandag word Malgassies en Frans as die twee amptelike tale erken. Albei word in laer- en hoërskole gebruik.

Volgens die Amerikaanse departement van buitelandse sake was 41% van Malgasse in 2011 Christene en 52% het tradisionele godsdienste aangehang[8] wat gewoonlik klem lê op die lewendes en die razana (voorouers). Volgens die Pew-navorsingsentrum was 85% van die bevolking egter in 2010 Christene en net 4,5% het tradisionele godsdienste beoefen. Onder die Christene was daar meer Protestante as Rooms-Katolieke.[140]

’n Famadihana-herbegrafnis

Eerbetoon aan voorouers het gelei tot die tradisie om graftombes te bou, sowel as die hooglandse praktyk die famadihana, waar ’n afgestorwe familielid se oorskot opgegrawe en in skoon sydoeke toegdraai word voordat dit in die graf teruggeplaas word. Die famadihana is ’n geleentheid waarop die geliefde voorouer geëer, daar met familie en die gemeenskap herenig en ’n feesatmosfeer geniet kan word. Inwoners van omringende dorpe word ook dikwels genooi na die geleentheid, waar kos en rum gewoonlik voorgesit en musiek gemaak word.[141] Agting vir voorouers word ook dikwels gewys deur die handhawing van fady, taboes wat gerespekteer word tydens die lewe en ná die dood van die persoon wat dit ingestel het. Daar word geglo as respek aan voorouers betoon word, sal hulle die lewendes help. Net so word ongelukke dikwels toegeskryf aan voorouers wie se wense verwaarloos is. Die offering van ’n seboe is ’n tradisionele manier om voorouers te paai of eer. Die Malgasse glo ook tradisioneel in ’n skeppergod, wat Zanahary of Andriamanitra genoem word.[142]

In 1818 het die Londense Sendinggenootskap die eerste Christelike sendelinge na Madagasar gestuur. Hulle het kerke gebou, die Bybel in Malgassies vertaal en mense bekeer. Van 1835 af het koningin Ranavalona I hierdie bekeerdes vervolg as deel van ’n poging om die Europese kulturele en politieke invloed op die eiland stop te sit. In 1869 het ’n opvolger van haar, koningin Ranavalona II, die Christelike geloof teruggebring en sendingwerk aangemoedig.[143] Vandag meng baie Christene hul godsdiens met tradisionele gelowe vir die verering van voorouers. Hulle sal byvoorbeeld iemand uit die kerk begrawe en daarna tradisonele begrafnisrituele hou, of ’n Christelike predikant nooi om ’n famadihana-herbegrafnis te seën.[141]

Islam word ook beoefen. Dit is in die Middeleeue na die eiland gebring deur handelaars uit Arabië en Somalië wat verskeie Islamitiese skole aan die ooskus geopen het. Terwyl die Arabiese skrif, leenwoorde en Islamitiese astrologie oor die eiland versprei het, het die Islamitiese godsdiens nie veel byval gevind nie, behalwe by ’n klompie gemeenskappe aan die suidooskus. Vandag maak Moslems 3-7% van die bevolking uit en is hulle hoofsaaklik in die noordwestelike provinsies Mahajanga en Antsiranana gekonsentreer. Die meerderheid van hulle is Soenni. Hindoeïsme is meer onlangs, in die laat 19de eeu, aan die eilandbewoners bekend gestel deur mense uit Indië.

’n Hiragasy-danser

’n Groot verskeidenheid mondelinge en geskrewe letterkunde het op Madagaskar ontwikkel. Een van die eiland se gewildste kunstradisies is die redenaarskuns, soos uitgedruk in die verskillende vorme van hainteny (poësie), kabary (openbare redevoering) en ohabolana (spreekwoorde).[150][151] ’n Epiese gedig, die Ibonia, is deur die eeue in verskillende vorme oorgedra en gee ’n insig in die uiteenlopende mitologieë en gelowe van die tradisionele Malgassiese gemeenskappe.[152] Hierdie tradisie is in die 20ste eeu voortgesit deur sulke kunstenaars soos Jean-Joseph Rabearivelo, wat beskou word as Afrika se eerste moderne digter,[153] en Elie Rajaonarison, ’n digter van die nuwe vlaag Malgassiese poësie.[154]

Madagaskar het ook ’n ryk musiekerfenis, en dit is duidelik uit die tientalle streekmusiekgenres soos die kusstreke se salegy en die hoogland se hiragasy wat lewe gee aan dorpsbyeenkomste, plaaslike dansvloere en nasionale radio.[155] ’n Dag lange byeenkoms met hiragasy, danse en kabary word veral deur die Merina gehou, met groepe wat teen mekaar meeding. Daar is ook ’n groeiende kultuur van klassieke musiek, met jongmense wat onderrig word in jeugakademies en orkeste wat die jeug se betrokkenheid by klassieke musiek bevorder.

Saam met syweefwerk en lamba-vervaardiging word die weef van raffia en ander plaaslike plantmateriaal gebruik om ’n groot verskeidenheid praktiese items soos matte, mandjies, beursies en hoede te maak.[156] Houtsneewerk is ’n goed ontwikkelde kunsvorm, en streekstyle kan gesien word in die versierings van balkonrelings en ander argitektoniese elemente. Beeldhouers skep ’n verskeidenheid meubels en huishoudelike items, begrafnispilare en beeldhouwerke, waarvan baie vir die plaaslike toeristemark gemaak word.[157] Die versierende en funksionele houtwerktradisies van die Zafimaniry-volk van die sentrale hoogland is in 2008 opgeneem in Unesco se lys van ontasbare kulturele erfenisgoed.[158]

Onder die Antaimoro-volk is die vervaardiging van papier met ingelegde blomme en ander natuurlike materiale ’n tradisie wat die gemeenskap begin het om ekotoerisme te bevorder.[157] Borduur- en ander naaldwerk word gebruik in die vervaardiging van klere, tafeldoeke en ander huishoudelike materiaalitems, asook vir plaaslike kunsmarkte.[156] ’n Paar kunsgalerye in Antananarivo en ander stadsgebiede verkoop skilderye deur plaaslike kunstenaars en jaarlikse kunsgeleenthede word gehou, soos die Hosotra-opeluguitstalling in die hoofstad.[159]

Moraingy is ’n tradisionele gevegskuns

Verskeie tradisionele soorte sport en vermaak bestaan op Madagaskar. Moraingy, ’n soort handgevegskuns, is ’n gewilde sportsoort in die kusstreke. Dit word tradisioneel deur mans beoefen, maar vroue het ook onlangs begin deelneem.[160] Stoei met seboes, tolon-omby, word ook in baie streke beoefen.[161] Verskeie soorte speletjies word ook gespeel, onder meer fanorona, ’n bordspel wat veral op die hoogland gewild is.

Deur die afgelope twee eeue het Westerse ontspanningsbedrywighede ook na Madagaskar oorgespoel. Rugby word beskou as die eiland se nasionale sportsoort[162] en is tydens die Franse koloniale tydperk deur spoorwegingenieurs, wat in die hoofstad Antananarivo gewerk en rugby gespeel het, na die eilandstaat saamgeneem.[163] Madagaskar het tot dusver nog nie vir 'n rugbywêreldbeker gekwalifiseer nie. Hulle ding in die Afrikanasiesbeker met ander opkomende rugbyspanne mee. Sokker is ook gewild en Madagaskar het al ’n wêreldkampioen opgelewer in pétanque, ’n Franse spel soortgelyk aan rolbal wat algemeen in stedelike gebiede en op die hoogland gespeel word.[164] Skoolatletiekprogramme sluit gewoonlik sokker, baan- en veldnommers, judo, boks, vrouekorfbal en vrouetennis in. Madagaskar het in 1964 die eerste keer ’n span na die Olimpiese Spele gestuur en het ook al aan die Afrikaspele deelgeneem.[12] Verkennerswerk is ook gewild, met drie verkennersklubs wat in 2011 ’n ledetal van 14 905 gehad het.[165]

Danksy sy goeie sportgeriewe is verskeie Afrika-basketbal- en korfbalkampioenskappe al in Antananarivo gehou.[166][167][168][169][170]

'n Straathandelaar verkoop vars aartappelskyfies en kaka pizon

Suurlemoen- en mangoplukkels (achards) word tradisioneel by etes in die noordwestelike kusstreke van Madagaskar bedien

Malgassiese kos weerspieël die uiteenlopende invloede van Suidoos-Asië, Afrika, Indië, China en Europa. Maaltye kan wissel van die eenvoudige, tradisionele geregte wat deur die vroegste setlaars berei is tot die feesgeregte wat aan die 19de-eeuse monarge voorgesit is. Die kos bestaan vandag gewoonlik uit rys (vary) as basis saam met laoka. Die baie soorte laoka sluit vegetariese of vleisgeregte in en daar is gewoonlik ook ’n sous wat gegeur is met bestanddele soos gemmer, uie, knoffel, tamaties, vanielje, klappermelk, sout, kerriepoeier en groenpeper en soms ook ander kruie en speserye. In dele van die droë suide en weste kan boeregesinne rys vervang met mielies, kassawe of wrongel wat van seboemelk gemaak word.

’n Groot verskeidenheid soet en sout poffertjies en ander versnaperinge soos tropiese vrugte is dwarsoor die eiland beskikbaar. Plaaslik vervaardigde drankies sluit in vrugtesappe, koffie, kruietees en alkoholiese dranke soos rum, wyn en bier.[149] Die eiland vervaardig ook van die beste sjokolade in die wêreld.[171]