Lys van monarge van Skotland

Die bewind van Kenneth MacAlpin was die begin van wat dikwels die Huis van Alpin genoem word, hoewel dit ’n heel moderne term is. Sy afstammelinge was in twee takke verdeel; die troon sou tussen hulle wissel; die dood van ’n koning van een tak sou gevolg word deur ’n oorlog of sy moord deur ’n aanspraakmaker van die ander tak. Malcolm II was die laaste koning van die Huis van Alpin. Hy het daarin geslaag om van al sy teenstanders ontslae te raak en omdat hy geen seuns gehad het nie, het die troon ná sy dood gegaan aan Duncan I, sy dogter se seun. Dit was die begin van die Huis van Dunkeld.

Portret	Moderne Engelse naam (met moderne Gaeliese ekwivalent)	Middeleeuse Gaeliese naam	Dinastiese status	Bewind	Titel	Bynaam
	Kenneth MacAlpin (Coinneach mac Ailpein)	Cináed mac Ailpín Ciniod m. Ailpin	Seun van Alpin, koning van Dál Riata	843/848 – 13 Februarie 858	Rex Pictorum ("Koning van die Pikte")	An Ferbasach, "die Veroweraar "[2]
	Donald I (Dòmhnall mac Ailpein)	Domnall mac Ailpín	Seun van Alpin, koning van Dál Riata; broer van Kenneth MacAlpin	858 – 13 April 862	Rex Pictorum
	Konstantyn I (Còiseam mac Choinnich)	Causantín mac Cináeda	Seun van Kenneth MacAlpin	862–877	Rex Pictorum	An Finn-Shoichleach, "die Een met Oorvloedige Wyn"[3]
	Áed (Aodh mac Choinnich)	Áed mac Cináeda	Seun van Kenneth MacAlpin	877–878	Rex Pictorum
	Giric (Griogair mac Dhunghail)	Giric mac Dúngail	Seun van Donald I	878–889		Mac Rath, "Seun van Geluk"[4]
	Eochaid	Eochaid mac Run	† Kleinseun van Kenneth MacAlpin	*878–889?
	Donald II (Dòmhnall mac Chòiseim)	Domnall mac Causantín	Seun van Konstantyn I	889–900	Rí Alban ("Koning van Skotland") Rì nan Albannaich ("Koning van Skotland")	Dásachtach, die "Waansinnige" of "Psigopaat"[5]
	Konstantyn II (Còiseam mac Aoidh)	Causantín mac Áeda	Seun van Áed	900–943	Rí Alban	An Midhaise, "die Middeljarige"[6]
	Malcolm I (Maol Chaluim mac Dhòmhnaill)	Máel Coluim mac Domnaill	Seun van Donald II	943–954	Rí Alban	An Bodhbhdercc, "die Gevaarlike Rooie"[7]
	Indulf	Ildulb mac Causantín	Seun van Konstantyn II	954–962	Rí Alban	An Ionsaighthigh, "die Aggressor"[8]
	Dub (Dubh of Duff) (Dubh mac Mhaoil Chaluim)	Dub mac Maíl Choluim	Seun van Malcolm I	962–967	Rí Alban	Dén, "die Kragtige"[9]
	Cuilén (Cailean)	Cuilén mac Ilduilb	Seun van Indulf	967–971	Rí Alban	An Fionn, "die Witte"[10]
—	Amlaíb (Amhlaigh)	Amlaíb mac Ilduilb	Seun van Indulf	973–977	Rí Alban
	Kenneth II (Coinneach mac Mhaoil Chaluim)	Cináed mac Maíl Choluim	Seun van Malcolm I	971–995	Rí Alban	An Fionnghalach, "die Broedermoordenaar"[11]
	Konstantyn III (Còiseam mac Chailein)	Causantín mac Cuiléin	Seun van Cuilén	995–997	Rí Alban
	Kenneth III (Coinneach mac Dhuibh)	Cináed mac Duib	Seun van Dub	997 – 25 Maart 1005	Rí Alban	An Donn, "die Hoofman"/ "die Bruine "
	Malcolm II (Maol Chaluim mac Choinnich)	Máel Coluim mac Cináeda	Seun van Kenneth II	1005–1034	Rí Alban / Rex Scotiae	Forranach, "die Vernietiger"[12]

* Getuienis van Eochaid se bewind is onduidelik; hy was dalk nooit koning nie of het saam met Giric regeer. Amlaíb is net bekend vanweë ’n verwysing na sy dood in 977, waar hy koning van Alba genoem word; dit is bekend dat Kenneth II in 972–973 steeds koning was en daarom moes Amlaíb die bewind tussen 973 en 977 oorgeneem het.

† Eochiad was ’n seun van Run, koning van Strathclyde, maar sy ma was ’n dogter van Kenneth MacAlpin.

Duncan het die troon bestyg as die seun van Malcolm II se dogter. Hy was ook die erfgenaam van Malcolm I omdat sy oupa aan vaderskant, Duncan van Atholl, die derde oudste seun van Malcolm I was.[13] Die Huis van Dunkeld was dus nou verwant aan die Huis van Alpin. Macbeth het Duncan in ’n geveg gedood en daarna lank en redelik suksesvol regeer. In ’n reeks gevegte tussen 1057 en 1058 het Duncan se seun, Malcolm III, Macbeth verslaan en doodgemaak, asook Macbeth se stiefseun en erfgenaam, Lulach. Hy het toe die troon opgeëis. Die dinastiese gevegte het nie daar geëindig nie: ná Malcolm se dood in ’n geveg het sy broer Donald Ban aanspraak gemaak op die troon en Malcolm se seuns uit Skotland verban. ’n Burgeroorlog het in die familie uitgebreek, met Donald Ban en Malcolm se seun Edmund aan die een kant en Malcolm se ander seuns, wat deur Engeland gerugsteun is, aan die ander – hulle is aanvanklik deur Duncan II aangevoer en daarna deur Edgar. Edgar het geseëvier en sy oom en broer na kloosters gestuur. Ná die bewind van David I was die Skotse opvolging volgens eersgeboortereg; die troon het gegaan van vader na seun en, indien onmoontlik, van broer na broer.

Portret	Moderne Engelse naam (met moderne Gaeliese ekwivalent)	Middeleeuse Gaeliese naam	Dinastiese status	Bewind	Titel	Bynaam
	Duncan I (Donnchadh mac Crìonain)	Donnchad mac Crínáin	Kleinseun van Malcolm II	1034–1040	Rí Alban	An t-Ilgarach, "die Sieke"[14]
	Macbeth (MacBheatha mac Fhionnlaigh)	Mac Bethad mac Findláich	1) Seun van Mormaer Findláech 2) Kleinseun van Malcolm II 3) Man van Gruoch, kleindogter van Kenneth III	1040–1057	Rí Alban	Rí Deircc, "die Rooi Koning"[15]
–	Lulach (Lughlagh mac Gille Chomghain)	Lulach mac Gille Comgaín	1) Seun van Gille Coemgáin, Mormaer van Moray 2) Kleinseun van Kenneth III (Huis van Alpin)	1057–1058	Rí Alban	Tairbith, "die Ongelukkige"[15] - Fatuus "die Onnosele"[16]
	Malcolm III (Maol Chaluim mac Dhonnchaidh)	Máel Coluim mac Donnchada	Seun van Duncan I	1058–1093	Rí Alban / Scottorum basileus	? Cenn Mór ("Canmore"), "Groot Hoofman"[17]
	Donald III (Dòmhnall mac Dhonnchaidh)	Domnall mac Donnchada	Seun van Duncan I	1093–1097	Rí Alban	Bán, "die Regverdige"
	Duncan II (Donnchadh mac Mhaoil Chaluim)	Donnchad mac Maíl Choluim	Seun van Malcolm III	1094	Rí Alban / Rex Scottorum
	Edgar (Eagar mac Mhaoil Chaluim)	Étgar mac Maíl Choluim	Seun van Malcolm III	1097–1107	Rí Alban/ Rex Scottorum	Probus, "die Dappere"[18]
	Alexander I (Alasdair mac Mhaoil Chaluim)	Alaxandair mac Maíl Choluim	Seun van Malcolm III	1107–1124	Rí Alban/ Rex Scottorum
	David I (Dàibhidh mac Mhaoil Chaluim)	Dabíd mac Maíl Choluim	Seun van Malcolm III	1124–1153	Rí Alban/ Rex Scottorum
	Malcolm IV (Maol Chaluim mac Eanraig)	Máel Coluim mac Eanric	Kleinseun van David I	1153–1165	Rí Alban/ Rex Scottorum	Virgo, "die Maagd" - Cenn Mór, "Groot Hoofman"[17]
	William I (Uilleam mac Eanraig)	Uilliam mac Eanric	Kleinseun van David I	1165–1214	Rí Alban / Rex Scottorum	"die Leeu" - Garbh, "die Rowwe"[19]
	Alexander II (Alasdair mac Uilleim)	Alaxandair mac Uilliam	Seun van William I	1214–1249	Rí Alban / Rex Scottorum
	Alexander III (Alasdair mac Alasdair)	Alaxandair mac Alaxandair	Seun van Alexander II	1249–1286	Rí Alban / Rex Scottorum

Die laaste koning van die Huis van Dunkeld was Alexander III. Hy en sy vrou het twee seuns en ’n dogter gehad. Teen 1286 was sy seuns dood en sy dogter, Margaret, het ’n dogter by Erik II van Noorweë gehad, ook Margaret. Sy dogter is egter daarna dood. Alexander het weer getrou, maar vroeg in 1286 is hy in ’n ongeluk dood. Sy tweede vrou, Yolande van Dreux, was swanger, maar teen November 1286 is alle hoop laat vaar dat haar kind lewend gebore sou word. Die Bewaarders van Skotland het toe Alexander se driejarige kleindogter, Margaret van Noorweë, in die Verdrag van Salisbury as koningin van Skotland aangewys. Sy het tot in 1290 in Noorweë gebly en is toe na Engeland gestuur. Sy is egter op die vaart oorlede en het nooit haar voet op Skotse grond gesit nie. Sy word dus soms nie as koningin erken nie.

Portret	Naam	Dinastiese status	Gebore	Bewind	Huwelik	Oorlede
	Margaret	Kleindogter van Alexander III (Huis van Dunkeld)	Omstreeks April 1283, dogter van Erik II van Noorweë en Margaret van Skotland	1286–1290	Ongetroud	September/Oktober 1290

Die dood van Margaret van Noorweë het ’n twee jaar lange tussenregering in Skotland ingelui weens ’n opvolgingskrisis. Die afstammelinge van William I was uitgesterf en daar was nie ’n duidelike erfgenaam volgens eerstegeboortereg nie. Dertien kandidate het na vore getree, onder andere John de Balliol, die agterkleinseun van William I se jonger broer David van Huntingdon, en Robert de Brus, lord van Annandale, David van Huntingdon se kleinseun. Die Skotte het Eduard I van Engeland gevra om oor ’n opvolger te beslis. Hy het dit gedoen, maar die Skotte gedwing om aan hom as opperleenheer trou te sweer. Eindelik is John de Balliol gekies; hy was ’n swak en onbekwame leier en is in 1296 gedwing om te abdikeer deur Eduard I, wat toe probeer het om Skotland by Engeland in te lyf.

Portret	Naam	Dinastiese status	Gebore	Bewind	Oorlede	Bynaam
	John Balliol	Agterkleinseun van David van Huntingdon, broer van William I (Huis van Dunkeld)	Omstreeks 1249	1292–1296	Omstreeks 25 November 1314 Frankryk	Toom Tabard, "Leë Mantel"

Skotland het 10 jaar lank nie ’n eie koning gehad nie. Die Skotte het egter geweier om deur Engeland regeer te word; eers het William Wallace en, ná sy teregstelling, Robert the Bruce (die kleinseun van die 1292-aanspraakmaker Robert de Brus) teen Engeland geveg. Bruce en sy ondersteuners het ’n medeaanspraakmaker op die troon, John III Comyn, lord van Badenoch, op 10 Februarie 1306 in Dumfries vermoor. Robert is kort daarna in Scone tot koning van Skotland gekroon. Sy energie en die opvolging van die sterk Eduard I in Engeland deur sy swakker seun, Eduard II, het Skotland help bevry van Engelse heerskappy. Teen 1329 het Engeland in ’n verdrag Skotland se onafhanklikheid aanvaar. Robert se seun David het die troon as kind bestyg. Engeland het hul oorlog teen Skotland hervat en David is deur Edward Balliol, die seun van koning Jan, gedwing om te vlug. Edward het homself toe laat kroon as koning van Skotland (1332–1336) en van die Skotse grondgebied in die suide aan Engeland gegee voordat hy uitgedryf is. David het ’n groot deel van sy lewe in bannelingskap deurgebring – eers in vryheid in Frankryk en daarna in gevangenskap in Engeland; hy het eers in 1357 na Skotland teruggekeer. Hy het nie kinders gehad nie en met sy dood in 1371 het die Huis van Bruce uitgesterf.

Portret	Naam	Dinastiese status	Gebore	Bewind	Oorlede	Bynaam
	Robert I (Raibeart a Briuis)	Agter-agterkleinseun van David van Huntingdon (broer van William I)	11 Julie 1274	1306–1329	7 Junie 1329, op 54	the Bruce
	David II (Dàibhidh Bruis)	Seun van Robert I	5 Maart 1324	1329–1371	22 Februarie 1371, op 46

Betwiste aanspraakmaker

Edward Balliol was die seun van koning John Balliol, wat self vier jaar lank regeer het. Nadat hy geabdikeer het, het John in Frankryk gaan woon. Terwyl David II minderjarig was, het Edward Balliol die geleentheid aangegryp om aanspraak op die troon te maak. Hy is deur die Engelse gesteun en het David se magte verslaan en homself in 1332 as koning laat kroon. Hy is gou deur Skotse magte verslaan en teruggestuur na Engeland. Met Engelse steun sou hy nog twee keer probeer om die troon oor te neem: in 1333 en 1335. Sy tydjie op die troon was elke keer kort voordat hy weer teruggestuur is Engeland toe – die laaste keer in 1336. Toe David in 1341 terugkeer uit bannelingskap, het Edward die meeste van sy steun verloor. Toe David II in 1346 in ’n geveg gevang is, het Edward nog ’n laaste poging aangewend om die troon op te eis, maar hy het min steun gehad en die veldtog het misluk. In 1356 het hy afstand gedoen van enige aanspraak op die Skotse troon.

Portret	Naam	Dinastiese status	Gebore	Bewind	Oorlede	Bynaam
	Edward Balliol	Seun van ’n voormalige koning, Engelse kandidaat om die verbanne David II te vervang	1283	1332–1336 (as teenstander van David II)	1367

Robert the Steward ("die Hofmeester") was ’n kleinseun van Robert I. Hy is in 1316 gebore en was dus ouer as sy oom, David II. Toe hy koning word, was hy dus al te oud om op ’n lewendige manier te regeer. Dit was ook die geval met sy seun, Robert III, wat lewenslange beserings opgedoen het in ’n perdry-ongeluk. Hulle is gevolg deur ’n reeks regentskappe vanweë die jong ouderdom van die opvolgers. Die Stewart-tydperk is dus gekenmerk deur tye van min aktiwiteit waarin die adellikes groot mag uitgeoefen het, gevolg deur tye waarin die monarg regeer het en waartydens hulle probeer het om die probleme op te los wat veroorsaak is deur hul jeug en die langtermynuitwerking van vorige bewinde. Om oor Skotland te regeer het al hoe moeiliker geword, terwyl die magtige adel al hoe meer onregeerbaar geword het; Jakobus I se pogings om die wanorde in die ryk te beëindig het gelei tot ’n sluipmoord op hom; Jakobus III is in ’n siviele oorlog tussen hom en die adel, wat deur sy eie seun gelei is, dood. Jakobus IV, wat ’n streng leier was en die aristokrate onderduk het, is in die Slag van Flodden dood. Daarna is sy vrou, Margaret Tudor, wat die benoemde regent vir hul jong seun, Jakobus V, was, deur die adel onttroon. Jakobus V se eie vrou, Maria van Guise, het oor Skotland regeer tydens die regentskap van haar jong dogter, Maria I, deur die adellike faksies te verdeel en oorwin en deur Franse omkoopgeld vrylik uit te deel. Eindelik was Maria I, die dogter van Jakobus V, nie in staat om Skotland te regeer nie weens die teenstand van die adel en die onversoenlikheid van die bevolking, wat ten gunste van Calvinisme was en haar Katolisisme afgekeur het; sy is gedwing om te abdikeer en na Engeland te vlug. Hier is sy 18 jaar lank gevange gehou en eindelik tereggestel weens verraad teen die Engelse koningin Elizabeth I. Ná haar abdikasie het haar seun, wie se pa ’n junior lid van die Stewart-familie was, koning geword.

Portret	Afrikaanse naam (Engelse naam)	Skotse naam	Dinastiese status	Gebore	Bewind	Oorlede
	Robert II "die Hofmeester" ("the Steward")	Raibeart II Stiùbhairt	Kleinseun van Robert I (eersgeboorte)	2 Maart 1316	1371–1390	19 April 1390 op 74
	Robert III (geb. John Stewart)	Raibeart III Stiùbhairt, An Righ Bhacaigh)	Seun van Robert II (eersgeboorte)	Omstreeks 1337	1390–1406	4 April 1406 op sowat 69
	Jakobus I (James I)	Seumas I Stiùbhairt	Seun van Robert III (eersgeboorte)	Laat Julie 1394	1406–1437	21 Februarie 1437 op sowat 42
	Jakobus II (James II)	Seumas II Stiùbhairt	Seun van Jakobus I (eersgeboorte)	16 Oktober 1430	1437–1460	3 Augustus 1460 op 29
	Jakobus III (James III)	Seumas III Stiùbhairt	Seun van Jakobus II (eersgeboorte)	10 Julie 1451	1460–1488	11 Junie 1488 Slag van Sauchieburn op 36
	Jakobus IV (James IV)	Seumas IV Stiùbhairt	Seun van Jakobus III (eersgeboorte)	17 Maart 1473	1488–1513	9 September 1513 Slag van Flodden Field, Engeland op 40
	Jakobus V (James V)	Seumas V Stiùbhairt	Seun van Jakobus IV (eersgeboorte)	15 April 1512	1513–1542	14 Desember 1542 Falkland-paleis, Fife op 30
	Maria I (Mary Queen of Scots)	Màiri Stiùbhairt	Dogter van Jakobus V (eersgeboorte)	8 Desember 1542	1542–1567	8 Februarie 1587 Fotheringhay-kasteel, Engeland op 44 (tereggestel)

Die Stewarts van Lennox was ’n junior tak van die Stewart-familie. Hulle was nie direkte manlike afstammelinge van Robert II, die eerste Stewart koning, nie maar van sy afstammeling Alexander Stewart, 4de Hofmeester van Skotland. In die verdrag van die Auld-alliansie met Frankryk het hulle hul van na die Franse vorm, Stuart, verander. Die seun van die Graaf van Lennox, Hendrik, lord Darnley, het met Maria I van Skotland getrou en hul seun, as die eerste koning van die Lennox-tak van die Stewart-familie, het as ’n Stuart regeer.

Jakobus VI het in 1603 ook koning van Engeland en Ierland geword as Jakobus I ná die dood van sy agterkleinniggie Elizabeth I. Hoewel die twee lande onafhanklik gebly het, was die monargie hoofsaaklik in Engeland gesetel.

Karel I, Jakobus se seun, is tereggestel tydens die Engelse burgeroorlog, wat agt jaar geduur het. Die Engelse parlement het toe hul monargie afgeskaf. Die Skotte het besluit om bande met Engeland te verbreek en aangekondig Karel I se seun, Karel II, sou koning van Skotland word. Hy het tot in 1651 regeer, waarna die weermag van Oliver Cromwell Skotland beset en Karel II in ballingskap gedryf het.

Portret	Afrikaanse naam (Engelse naam)	Skotse naam	Dinastiese status	Gebore	Bewind	Oorlede
	Jakobus VI (James VI)	Seumas VI Stiùbhairt	Seun van Maria I (eersgeboorte)	19 Junie 1566	1567–1625	27 Maart 1625 Theobalds House, Engeland op 58
	Karel I (Charles I)	Teàrlach I Stiùbhairt	Seun van Jakobus VI (eersgeboorte)	19 November 1600	1625–1649	30 Januarie 1649 Paleis van Whitehall, Westminster, Engeland op 48 (tereggestel)
	Karel II (Charles II)	Teàrlach II Stiùbhairt	Seun van Karel I (eersgeboorte)	29 Mei 1630	1649–1651	6 Februarie 1685 Paleis van Whitehall, Westminster, Engeland op 54

Met die herinstelling van die monargie het die Stuarts weer konings van Skotland geword. Tydens die bewind van Karel II is die Skotse parlement egter afgeskaf en is sy broer, Jakobus, aangestel as goewerneur van Skotland. Jakobus self het in 1685 koning James VII geword. Hy is egter drie jaar later weens sy Katolieke geloof uit Engeland verdryf. Sy dogter, Maria, en haar man, Willem van Oranje, is die troon aangebied. Hulle het saam regeer as Willem III en Maria II.

’n Poging om ’n Skotse koloniale ryk as teenvoeter vir Engeland te stig het misluk en die Skotse adellikes wat dit vir hul eie gewin gefinansier het, was daarna bankrot. In dié tyd het koningin Anna, die dogter van Jakobus II en suster van Maria II, die troon bestyg. Sy het verskeie kinders gehad, maar het almal oorleef. Daarna was haar halfbroer, Jakobus, wat toe in bannelingskap in Frankryk gewoon het, haar erfgenaam. Die Engelse het die Protestantse Sophia van Hannover (’n kleindogter van Jakobus VI) as erfgenaam verkies. Die Skotte, wat prins James verkies het (as ’n Stuart was hy van Skotse afkoms), het gedreig om van Engeland af weg te breek en James as koning te kies. Om die unie tussen die twee lande te bewaar, het die Engelse ’n plan beraam om Skotland en Engeland te verenig in een koninkryk, die Koninkryk van Groot-Brittanje, wat deur een monarg regeer word en met ’n enkele parlement. Albei nasionale parlemente het ingestem (die Skotte teensinnig). Hoewel monarge daarna steeds oor Skotland regeer het, het hulle dit in die eerste plek gedoen as monarge van Groot-Brittanje, en van 1801 af van die Verenigde Koninkryk.

Portret	Afrikaanse naam (Engelse naam)	Skotse naam	Dinastiese status	Gebore	Bewind	Oorlede
	Karel II (Charles II)	Teàrlach II Stiùbhairt	Seun van Karel I (eersgeboorte)	29 Mei 1630	1660–1685	6 Februarie 1685 Paleis van Whitehall, Westminster, Engeland op 54
	Jakobus II (James VII)	Seumas VII Stiùbhairt	Seun van Karel I (eersgeboorte)	14 Oktober 1633	1685–1688	16 September 1701 Château de Saint-Germain-en-Laye, Frankryk op 67
	Maria II (Mary II)	Màiri II Stiùbhairt	Kleindogter van Karel I (troon aangebied deur die parlement)	30 April 1662 as dogter van Jakobus VII	1689–1694	28 Desember 1694 Kensington-paleis, Engeland op 32
	Willem III (William III)	Uilleam Orains ("Willem van Oranje")		4 November 1650	1689–1702	8 Maart 1702 Kensington-paleis op 51
	Anna (Anne)	Anna Stiùbhairt	Dogter van Jakobus VII	6 Februarie 1665	1702–1707 Koningin van Groot-Brittanje en Ierland 1707–1714	1 Augustus 1714 Kensington-paleis op 49