Lesotho

Klimaatdiagram van Maseru

Die klimaat is weens die hoë ligging van die hele land gematig warm. In die winter, tussen Junie tot Augustus, word dit dikwels baie koud en dit kan sneeu op die hoogliggende gebied in die ooste. Bedags is dit selfs in die winter sonnig; Lesotho kry gemiddeld 300 sonskyndae per jaar. In die somermaande tussen November en Maart is dit in Lesotho meestal warm. Ongeveer 100 dae per jaar, meestal in die somer, gaan met onweer gepaard. As gevolg van die hoogte bo seevlak kan die temperatuurskommelings groot wees (tussen -15ºC snags in die winter en tot oor die 30ºC bedags in die somer). Die gemiddelde jaartemperatuur in die hoofstad, Maseru, is 15ºC. In die hoë bergreekse van die Drakensberge is sneeu heeljaar moontlik. Ongeveer 85 % van die jaarlikse reënval – die landsgemiddelde tussen 600 tot 800 mm – val gedurende die somer, sodat die landskap tydens die droë wintermaande meestal uitgedor is.

Kalkoenibis in Lesotho

In die hele land is daar slegs 'n paar boomsoorte. Dit is hoofsaaklik beperk tot beskutte valleie en plantasies. Die boomsoorte wat die algemeenste aangetref word is bloekombome, akasias en in die dorpe perskebome. Op die hoogliggende dele van die land kom weidingsvelde langs die riviervalleie voor. Verder val baie aalwynsoorte op. Die kroonaalwyn (Aloe polyphylla, Sesotho: lekhala) is endemies aan Lesotho. Dit is ook kenmerkend van die Hoëveldkiepersol wat tot drie meter hoog kan word. Wilde kosmosse, jakobregops en stinkafrikanertjies kom algemeen voor. Sommige plantsoorte, soos die twee laasgenoemdes, is vanuit Sentraal- en Suid-Amerika die land ingebring.

Die inheemse diere is oorheersend kleiner diersoorte. Groot vrylewende wilde soogdiere is die ribbok (Pelea capreolus, Sesotho: letsa) wat net so groot soos die reebok van Europa word. Voëls wat opvallend voorkom is die ooievaar, ibis, reier en aasvoël, waaronder die seldsame baardaasvoël. 'n Witooievaar, wat in Rossittem in Oos-Pruise gering is, is in die 1920's in die huidige Lesotho gevind. Onder die kleiner voëls is daar die vink en die nektarsuigende jangroentjie. Reptiele, wat 'n paar slangspesies insluit, amfibieë en 'n paar vissoorte word ook gevind, sowel as talle insekte en ander klein diere wat soortgelyk in die buurland voorkom. Beeste word veral as huisdiere aangehou, maar ook perde, skape, bokke, donkies, hoenders, honde en katte.

Teen 1830 was daar nog seekoeie, sebras, blouwildebeeste, volstruise en soms leeus binne die hedendaagse Lesothogrense te vinde. Die 65 km² Sehlabathebe Nasionale Park in die suidooste van die land bestaan sedert 1969.

Die land se oppervlak word deur die Drakensberge oorheers. Dit is 'n magtige versameling van oorwegend basaltgesteente wat sowat 180 miljoen jaar gelede ontstaan het deur wydverspreide vulkaniese aktiwiteit in die suidelike halfrond. Die vulkaniese krag het die bestaande sedimentlae van die Hoof-Karookom deurbreek en in die randgebied van hierdie sone verdere opheffings geskep. Die platter gebiede, veral in die westelike dele van die land, bestaan hoofsaaklik uit sandsteen, wat by verskeie plekke vir plaaslike en Suid-Afrikaanse behoeftes ontgin word.

'n Protes by die Universiteit van Lesotho tydens Nasionale Vrouedag

Die amptelike landstale van Lesotho is Sesotho (Suid-Sotho) en Engels. Engels as amptelike taal is hoofsaaklik tydens die tydperk as Britse kroonkolonie beding, terwyl die moedertaal van 99% van die bevolking egter Sesotho is. Die ander landstale, wat deur baie klein bevolkingsgroepe gepraat word, is Zoeloe, Phuthi en Xhosa.

Omtrent 90% van die totale bevolking is Christene. Ongeveer die helfte van die Christene behoort tot die Rooms-Katolieke Kerk, 40% is Protestante (wat veral tot die Evangeliese Kerk van Lesotho en die Anglikaanse kerk behoort) en 10% is volgelinge van ander plaaslike kerke. Daarbenewens is daar persone wat tradisionele inheemse gelowe aanhang (sowat tien persent van die totale bevolking) en enkele Moslems en Hindoes.[12]

Dorpie in Lesotho

Vigs is in Lesotho, soos in die ander state van Suider-Afrika, die grootste gesondheidsprobleem. In 2009 was na raming ongeveer 24% van die volwasse bevolking met MIV besmet. Dit is die derde hoogste ter wêreld, naas Eswatini en Botswana. Die totale aantal pasiënte in 2009 was omtrent 290 000 mense, waarvan 'n geskatte 14 000 in 2009 hierdie siekte opgedoen het.[1] As gevolg van die enorme verspreiding van vigs het die bevolkingsaanwas die afgelope jare afgeneem en staan in 2012 op 'n geraamde 0,332%.[13] Die gemiddelde lewensverwagting is ongeveer 52 jaar.[1] Die vroue in Lesotho het slegs 'n effense hoër lewensverwagting as die mans, omdat in Suider-Afrika meer vroue as mans met MIV besmet is.

Die rede vir die groot aantal pasiënte is onder andere weens die gebrek aan 'n opvoedingsbeleid van die regering se kant af. Eers nadat die siekte jare lank feitlik ongehinderd versprei het, het die regering en die koningin in 1999 'n landwye opvoedingsprogram van stapel gestuur om vigs te bekamp en die geïnfekteerdes te ondersteun. Sedert 2005/2006 is teenretrovirale behandeling in verskeie staats- en privaathospitale vir vigs-pasiënte beskikbaar gestel. Hierdie programme ly egter onder die toenemende personeeltekort in die gesondheidswese, omdat 'n groot deel van die gekwalifiseerde mediese personeel na die buiteland – hoofsaaklik na Suid-Afrika en die Verenigde Koninkryk – verhuis het.

Benewens vigs is tuberkulose in Lesotho baie wydverspreid. Vigs-pasiënte ly dikwels as gevolg van hul verswakte immuunstelsels ook aan hierdie siekte.

Primêre skoolklas in Lesotho

Die ongeletterdheidsyfer in 2003 was 15%. 94,5% van vroue en 74,5% van mans bo die ouderdom van 15 jaar kan lees en skryf.[1] Die staatsuitgawe vir die onderwys is 12,4% van die staatsbegroting, wat Lesotho op die derde rang van alle state plaas. Baie skole word deur kerklike instellings bestuur. Laerskool is verpligtend en sedert 2000 gratis. Slegs 89% van die dogters en 83% van die seuns woon egter laerskool by. 27% meisies en 18% seuns gaan ná voltooiing van graad 7 hoërskool toe. Die laerskoolleerlinge is gewoonlik tussen 6 tot 13 jaar oud en die hoërskoolleerlinge tot 18 jaar oud. Hoërskoolonderriggelde moet betaal word en kan die gesinsbegroting aansienlik onder druk plaas. Verpligte skooldrag en skoolboeke moet ook betaal word. Teen die einde van graad 12 word 'n eindeksamen afgelê wat egter slegs deur enkele studente geslaag word. Hierdie onderwysstelsel is in 1971 ingevoer. Lesotho het 'n universiteit, die National University of Lesotho in Roma, wat ongeveer 35 kilometer vanaf Maseru geleë is. Die universiteit het agt fakulteite en ongeveer 7 000 studente. Dit is deur die Katolieke Kerk in 1945 as die Pius XII College gestig, maar word later deur die staat oorgeneem. Daarbenewens is daar in Lesotho ook enkele instellings vir beroepsopleiding.

Benewens die formele skoolstelsel van Britse aard is daar ook die minder bekende "bosskool"-stelsel, wat byvoorbeeld tydens die vakansies in afgeleë plekke plaasvind. Daar word lewensvaardighede volgens die Afrika-tradisie geleer.