Lantaan
Lantaan is 'n chemiese element in die periodieke tabel met die simbool La en atoomgetal 57.
| ||||||||||||||||||||||||||||
Algemeen | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Naam, simbool, getal | lantaan, La, 57 | |||||||||||||||||||||||||||
Chemiese reeks | Lantaniede | |||||||||||||||||||||||||||
Groep, periode, blok | 3, 6, f | |||||||||||||||||||||||||||
Voorkoms | ||||||||||||||||||||||||||||
Atoommassa | 138.90547(7) g/mol | |||||||||||||||||||||||||||
Elektronkonfigurasie | [Xe] 5d1 6s2 | |||||||||||||||||||||||||||
Elektrone per skil | 2, 8, 18, 18, 9, 2 | |||||||||||||||||||||||||||
Fisiese eienskappe | ||||||||||||||||||||||||||||
Toestand | vastestof | |||||||||||||||||||||||||||
Digtheid (naby k.t.) | 6.162 g/cm³ | |||||||||||||||||||||||||||
Vloeistof digtheid teen s.p. | 5.94 g/cm³ | |||||||||||||||||||||||||||
Smeltpunt | 1193 K (920 °C) | |||||||||||||||||||||||||||
Kookpunt | 3737 K (3464 °C) | |||||||||||||||||||||||||||
Smeltingswarmte | 6.20 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||
Verdampingswarmte | 402.1 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||
Warmtekapasiteit | (25 °C) 27.11 J/(mol·K) | |||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Atoomeienskappe | ||||||||||||||||||||||||||||
Kristalstruktuur | heksagonaal | |||||||||||||||||||||||||||
Strukturbericht-kode | A3' | |||||||||||||||||||||||||||
Oksidasietoestande | 3 (sterk basiese oksied) | |||||||||||||||||||||||||||
Elektronegatiwiteit | 1.10 (Skaal van Pauling) | |||||||||||||||||||||||||||
Ionisasie-energieë | 1ste: 538.1 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||
2de: 1067 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||
3de: 1850.3 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||
Atoomradius | 195 pm | |||||||||||||||||||||||||||
Kovalente radius | 169 pm | |||||||||||||||||||||||||||
Diverse | ||||||||||||||||||||||||||||
Magnetiese rangskikking | ? | |||||||||||||||||||||||||||
Elektriese weerstand | (k.t.) (α, poly) 615 nΩ·m | |||||||||||||||||||||||||||
Termiese geleidingsvermoë | (300 K) 13.4 W/(m·K) | |||||||||||||||||||||||||||
Termiese uitstetting | (k.t.) (α, poly) 12.1 µm/(m·K) | |||||||||||||||||||||||||||
Spoed van klank (dun staaf) | (20 °C) 2475 m/s | |||||||||||||||||||||||||||
Young se modulus | (α form) 36.6 GPa | |||||||||||||||||||||||||||
Skuifmodulus | (α form) 14.3 GPa | |||||||||||||||||||||||||||
Massamodulus | (α form) 27.9 GPa | |||||||||||||||||||||||||||
Poissonverhouding | (α form) 0.280 | |||||||||||||||||||||||||||
Mohs se hardheid | 2.5 | |||||||||||||||||||||||||||
Vickers hardheid | 491 MPa | |||||||||||||||||||||||||||
Brinell hardheid | 363 MPa | |||||||||||||||||||||||||||
CAS-registernommer | 7439-91-0 | |||||||||||||||||||||||||||
Vernaamste isotope | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Portaal Chemie |
Merkbare eienskappe
Lantaan is 'n silwerig-wit metallieke element wat aan groep 3 van die periodieke tabel behoort en word dikwels as deel van die lantaniede gesien, hoewel dit geen f-elektrone besit. Dit word in sommige seldsame aardminerale aangetref, gewoonlik saam met serium en ander seldsame aardelemente. Lantaan is smeebaar, rekbaar en sag genoeg dat dit met 'n mes gesny kan word. Dit is een van die mees reaktiewe van die seldsame aardmetale. Die metaal reageer direk met die elemente koolstof, stikstof, boor, seleen, silikon, fosfor, swael, en halogene. Dit oksideer vinnig as dit aan lug blootgestel word. Koue water val lantaan stadig aan, terwyl warm water dit baie vinniger aanval.
Toepassings
Gebruike van lantaan:
- Koolstof beligtingtoepassings, veral deur die filmbedryf vir ateljeebeligting en projeksie.
- La2O3 verbeter die alkaliweerstand van glas, en word gebruik in die vervaardiging van spesiale optiese glasse, soos:
- Infrarooi absorberende glas.
- Kamera en teleskoop lense, as gevolg van die hoë refraksie-indeks daarvan en lae dispersie van seldsame aardglasse.
- Klein hoeveelhede lantaan wat by staal gevoeg word verbeter die smeebaarheid, weerstand tot impak en rekbaarheid daarvan.
- Klein hoeveelhede lantaan wat by yster gevoeg word help om knoetserige gietyster te vorm.
- Klein hoeveelhede lantaan wat by molibdeen gevoeg word verminder die hardheid van die metaal en die sensitiwiteit daarvan ten opsigte van verandering in temperatuur.
- Mischmetal, 'n piroforiese allooi wat in aanstekerflinte gebruik word bevat ongeveer 25% tot 45% lantaan.
- Lantaanoksied en die boried word in elektroniese vakuumbuise as warmkatode materiale met sterk emissiwiteit van elektrone gebruik. Kristalle van LaB6 word in hoë helderheid, verlengde lewe, termioniese elektron-emissiebronne vir skandering-elektronmikroskopes gebruik.
- in Tungstengas-sweiswerk elektrodes, as 'n plaasvervanger vir radioaktiewe thorium.
- Waterstof-sponsallooie kan lantaan bevat. Die allooie het die vermoë om tot 400 keer hulle eie volume waterstofgas in 'n omkeerbare adsorpsieproses op te neem.
- Petroleum cracking katalisatore.
- Gaslantern mantels.
- Glas and lapidarie poleermiddel.
- La-Ba ouderdom-datering van rotse en ertse.
- Lantaankarbonaat word medies as 'n fosfaatverbinder vir die behandeling van hyperphosphatemia gebruik. Kyk detail onder Biologiese rol.
- Lantaan nitraat word hoofsaaklik in spesialiteit glas, waterbehandeling en katalise gebruik.
- Serium-geaktiveerde Lantaanbromied is die onlangse anorganiese scintillator wat 'n kombinasie van hoë lig opbrengs en die beste energie-resolusie bied.
Geskiedenis
Lantaan is in 1839 deur die Sweedse chemikus Carl Gustav Mosander ontdek toe hy 'n monster van seriumnitraat gedeeltelik onbind het deur dit te verhit en die resulterende met verdunde salpetersuur behandel het. Uit die oplossing wat verkry is het hy 'n nuwe seldsame aardmetaal geïsoleer wat hy lantana genoem het. Lantaan is in 1923 na 'n betreklik suiwer vorm verwerk.
Die woord lantaan kom van die Grieks λανθανω [lanthanō], d.i. "om verberg te wees"..
Voorkoms
Alhoewel lantaan behoort aan die chemiese elementgroepering wat as seldsame aardmetale bekend staan, is dit geensins seldsaam nie. Lantaan word in betreklik groot hoeveelhede aangetref (32 ppm in die aardkors).
Monaziet (Ce, La, Th, Nd, Y)PO4, en bastnasite (Ce, La, Y)CO3F, is die belangrikste erste waarin lantaan voorkom in persentasies van 25 tot 38 persent.
Isotope
Natuurlik voorkomende lantaan bestaan uit een stabiele (139La) en een radioaktiewe (138La) isotoop, met die stabiele isotoop, 139La, wat die volopste is (99.91% natuurlike voorkoms). 38 radioisotope is gekarakteriseer waarvan die stabielste 138La met 'n halfleeftyd van 105×109 jaar , en 137La met 'n halfleeftyd van 60 000 jaar is. Al die ander radioaktiewe isotope het halfleeftye van minder as 24 uur en die meeste het halfleeftye van minder as 1 minuut. Die element het ook 3 meta state.
Die isotope van lantaan wissel in atoommassa van 117 u (117La) tot 155 u (155La).
Verwysings
Eksterne skakels
Wikimedia Commons bevat media in verband met Lanthanum. |
Sien lantaan in Wiktionary, die vrye woordeboek. |
H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn |
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og |
Alkalimetale | Aardalkalimetale | Lantaniede | Aktiniede | Oorgangsmetale | Hoofgroepmetale | Metalloïde | Niemetale | Halogene | Edelgasse | Chemie onbekend |