Louis Krüger

Louis Krüger is op 25 Oktober 1955 op Upington gebore, waar hy groot word, skoolgaan en aan die Hoërskool Upington matrikuleer.

Hy behaal sy B.A.-graad in Filosofie en Afrikaans-Nederlands aan die Universiteit van Stellenbosch en ondergaan daarna sy opleiding as NG predikant aan die Teologiese Kweekskool aan die Universiteit Stellenbosch.[2] Hier is die bekende teoloog Nico Smith een van sy dosente. Gedurende sy universiteitsjare is hy saam met Etienne van Heerden betrokke by die letterkundige tydskrif Graffier en is hy ook lid van D.J. Opperman se beroemde Letterkundige Laboratorium. Op Stellenbosch trou hy met sy vrou, Quelene. Hy los in 1980 en 1981 af by ’n gemeente in Karoi in Zimbabwe. Na universiteit doen hy sy twee jare verpligte militêre diensplig, waar hy dienspligkapelaan in Pretoria is en in 1982 is hy ook kapelaan in Okalongo in die destydse Suidwes-Afrika.

Wanneer hy van Nico Smith verneem dat daar ’n tekort aan predikante in Nederland is, verhuis hy en sy vrou in 1984 na die dorp Nieuwlande in die provinsie Drente op die Noord-Hollandse platteland, waar hy in Desember 1984 predikant word van ’n Gereformeerde gemeente. Hulle woon hier in die pastorie waar die bekende versetsheld uit die Tweede Wêreldoorlog, Johannes Post, gebly het. Hier word hulle seuns Regardt en Tjade ook gebore. In Junie 1989 begin hy as leraar van die gemeente by Sliedrecht en vanaf Junie 1994 is hy skipperspredikant aan die Koningskerk Rotterdam-Feyenoord in Barendrecht in Nederland.[3]

Met ’n groep uit sy gemeente besoek hy elke jaar die noordelike deel van Suid-Afrika, Botswana en Zimbabwe om daar sosiale werk te verrig, soos byvoorbeeld die bou van ’n hospitaal in Venda. Met sy gesin besoek hy ook verskeie lande van Europa soos Frankryk en Spanje en met die skippers uit sy gemeente vaar hy graag saam op die breë riviere van Wes- en Midde-Europa.[4][5]

Hy begin reeds op skool skryf en in sy voorlaaste skooljaar skryf hy ’n novelle en ook ’n roman oor die Anglo-Boereoorlog. Op universiteit skryf hy ’n aantal kortverhale, waarvan sommige in letterkundige tydskrifte (insluitende Standpunte en Tydskrif vir Letterkunde) en Die Huisgenoot gepubliseer word. Van sy kortverhale word in versamelbundels soos Blommetjie gedenk aan my (onder redaksie van Hennie Aucamp) en Skepping en struktuur (onder redaksie van P.J. du Toit) opgeneem. ’n Huis vir die sterwendes word deur Hennie Aucamp in die versamelbundel Sewe sondes, nee meer opgeneem. Hierdie kortverhaal het oorspronklik in Nederlandse vertaling in die Christelike tydskrif Woordwerk van Julie 1987 verskyn. Die verhaal Middagbesoek verskyn in 1993 in Duitse vertaling onder die titel Besuch am Nachmittag.[8]

Geen ander skrywer in Afrikaans verteenwoordig in dieselfde mate as Louis Krüger sowel die wêreld van Suid-Afrika as die Nederlande nie, hoewel sy romans in die meeste gevalle op Suid-Afrikaanse bodem afspeel of ’n spesifieke Suid-Afrikaanse kleur bevat. Hy het deel van Nederland geword sonder om sy gevoelsmatige en intellektuele bande met Suid-Afrika te verloor. In onderhoude beklemtoon hy dan ook voortdurend sy blywende verbondenheid met Suid-Afrika. Soos Elisabeth Eybers met haar tussentaal het hy ’n tussenmens geword. In 1993 word hy gekies om te help skryf aan die Nederlandse TV-reeks De laatste carrière vir die televisie-organisasie Evangelische Omroep. Die reeks handel oor die probleme verbonde aan iemand wat met vervroegde pensioen gaan, of ’n werknemer wat afgedank word.[9] Baie van sy boeke word deur Riet de Jong-Goossens in Nederlands vertaal en hy vertaal self Herinnering aan Agnes in Nederlands, waarna hy Wederkomst direk in Nederlands skryf en dit eers veel later in Afrikaans vertaal.[10]

Die hooftema van sy werk is geweld, wat hy verafsku.[11] In sy eerste boeke gaan dit meer om oorlogsgeweld (soos Die skerpskutter en ’n Basis oorkant die grens), maar in Herinnering aan Agnes word ook die meer subtiele tema van geweld in gesinsverband betrek. Die verhouding tussen man en vrou, en veral seks, word baie keer gesien as simbolies van geweld en die uitoefening van mag. Kinders speel ook ’n deurslaggewende rol, met geweld teenoor kinders en vroue wat gesien kan word as aanduidend van ’n mensdom wat sy morele kompas verloor het. Baie van die kinderkarakters kry dan ook met onhoudbare pyn en lyding te doen weens die vergrype van die bewindhebbers in die staat of huishouding. Die vernietigingskrag van geweld word telkens geïllustreer deurdat geweld slegs lei tot meer geweld en eindelik die mens en sy siel verwoes, ongeag wat die motivering was wat tot die aanvanklike geweld gelei het. Telkens beeld hy die lewe in sy harde werklikheid uit, wat ver verwyder is van die vooroordeel dat die Christelike boodskap positiewe waardes moet verkondig. Dit is egter juis die lewenskragtige uitbeelding van die realiteit in sy werk wat die voortdurende stryd wat die Christen in die lewe voer, geloofwaardig maak. Sy werk is dus die soeke na egte liefde en sin wat onderliggend is aan die lewe op aarde – en hierdie soeke geskied te midde van swaarkry, boosheid en geweld, soos ook uitgebeeld in baie van die gebeure wat in die Bybel beskryf word.

Die skerpskutter[12] word geplaas in Belfast in Noord-Ierland teen die agtergrond van[13] die Ierse Republikeinse Leër se terrorismestryd om vryheid, wat hom binne die burgeroorlog tussen Protestantse en Katolieke uitwoed.[14] Die wêreld van die spanningsverhaal word hierin versoen met ’n dieper verkenning van die jong hoofkarakter, Malcolm Owens, skerpskutter van die Ierse Republikeinse Leër, wat veg vir vryheid en dan self slagoffer word van geweld. In sy fisiese stryd teen die vyand se magte probeer hy ook om sy persoonlike problematiek te verwerk. Die grimmige en genadelose wêreld waarin hy en die ander mense lewe word met indrukwekkende woordekonomie beskryf. Ander faktore wat bydra om die beklemming wat geweld meebring te aksentueer, is die ongure weersomstandighede, die rampspoedige voorvalle en die uitsigloosheid van persoonlike verhoudings.[12][13][15] Die Eugène Maraisprys word in 1982 aan Die skerpskutter toegeken.[16]

’n Basis oorkant die grens[17] handel oor sewe soldate wat ’n ammunisie-opslagplek oorkant die grens tussen[18] Rhodesië en Mosambiek moet uitwis. Hulle leier, Stanley, word vroeg reeds geskiet en die oorblywendes besluit nie net om steeds hulle opdrag uit te voer nie, maar ook om Stanley se lyk terug te neem. Hulle dra dan die lyk vir langer as ’n week saam met hulle terug oor die grens. Die ander ses is die vreesbevange radio-operateur Rot, die armoedige Jinx, die tolk N’Tembi, die swygsame Grog, die gelowige Louch wat veg teen ’n groeiende waansin, en Konrad wie se besetenheid met vernietiging gevoed word deur sy diep wrok nadat sy ouers deur swart mense vermoor is. Die spanning word deurentyd goed volgehou, met die hoogtepunt die aanval op die basis. Ongewoon is die gebruik van die reeds gestorwe Stanley as verteller, wat oor sy eie dood en die lotgevalle en emosies van sy makkers verslag doen. Sy reeds gestorwe status plaas sy bestaan in ’n ander dimensie, waardeur hy die kennis en status van die alwetende verteller verkry. Die roman ondersoek veral die onlogiese waansin en wreedheid van oorlog soos weergegee in die gedagtes van die bosvegters. Die sielkundige tol wat die geweld eis is groot. Die veelvuldige betekenisse van die woord grens in die titel word in die roman op verskeie maniere weergegee. Daar is die fisiese grens tussen lande, die grens tussen lewe en dood en ook die grense van beskawing en normaliteit wat aan die bod kom.[17][19] In 1985 is ’n Basis oorkant die grens ’n naaswenner van die ATKV-prys, terwyl dit in 1986 weer op die kortlys is vir dieselfde prys. Hierdie boek word ook per geleentheid voorgeskryf vir ’n kursus in Afrikaanse letterkunde aan die Vrije Universiteit van Amsterdam.

Gevaarlike land[20] speel iewers in die toekoms af. Die Nederlander Evert Scheepers is in Suid-Afrika gebore. Hy is nou terug in Suid-Afrika om as sluipskutter vir generaal Frederik Landman, leier van die regse militêre junta, dood te maak. Hierna moet hy ’n nuwe demokratiese blanke nedersetting vestig. Onderweg vind hy egter uit dat die geskiedenis nie maklik veranderbaar is nie en wanneer hy die verlede trotseer raak hy toenemend betrokke in ’n stryd binne homself. Die netwerk van verhoudings waarin hy betrokke is, word ondersoek, met sy pa wat ’n sentrale rol speel. Die psigose van geweld is weereens onderliggend aan hierdie roman, met die boodskap dat geweldenaars slagoffers word van geweld, selfs as hulle dit wil gebruik om groter geweld en boosheid daarmee te beveg. Geweld neem besit van die innerlike van die mens. [21]

Herinnering aan Agnes[22] speel in Suid-Afrika af net voor die verkiesing van 1994.[23] Die ek-verteller is ’n Suid-Afrikaanse beroepsfotograaf wat vir ’n[24] Franse nuusagentskap verslag lewer van die stigting van die regse Boerenasieparty.[25] ’n Vreemde vrou loop toevallig voor sy kamera in en haar beeld op die foto wat hy neem verander sy latere lewe en geluk. Hy volg haar na haar woonplek en daar ontstaan ’n verhouding en later ’n stormagtige huwelik en verwydering. Agnes sien geen toekoms vir die blanke in Suid-Afrika nie en vereenselwig haar met ’n groep militante verregses. Die gebeure lei eindelik tot Agnes se dood. Wanneer die roman begin, is dit alles reeds verby en is die roman dan herinnering, waarin die ek-verteller probeer om sin te maak uit dit wat gebeur het. Sy pogings om Agnes werklik te ken misluk, sodat die foto’s wat hy van haar geneem het ’n groter werklikheid het as sy ervarings. Die feit dat die roman in die verlede afspeel versterk die onafwendbaarheid van alles en die gebrek aan werklikheid. In hierdie roman tree Krüger intertekstueel in gesprek met die mite van Orpheus en Eurydice en Klaaglied om Agnes van Marnix Gijsen. Met die figuur van Agnes slaag hy daarin om ’n regse vrou met simpatie te teken en in die psigiese geskiedenis van die Afrikaner te delf.[23][26][27][28]

Wederkoms: [29]die lewe en geskiedenis van Jannes Hoop, beeld die apokaliptiese einde van die wêreld en die [30] wederkoms van Jesus aan uit die oogpunt en perspektief van Jannes Hoop, ’n eenvoudige man.[31] In hierdie roman, wat iewers in die Noordweste afspeel, dreig ’n Derde Wêreldoorlog en ’n groep omgewingsaktiviste, die Tempeliers, het daarin geslaag om ’n aantal groot maatskappye se selfsugtige uitbuiting van die omgewing te stuit. Jannes is een van die geringstes in ’n werkergemeenskap, wie se woonplek sal oorstroom deur die toedoen van ’n maatskappy wat ’n dam wil bou. Wanneer die Tempeliers hulle hierteen verset, sluit Jannes by die verset aan. Sy optrede het ’n groot impak op sy verhouding met sy gemeenskap en sy geliefdes. Die teenwoordigheid van die mistieke word aangedui deur die engele aan die begin en einde van die roman en hoewel die hele roman in hierdie tydsgees geskryf is, word die fisiese wederkoms van Christus nie eksplisiet beskryf nie, wat die verhaal slegs ’n belofte maak van dit wat gaan kom. Só bly die Bybelse interteks deurentyd ondergeskik aan die aardse werklikheid.[30][32][33] Wederkoms is in 2010 op die kortlys vir die toekenning van die M-Net-prys.

Sy jeugromans fokus meer op die beskrywing van die omgewing en werklikheid en die belewenis van die kinders daarvan in hulle gedagtewêreld, as in opwindende gebeure. Vier stadskinders (’n wit meisie Janie, twee wit seuns At en Martiens en ’n swart seun Patrick) bou in Murasie in die stad ’n “murasie” in ’n agterplaas waarheen hulle gereeld gaan om te ontvlug. Elkeen van die vier karakters moet lewensprobleme oorkom, soos swak verhoudings met ouers, armoede, siekte en aanpassing by die omgewing. In hierdie omstandighede droom elkeen sy eie drome, wat dikwels in ’n verwarde wêreld aan skerwe breek. In 1983 word Murasie in die stad met die uitgewersprys in J.P. van der Walt se jeugwedstryd bekroon.[8]

Donkerboskind[34] speel af in ’n armoedige bruin woonbuurt digby die middestad van Kaapstad. ’n Groepie kinders vorm onder leiding van Oupie ’n straatorkes om sodoende ’n eie lewe te probeer maak en hulle drome waar te laat word. Rupert en Maja se pa drink en as hy dronk is, slaan hy hulle. Die vyftienjarige Rupert is die hoofkarakter, wat nie net die liedjie van ’n donkerboskind sing nie, maar self in die donker bos lewe, derhalwe die titel van die boek. Hy speel in die straatorkes om geld in te samel vir die versorging van sy sieklike sussie Maja. Dan ondergaan hy ’n slopingsproses en groeiproses wanneer Maja sterf. Vir ’n tyd lank kan hy ook nie in die straatorkes speel nie en wanneer hy na die groot skool gaan, moet hy eindelik alles wat bekend is agterlaat.[35] Donkerboskind word bekroon met die Sanlamprys Silwer vir Jeuglektuur in 1985. Hierdie boek word ook in Nederlands en Duits vertaal en die Duitse vertaling (Sing noch einmal, mein Bruder) word in 1995 met die Osterreichischer Kinder- und Jugendbuch-Übersetzungspreis bekroon.

Son op die water[36] vertel van alleenkinders wat onskuldige slagoffers van ’n burgeroorlog is. Die hoofkarakter Mannas vlug weg van sy ouerhuis wanneer soldate begin om die woonbuurt te deursoek. Hy vind ’n verlate woonboot, waarmee hy na die see wil wegvaar om daar ’n nuwe lewe te begin. Op pad sluit ander kinders wat deur die oorlog haweloos gelaat is, die seun Gaai en die meisie Fia, by hom aan. Onderweg neem hierdie drie nog twee totaal afhanklike kinders by hulle in, wat hulle versorg. Hulle moet hulle eindbestemming verander wanneer dit onmoontlik word om die see te bereik, maar die bestemming is nie wat hulle dit voorstel nie. Kruger noem hierdie verhaal ’n elegie, en dit staan dan inderdaad in die teken van ’n beskrywing van fisiese en emosionele sterfte, waar die oorlog die lewens van die mense inhoudloos maak.[37]

• Botha, Elize. Prosakroniek. Tafelberg Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1987
• Brink, André P. Vertelkunde. Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1987
• Ester, Hans. Louis Krüger (1955-) in Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 3. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
• Francken, Eep en Olf Praamstra Geen land voor dromen, geschiedenis van de Zuid-Afrikaanse Nederlandse literatuur. Amsterdam University Press 2023.
• Grové, A.P. Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans. Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom. Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005

• Keyser, Gawie. Louis die sagmoedige dominee-skrywer. Beeld, 9 Julie 1997
• Le Roux, André. Deurbraak vir twee jong Afrikaanse skrywers. Die Burger, 6 Januarie 1989
• Prinsloo, Koos. Skerpskutter van die woord. Tydskrif vir Letterkunde Jaargang 21 no. 1, Februarie 1983
• Van de Langenberg, Laura. Gerig op die kern van die lewe. Die Taalgenoot, Januarie 1997
• Van der Walt, T.B. Louis Krüger. Vrystaatse Biblioteke. Oktober – Desember 1992
• Van Vuuren, Helize. ’n Mens moet jou eie waarheid soek. Die Suid-Afrikaan, Junie 1989

• Krüger se amptelike webtuiste
• Krüger in gesprek oor Wederkoms op YouTube
• Keyser, Gawie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1993/02/18/4/13.html%5Bdooie+skakel%5D
• Keyser, Gawie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1993/03/06/4/5.html
• Keyser, Gawie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/07/09/10/1.html%5Bdooie+skakel%5D
• Le Roux, André Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1990/02/17/6/6.html

• Krüger, Louis Lewenskets. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfonteinrsingsentrum (NALN) Bloemfontein